در حال حاضر با دو دسته از خودروهای فرسوده در کشور روبهرو هستیم که برخی از این خودروها تنها ظاهری تمیز دارند و به لحاظ موتوری ضعیف هستند و برخی دیگر به جز ظاهر مناسب موتور خوب و قوی هم دارند و میبینیم که برای این دسته از خودروها مالکانشان هزینه کردهاند. حال اگر یک خودروی نو را درنظر بگیریم که فیلتر روغن آن در ده هزار کیلومتر پیمایش و فیلتر هوا در پنجاه هزار کیلومتر پیمایش تعویض شده، خود به خود این خودرو فرسوده محسوب میشود و به شدت مصرف سوخت و آلایندگیاش بالا میرود. پس مسالهای هم که در مورد خودروهای فرسوده مطرح میشود یک موضوع نسبی است و همه این موارد به رسیدگی به این نوع خودروها برمیگردد و اینکه بهموقع روغن و فیلتر هوا و تایر و تسمه تایم آن عوض شده باشد. موضوع مهم دیگر این است که بخش زیادی از شهرهای ایران آب و هوایی خشک دارند و اگر خودرویی که در شهری خشک بوده وارد شهرهای شمالی کشور که دارای رطوبت بالایی هستند بشوند سرعت فرسودگی این خودروها به خصوص بدنهشان افزایش پیدا میکند. این در حالی است که ممکن است برخی خودروها تا 500 هزار کیلومتر هم همچنان سالم بمانند و تنها کافی است که بهموقع روغن و تایر این خودروها عوض شوند.
اکثر خودروهای تولید داخل هم برحسب نوع رانندگی و مراقبت و تعویض به موقع فیلترها و نوع بنزین و روغن مصرفی طول عمرشان فرق میکند. اما آنچه مسلم است هماکنون در این حوزه با دو مشکل روبهرو هستیم یک مشکل وجود بیش از 6 میلیون دستگاه خودروی فرسوده از مجموع 26 میلیون دستگاه خودروی موجود در کشور است که اغلب بیش از 20 سال از عمرشان گذشته و نمونه آن خودروهای سنگین 50 سال پیش هستند که هنوز در جادهها تردد میکنند. از 20 میلیون خودروی باقی مانده که فرسوده هم نیستند حدود 16 میلیون خودرو نه نو هستند و نه فرسوده که اگر به درستی از آنها مراقبت شود و تعمیرات به موقعی از سوی تعمیرکاران حرفهای داشته باشند مصرف بنزین این خودروها حتی از 13 لیتر میتواند تا 9 لیتر هم کاهش پیدا کند. در مورد خودروهای نوی ساخت داخل هم که باید حدود 6.8 لیتر در 100 کیلومتر مصرف داشته باشند اما مصرف سوخت این نوع خودروها در بازار به 7.5 لیتر افزایش پیدا میکند که این اتفاق هم به دو دلیل رخ میدهد یک دلیل آن به نحوه رانندگی افراد برمیگردد و دلیل دوم هم به زمان تعویض تایر خودروها برمیگردد.
نوع روغن، بنزین و تایر در کاهش مصرف سوخت خودروهای نوی با عمر 4 سال هم بسیار موثر است و میتواند اثر مستقیمی بر مصرف سوخت داشته باشد، نتیجه اینکه ما با 26 میلیون خودرویی در کشور روبهرو هستیم که همین امروز می توانند پتانسیل معنیداری برای کاهش مصرف سوخت داشته باشند و علت اینکه مصرف سوخت خودروها همچنان بالاست به این دلیل است که پول کافی برای تعمیر خودروها در جیب مردم نیست. حال فرض کنیم همه خودروهای جدید در کشور برقی شوند و سالی یک میلیون خودروی برقی وارد کشور شود. برای اینکه این 26 میلیون خودرو از چرخه خارج شوند 26 سال طول خواهد کشید و نکته اصلی اینجاست که هم قیمت این خودروهای برقی بالاتر است و هم هزینه تعمیرات بیشتری دارند.
اما سوال این است که چرا باید خودروی سنگین که عمری بیش از 50 سال دارد هنوز در جادهها تردد کند؟ مگر خودروی نو در کشور تولید نمیشود؟ مطمئنا تولید میشود اما برای افراد بهصرفه نیست که خرید نمیکنند. لذا خودروی برقی با وجود آنکه میتواند جایگزین خوبی برای خودروهای موجود باشد اما اتفاقی نیست که طی 5 تا 6 سال آینده باعث کاهش معنیدار مصرف سوخت شود.
متاسفانه امروز با وجود تبلیغات بسیاری که در بخش تولید خودروهای برقی در دنیا میشود اما با محدودیتهایی هم روبهروست و خرید این قبیل از خودروها به راحتی انجام نمیشود، چراکه محدودیت اصلی که برای این مدل خودروها وجود دارد کمبود باتری آنهاست که تنها از سوی شرکتهای خاصی هم تولید میشوند.
حال اگر ایران قصد تولید این دست از خودروها را داشته باشد بین 3 تا 4 سال طول میکشد تا تولید خودروهای برقی به 100 هزار دستگاه برسد و در کمترین حالت ممکن است حدود 10 سال طول بکشد تا تولید یک میلیون دستگاه خودروی برقی محقق شود، چراکه به میلیاردها دلار سرمایه برای ساخت این یک میلیون دستگاه نیاز است و چالشهای این مدل خودروها هم در کشور کم نیستند. اینکه آیا این نوع از خودروها میتواند کمکی به مصرف سوخت و رفع آلودگی هوا داشته باشد باید گفت بله میتواند اما تولید و واردات این خودروها به سرمایه و ارز زیادی نیازمند است و بسیار هم زمانبر است.