بازار نوروز، یکی از مهمترین تارگت‌های کسب‌وکارهای وابسته به معیشت مردم در اقتصاد ایران است، بسیاری از کسبه، برنامه ویژه‌ای برای بازار شب عیدشان دارند، به ویژه فروشندگان کفش و لباس و لوازم خانگی؛ اما نوروز 1404 همه را ناامید کرد. بازار نوروز 1404 به حدی خالی از مشتری بود که عملاً میزان فروش کسبه، کمتر از حتی ماه‌های عادی سال شده بود! این اتفاق عجیب جای تامل عمیق دارد. چه اتفاقی افتاده که مشتری در بازار نیست؟!
حتماً این ضرب‌المثل قدیمی را شنیده‌اید که «طبیعت به چمن هم نیاز دارد!» این اتفاق در اقتصاد بیش از جانورشناسی و اکوسیستم طبیعت معنادار است؛ همان طور که در طبیعت، چمن خوراک حشرات کوچک و حیوانات کوچک است و آنها منبع تغذیه پله‌های بالاتر زنجیره غذایی طبیعت به شمار می‌آیند، خریداران جزئی بازار شب عید هم پایین‌ترین طبقه چرخه اقتصاد در ایران هستند، اما همان‌گونه که اگر چمن در طبیعت نباشند، زنجیره‌های غذایی در طبیعت با سرعت باورنکردنی فرو می‌پاشد، اگر خریداران جزئی در بازار عید نوروز هم فقط یک سال، از بازار کنار بروند، بخش عظیمی از کسبه ورشکست می‌شوند!
فروشنده‌ای که طبق تجربه سالیان گذشته، باید در بازار عید مثلاً 100 عدد مانتو می‌فروخته و برای این فروش چشمگیر، به صورت چکی از تولیدکننده مانتو خریده و ویترین را پرکرده است، وقتی فقط 5 عدد مانتو بفروشد، نه اجاره مغازه‌اش را می‌تواند بدهد، نه حقوق کارگرانش را و نه چک‌هایش را می‌تواند پاس کند؛ دومینوی بدهی و پاس نشدن چک‌ها آغاز می‌شود، تولیدکننده هم به کارگرها و خیاط‌ها و پارچه‌فروش‌ها بدهکار می‌شود و این دومینو مانند طوفان به سرعت بخش‌های مختلفی از اقتصاد را درمی‌نوردد؛ حال پرسش این است که سرمایه‌های جزئی مردم کجاست؟!
پاسخ مشخص است، پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا! طبق آمارهای منتشر شده بیش از 8 میلیون ایرانی در سه ماهه منتهی به عید نوروز 1404، در پلتفرم‌های آنلاین طلا خریده‌اند، اگر متوسط خرید هر نفر تنها یک گرم باشد، یعنی 8 تن طلا در این پلتفرم‌ها به مردم فروخته شده است. یعنی شهروندی که باید در بازار شب عید، 8 میلیون تومان خرج خرید کفش و لباس خود و خانواده می‌کرده، ترجیح داده است به جای خرید عید نوروز، در پلتفرم‌های اینترنتی طلا بخرد. 8 تن طلا یعنی عددی حدود 65 همت! و کسانی این طلاها را خریده‌اند که از طبقه فرودست اقتصادی هستند، چراکه اگر توان اقتصادی بالاتری داشتند، طلای آب‌شده یا طلای کهنه می‌خریدند، اما کمترین طلای قابل خرید، اگر انگشتر باشد حداقل 3 گرم وزن دارد، پس مجبور است در این پلتفرم‌ها خرید کند.
خب، این بازی فروش طلای آنلاین، اولین لطمه اقتصادی خودش را به بازار شب عید زد. حالا سوالات بعدی شروع می‌شود؛ آیا واقعا این پلتفرم‌ها این حجم از طلا اندوخته دارند یا فقط با یک پانزی بزرگ به وسعت ایران طرف هستیم؟! اگر بانک مرکزی می‌خواست طلاهای وارد شده را به مردم بفروشد چرا خودش سامانه آنلاین راه‌اندازی نکرد؟ این پلتفرم‌ها چگونه در مدت زمانی کوتاه به یک باره سبز شدند؟ فاصله راه‌اندازی برخی از این پلتفرم‌ها با یکدیگر کمتر از یک هفته است و همه سامانه‌ها مشابه هستند! آیا بانک مرکزی خودش نرم‌افزار پلتفرم‌ها را در اختیار گردانندگان قرار داده است؟ چرا؟ اگر یکباره مردم بخواهند سرمایه‌شان را از این پلتفرم‌ها برداشت کنند، چه تضمینی وجود دارد که به یکباره سامانه از دسترس خارج نشود؟ چرا اعضای هیات مدیره یا سهامداران هیچ کدام از این پلتفرم‌ها مشخص نیست؟
به نظر می‌رسد، مردم سرمایه‌شان را داده‌اند و فقط یک عدد در یک سایت خریده‌اند! و به نظر می‌رسد باید منتظر پرونده کثیرالشاکی دیگری به وسعت کل کشور ایران باشیم! بهتر است پیش از آنکه فاجعه رخ بدهد، بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و مجلس شورای اسلامی به قضیه ورود کنند و ضمن شفاف‌سازی، برای صیانت از اعتبار نظام و سرمایه مردم دست به کار شوند.