معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان سیاستگذاری و مدیریت راهبردی انرژی با تاکید بر سیاستگذاری دولت بر حوزه انرژی و مدیریت آن گفت: مادر ناترازیهای ایران، ناترازی انرژی است که باید رفع شود.
اسماعیل سقاب اصفهانی، در چهارمین کنفرانس بین المللی بهینهسازی مصرف و بهرهوری انرژی اعلام کرد: در حوزه انرژی، ما چگونه به این موضوع رسیدیم؟ وظیفه ما این بود که نقشه چالشها و ریشههای مشکلات کشور را طراحی کنیم. پس از مطالعات گسترده، به این نتیجه رسیدیم که مادرِ ناترازیهای ایران، ناترازی انرژی است.
وی یادآورشد: امروز بخشی از این ناترازی را در قالب قطعیها، محدودیتها و دغدغههای روزمره میبینیم، اما ابعاد بسیار وسیعتری پشت آن وجود دارد. این ناترازی ما را وارد چرخهای کرده که یک سوی آن تورم است و سوی دیگر افزایش نرخ ارز؛ چرخهای که بارها تکرار شده است.
سقاب اصفهانی اظهارداشت: در سالهای گذشته تصور میکردیم میتوانیم با ثابت نگه داشتن قیمت چند کالای کلیدی جلوی تورم را بگیریم؛ اما تجربه نشان داد این سیاست نهتنها تورم را مهار نکرد بلکه خود بخشی از مشکل شد.
وی خاطرنشان کرد: گزارشهای وضعیت در کشور نشان میدهد که هر دولتی که سر کار میآید، با وجود زحمات فراوان، عملکرد خود را ارائه میکند؛ اما وضعیت بهتر نمیشود. دلیلش این است که سیاستهایی که این چرخه شوم را ایجاد کردهاند، ایراد اساسی دارند. تا زمانی که تصمیم نگیریم یک بار برای همیشه از معلولها فاصله بگیریم و علتهای ریشهای را حل کنیم، این داستان ادامه دارد.
سقاب اصفهانی ادامه داد: بازی با قیمت انرژی هم جزو همین معلولهاست. هر کس فقط میگوید «قیمت باید بالا برود»، باز هم در همان چرخه معلولگرایی باقی مانده است. ما حتی فهم فاصله گرفتن از معلولها را پیدا نکردهایم؛ و تا این فهم نباشد و به ریشهها نرسیم، هرچقدر سازمان جدید ایجاد کنیم، محکوم به شکست است. نباید خوشحال باشیم که سازمان تازهای تأسیس شده؛ زمانی باید خوشحال باشیم که نشانههایی از تغییر سیاستها و فاصله گرفتن از تصمیمات غلط گذشته دیده شود.
رئیس سازمان سیاستگذاری و مدیریت راهبردی انرژی تصریح کرد: اگر دیدیم به تعبیر رهبر معظم «مشهورات غلطی» را که سالها دنبالشان بودیم، امروز فهمیدهایم اشتباه بوده و نمیخواهیم تکرارشان کنیم، آن وقت جای خوشحالی دارد.
وی اضافه کرد: یک زمان فکر کردیم اگر قیمت گازوئیل را پایین نگه داریم، میتوانیم ترانزیت منطقه را در اختیار بگیریم؛ یا تصور کردیم اگر خودمان کامیون تولید کنیم، ترانزیت را مدیریت خواهیم کرد. اما تولیدکننده کامیون از یارانه گاز بهرهمند میشود و از مالیات معاف میشود؛ پس این سیاستها غلط بوده است. یا فکر کردیم اگر سوخت ارزان باشد، کامیونها از جادههای ما عبور میکنند؛ در حالی که مشکل اصلی بهرهوری گمرکات است، نه قیمت سوخت.
سقاب اصفهانی با بیان اینکه این تصور که بدون داشتن «قطار کامل» میتوانیم حملونقل را اصلاح کنیم، اشتباه است تاکید کرد: هنوز برخی باور دارند که «کشنده» محور حکمرانی است؛ درحالیکه در بسیاری کشورها، دولت فقط ریل را نگه میدارد و کشنده و واگن را به بخش خصوصی میسپارد. اگر ما هم اجازه دهیم بخش خصوصی قطار کامل راهاندازی کند، بخش بزرگی از حملونقل جادهای و مصرف گازوئیل کاهش مییابد و بنادر خشک توسعه پیدا میکنند.
معاون رئیس جمهور اذعان داشت: اصلاً توسعه نیروگاه، اضافه کردن واگن یا خرید کشنده، کار دولت نیست. کار دولت این نیست که کامیون جمع کند و کامیون نو بدهد. اینها کار بخش خصوصی است و دولت باید سیاستگذار باشد.
وی افزود: باید یک سیاست روشن اعلام کنیم که از فردا کشندهها به بخش خصوصی واگذار میشود و اجازه میدهیم بخش خصوصی قطار کامل راهاندازی کند. اگر چنین شود، در کمتر از یک سال ـ به شهادت فعالان بخش خصوصی ـ بنادر خشک کشور توسعه مییابد.
سقاب اصفهانی اضافه کرد: این مثال را زدم نه برای حل یک موضوع خاص، بلکه برای اینکه بگویم جوهره حکمرانی، تغییر سیاستهاست، نه بازی در میدان. میدان متعلق به مردم و بخش خصوصی است؛ و دولت باید میداندار سیاست باشد، نه بازیگر آن.
اصلاح ساختار مصرف سوخت و انسداد مسیر قاچاق
در ادامه معاون برنامهریزی وزارت نفت با اعلام اینکه تداوم نگاه «تولیدمحور» نهتنها اقتصادی نیست، بلکه به لحاظ فنی امکانپذیر نیست، بیان کرد: همکاری مؤثر میان دستگاههای اجرایی و هماهنگی با مجلس شورای اسلامی و بخش خصوصی شرط موفقیت در مسیر تازه بهرهوری انرژی است.
احمد زراعتکار، با اشاره به نقش تعیینکننده بهرهوری انرژی در امنیت انرژی، رقابتپذیری اقتصادی و کیفیت محیطزیست کشور اظهار کرد: چالش انرژی در ایران تنها به موضوع تولید محدود نمیشود. ما با ناترازی فصلی گاز، شدت بالای مصرف، اتلاف منابع در زنجیره تأمین و الزامات مالی و زیستمحیطی روبهرو هستیم، بنابراین ادامه مسیر گذشته و تداوم نگاه «تولیدمحور» نهتنها اقتصادی نیست، بلکه به لحاظ فنی، همچنین سازگاری با محیطزیست، امکانپذیر نیست.
به گزارش ایلنا، او به دستاوردهای مهم کشور در مدیریت گازهای مشعل اشاره کرد و افزود: در حالی که طبق برنامه هفتم توسعه، وزارت نفت در سال نخست تنها موظف به جمعآوری ۱.۵ میلیارد مترمکعب گاز مشعل بود، با اجرای پروژههای گسترده این رقم به ۳.۳ میلیارد مترمکعب رسیده است.
معاون برنامهریزی وزارت نفت از انعقاد ۱۲ قرارداد بزرگ جمعآوری گازهای مشعل خبر داد و گفت: تا پایان ۱۴۰۵ بیش از ۳ میلیارد مترمکعب دیگر از گازهای مشعل وارد چرخه تولید میشود که این اقدام افزون بر کاهش آلودگی، میلیونها دلار درآمد و خوراک پایدار برای صنایع پتروشیمی ایجاد میکند.
زراعتکار با تشریح اصلاحات گسترده در بخش حملونقل گفت: اصلاحات قیمتی در بخشهای معدن، حملونقل سنگین و نیروگاههای خودتأمین سبب کاهش روزانه ۵ میلیون لیتر مصرف نفتگاز شده است.
وی افزود: با هوشمندسازی زنجیره توزیع فرآوردهها، شناسایی ۶۶ هزار پروانه فعالیت غیرمعتبر و بیش از ۲ هزار کارت سوخت قاچاقمحور امکانپذیر شد.
معاون برنامهریزی وزارت نفت همچنین دوگانهسوز کردن ۸ هزار خودرو، تولید ۵۵ هزار خودروی پایهگازسوز، تعویض ۱۴ هزار مخزن فرسوده و جایگزینی ۲۰ هزار موتورسیکلت برقی را از برنامههای در حال اجرا برشمرد.
هوشمندسازی شبکه گاز و ارتقای تابآوری زیرساختها
زراعتکار با اشاره به «سامانه یکپارچه تحلیل شبکه گازرسانی» گفت: این سامانه با پردازش فوری دادهها، پاسخگویی به متقاضیان را سریعتر و قابلاعتمادتر کرده است.
وی افزود: استقرار سامانه یکپارچه مدیریت خطوط انتقال، تکمیل طرح مقاومسازی تأسیسات گاز استان تهران و ایجاد شبکه ارتباطی پایدار میان پایانههای راه دور (RTU) تابآوری شبکه گاز کشور را بهویژه در پایتخت افزایش داده است.
معاون برنامهریزی وزارت نفت، ثبت رکورد ۸۸۰ میلیون مترمکعب تولید، انتقال و توزیع روزانه گاز را حاصل همافزایی ابزار دقیق و حکمرانی دادهمحور دانست.
اصلاح نظام حکمرانی انرژی و کاهش تصدیگری دولت
زراعتکار تأکید کرد: وزارت نفت با فاصله گرفتن از تصدیگری، به سمت حکمرانی مبتنی بر اسناد بالادستی حرکت کرده است.
وی به آییننامه فعالیت شرکتهای کارور گاز طبیعی، تدوین دو مدل قراردادی جدید و اجرای طرحهای بهینهسازی انرژی در چارچوب شورای اقتصاد اشاره کرد و گفت: این اقدامها، مسیر سرمایهگذاری بخش خصوصی را شفاف و پیشبینیپذیر میکند.
نظام جدید تعرفهگذاری، گامی به سوی توزیع عادلانه یارانه انرژی
معاون برنامهریزی وزارت نفت بیان کرد: نظام تعرفهگذاری جدید انرژی پس از انجام ۱۳ ویرایش و پردازش ۱.۵ میلیارد داده تدوین شد که هدف آن تشویق به صرفهجویی، حمایت از خانوارهای کممصرف و توزیع عادلانه یارانه انرژی است.
زراعتکار تأکید کرد: مجموعه این اقدامها نشانه شکلگیری یک پارادایم جدید در سیاستگذاری انرژی است؛ جایی که گاز مشعل به خوراک اقتصادی تبدیل میشود، شبکه گاز هوشمند میشود، نظام حکمرانی از تصمیمهای اقتضایی فاصله میگیرد و حساب بهینهسازی و بازار گواهی صرفهجویی، زیرساخت مالی پایدار پروژههای بهرهوری را فراهم میکند.
وی در پایان همکاری مؤثر میان دستگاههای اجرایی همچون وزارت نفت، وزارت نیرو، وزارت صمت و هماهنگی با مجلس شورای اسلامی و بخش خصوصی را شرط موفقیت در مسیر تازه بهرهوری انرژی دانست.