بازار کاغذ با اینکه همچنان حال خوشی ندارد، اما به گفته متولیان بازار دل‌خوش است که می‌گویند با معرفی واردکنندگان برای تخصیص و تأمین ارز و واردات آن، به‌زودی بار دیگر روی آرامش می‌بیند.
پس از بروز مشکلاتی در زمینه توزیع ارز کاغذ از جمله شفاف نبودن خریدوفروش آن و سوءاستفاده از ارز دولتی برای واردات، بررسی مجدد اهلیت دریافت‌کنندگان ارز به کارگروهی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محول شد.
این روزها اما با گلایه ناشران مواجهیم که کاغذ را کیلویی 10 هزار و 500 تومان خریداری می‌کنند اما در مقابل متوسط قیمت کتاب تا 50 درصد گران شده است.
در این پیوند، پروین نباتی، مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی و سلولزی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: از یازدهم اردیبهشت امسال بررسی ثبت سفارش‌های کاغذهای روزنامه، چاپ، تحریر، مکانیکی حجیم شده (بالکی) و LWC (نوعی کاغذ پوشش‌دار سبک در مجلات، کاتالوگ‌ها، لاورقی‌ها و چاپ تجاری) از نظر پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز و تأیید آنها، به دفتر صنایع شیمیایی و سلولزی وزارت صنعت محول شد.
او افزود: زمانی که موضوع تخصیص ارز کاغذ به عهده وزارت صنعت بود، بحث اهلیت داشتن یا نداشتن افراد مطرح نبود و هر کس که کارت بازرگانی داشت، می‌توانست ارز بگیرد، اما با بروز تدریجی مشکلات، کارگروهی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد تا اهلیت واردکنندگان کاغذ را بررسی کند که وزارت صنعت نیز در آن یک عضو دارد.
نباتی افزود: با هماهنگی بخش‌های نظارتی مرتبط وزارتخانه و انجمن‌ها و تشکل‌های صنعتی و وارداتی مربوطه، محدوده قیمت این کاغذها تعیین و مبنای تأیید یا رد ثبت سفارش‌های دریافتی در دستور کار این دفتر قرار گرفت.
او گفت: تا تاریخ دهم مردادماه گذشته در مجموع 852 فقره ثبت سفارش برای این نوع کاغذها به وزن 389 هزار تن و ارزش 289 میلیون دلار از دفتر صنایع شیمیایی و سلولزی وزارتخانه برای برخورداری از مابه‌التفاوت نرخ ارز تأیید و برای انجام سایر مراحل اداری کار از جمله تخصیص و تأمین ارز به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارسال شد.
ابطال بسیاری درخواست‌ها
مدیرکل دفتر صنایع شیمیایی و سلولزی وزارت صنعت، معدن و تجارت خاطرنشان کرد: درخواست‌های زیادی افزون بر چند صد فقره، به دلیل قیمت‌های زیاد و غیرمتعارف و همچنین اظهار سایر کاغذها در تعرفه کاغذهای مورد اشاره در سیستم ابطال شد.
او ادامه داد: در این زمینه تخصیص‌های قبلی نیز توسط سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مورد بررسی مجدد قرار گرفت و تخلف‌های احتمالی پیگیری می‌شود؛ بر این اساس باید به‌زودی شاهد نتیجه کار و آرام شدن بازار کاغذ باشیم.
نباتی خاطرنشان کرد: بدیهی است ثبت سفارش‌های تأیید شده با توجه به امکانات ارزی کشور و اولویت کالاهای ضروری و حساس به‌تدریج در حال تخصیص ارز است و با همکاری بانک مرکزی شاهد ورود سریع‌تر این کاغذها به کشور خواهیم بود.
او یادآور شد: شاید بخشی از مشکلات مربوط به مشکلات ترخیص کالا از گمرک باشد، زیرا به دلیل تغییرات نرخ ارز و به هم خوردن اولویت‌های ارزی، همه کاغذهای وارداتی ترخیص نشده باشد.
کشف بیش اظهاری
همچنین مدیرکل دفتر امور اقتصادی، سیاست‌ها و مقررات تجاری وزارت صنعت در این زمینه گفت: کارگروه یاد شده در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با هدف گره زدن مصرف‌کنندگان به واردکنندگان ایجاد شده و در حقیقت وظیفه تشخیص اهلیت افراد به این کارگروه محول شده است؛ زیرا آنان مصرف‌کنندگان واقعی را می‌شناسند.
محمدرضا کلامی خاطرنشان کرد: فراموش نکنیم موضوع «تخصیص ارز» متفاوت از «تأمین ارز» است، بنابراین شاید ارز به واردکنندگان تخصیص‌یافته، اما هنوز از سوی بانک مرکزی تأمین نشده باشد.
او یادآور شد: بررسی‌های وزارت صنعت نشان داده که برخی واردکنندگان «بیش اظهاری» داشته‌اند، البته همیشه این‌طور بوده که وقتی اختلاف قیمت ارز داشته‌ایم برخی افراد به سوءاستفاده‌های این‌چنینی می‌پردازند.
کلامی گفت: گاهی اوقات نیز در بررسی گمرک و تطابق قیمت‌های اظهاری از سوی واردکنندگان با قیمت‌های جهانی، بیش اظهاری‌ها مشخص می‌شود که در این صورت مازاد ارز از آنان دریافت می‌شود.
او همچنین به محدودیت‌های بانک مرکزی در ماه‌های اخیر برای تأمین ارز به‌عنوان عامل دیگری که می‌تواند به آشفته‌بازار کاغذ دامن بزند، یاد کرد.
43هزار تن کاغذ وارد می‌شود
در این زمینه، نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در کارگروه ساماندهی کاغذ به ایرنا گفت: تا امروز 17 متقاضی واردات کاغذ برای دریافت ارز رسمی از سوی این کارگروه به وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی شدند.
همایون امیرزاده افزود: این 17 نفر می‌توانند 21 هزار تن کاغذ چاپ و نشر و 22 هزار تن کاغذ روزنامه وارد کنند که در حال انجام فرآیند کار در وزارت صنعت و بانک مرکزی هستند.
او خاطرنشان کرد: افراد یاد شده که نخستین گروهی بودند که موفق به دریافت این ارز می‌شوند، سه هفته پیش معرفی شدند.
بررسی صلاحیت این افراد در کارگروهی با مسئولیت وزارت ارشاد و با حضور نمایندگان حوزه مطبوعات، چاپ و نشر، حوزه نظارتی و نمایندگانی از وزارت صنعت، بانک مرکزی، سازمان حمایت، تعزیرات حکومتی، انجمن واردکنندگان کاغذ و همچنین نماینده وزیر انجام می‌شود.
رئیس مرکز روابط عمومی وزارت ارشاد بیان داشت: هفته آینده با برگزاری جلسه بعدی این کارگروه، افراد دیگری در مرحله دوم برای دریافت ارز یارانه‌ای واردات کاغذ معرفی می‌شوند.
او تأکید کرد: قیمت تعیین شده در ستاد تنظیم بازار برای کاغذ روزنامه 4100 تومان و کاغذ تحریر 5100 تومان برآورد شده، اما به دلایلی همچون احتمال افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل، امکان تغییر قیمت وجود دارد؛ اما این قیمت‌ها تا اطلاع ثانوی در محموله‌هایی که وارد کشور می‌شوند، اعمال می‌شود.
امیرزاده اظهار داشت: قیمت‌های یاد شده برمبنای نرخ‌های پارسال و قیمت‌های ابتدای امسال است و هر قیمتی خارج از این قاعده، گران‌فروشی تلقی شده و مشمول ضوابط و مقررات تنظیم بازار، تعزیرات حکومتی و سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان می‌شود.
او یادآوری کرد: تغییر رفتار بازار در خصوص قیمت‌ها، تابعی از مؤلفه‌هایی همچون مسئولیت‌پذیری واردکنندگان، اطمینان از توزیع درست کالا، عرضه و تقاضا، تخصیص و تأمین ارز، هزینه‌های حمل‌ونقل و سود بازرگانی است.
بر اساس این گزارش، پیش‌تر «ابوالفضل روغنی گلپایگانی» رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا درباره واردات کاغذ به کشور گفته بود: اگر خریدوفروش کاغذ به‌صورت شفاف انجام می‌شد، دیگر شاهد سوءاستفاده از ارز دولتی برای واردات آن نبودیم.
دولت از شامگاه بیستم فروردین که سیاست جدید ارزی را در پیش گرفت، واردات کاغذ را مشمول تخصیص یارانه ارزی کرد تا با نرخ 3800 تومان به این بخش اختصاص یابد، بااین‌حال انتشار پس از انتشار فهرست ارز تخصیصی به واردات کاغذ از سوی بانک مرکزی، فعالان این صنعت اعلام کردند بسیاری از کسانی که ارز بابت واردات کاغذ دریافت کرده‌اند، در این صنعت شناخته شده نیستند یا اینکه برخی انحصار واردات آن را در اختیار دارند.
با اصلاح سیاست‌های ارزی در مصوبه چهاردهم مردادماه هیات دولت، کاغذ همچنان در فهرست کالاهای اساسی قرار دارد که دولت تأمین ارز مورد نیاز آن را تقبل کرده است.