اول تیرماه «روز ملی اصناف» است؛ بیش از ۳ میلیون واحد صنفی در زمینههای مختلف فعالیت میکنند که نشان از اهمیت این جامعه بزرگ اقتصادی دارد.
واحدهای کوچک اقتصادی که عموما در حلقه پایانی توزیع قرار دارند در کنار واحدهای تولیدی کوچک، مجموعه بزرگی را تشکیل دادهاند که سهم بالایی در اشتغال و تولید ناخالص داخلی ایفا میکنند.
اهمیت اصناف در اقتصاد ایران از آن جهت است که بخش عمدهای از فعالیتهای اقتصادی در چرخه و زنجیره تولید، نگهداری، حملونقل، فرآوری، عمدهفروشی و درنهایت خردهفروشی کالاها و خدمات از گذشته دور، توسط واحدهای صنفی انجامشده است.
یکی از ویژگیهای اساسی بازارها، تشکل بازاریان در انجمنهای صنفی، یعنی «اصناف» بودهاست. این انجمنها اصولاً به صاحبان حرفهها تشکل میبخشند و دارای وظایف اجتماعی وسیعی نیز هستند.
اصناف مجموعهای از تشکلهای اجتماعی و سیاسی است که در طول تاریخ، بهخصوص از دوره انقلاب مشروطه و حتی قبل از آن در حوادث متعدد تا زمان انقلاب اسلامی میتوان رد پایشان را جستوجو کرد. بعد از آن هم اصناف نه بیتفاوت از تحولات جامعه بودند و نه از تبعات آن بینصیب. جنگ، تحریم و ورشکستگی همه آن مشکلاتی است که بر بدنه اصناف میتوان نشانی از آنها جستوجو کرد.
این روزها به دلیل شیوع ویروس کرونا، اصناف حال و روز خوشی ندارد؛ اسفندماه، ماه رونق کسبوکارها تبدیل به یکی از سختترین ماههای حیات کسبوکارهای خرد و کلان شد. به همین دلیل رؤسای سه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، تعاون و اصناف در اتحادی که میان این تشکلهای بزرگ بخش غیر دولتی شکل گرفته است، نامهای به رئیسجمهوری نوشتند و در این نامه خواستار حمایت ویژه از بنگاهها و کسبوکارها تا شهریور ۹۹ شدند تا از رکود شدید جلوگیری شود.
با توجه به تاثیرات گسترده شیوع کرونا بر فعالیتهای اقتصادی، جریانهای درآمدی و هزینهای اصناف مختلف بسیار متأثر شده است.
کارشناسان اقتصادی، فعالان بخش خصوصی و صاحبان کسبوکارها از استمهال سررسید اقساط تسهیلات و تمدید تسهیلاتی که سررسید تسویه آنها از بهمنماه 1398 فرارسیده تا کمک به تأمین سرمایه در گردش با شرایط آسانتر و تخفیف مالیاتی سخن گفتهاند. اقتصاد با تنگناهایی مواجه است اما رعایت برخی اقدامات از سوی دولت میتواند بخش مولد اقتصاد را سرپا نگه دارد. تاکنون برخی از مسئولان دستبهکار شدهاند و سازوکارهایی را به این منظور تعریف کرده و اجرا کردهاند، اما به نظر میرسد اقتصاد کشور و اصناف به حمایت بیشتر و برنامه منسجمتری نیاز دارند.
اصناف در زیر عنوان بخشهای تولیدی، توزیعی، خدماتی و خدمات فنی در ارتباط با تولید و توزیع کالا و خدمات فعالیت دارند بهگونهای که بخشی از تولید ناخالص ملی و اشتغال مولد توسط آنها به وجود میآید. ازاینرو اصناف نقش بسیار مهمی در اتصال حلقه بخشهای تولیدی به مصرفکنندگان مختلف دارند.
فعالیت مؤثر اصناف نقش و اهمیت گستردهای در گردش مطلوب فرآیندها در چرخه و زنجیره تأمین و عرضه محصولات از یکسو و جلب رضایت مصرفکنندگان از سوی دیگر دارد، اما عملکرد این بخش در این دو حوزه، خود تحت تأثیر برنامهریزی و سیاستگذاری دولت در برنامههای مختلف بلندمدت، میانمدت و کوتاهمدت است.
اگرچه اصناف روزگار سختی را میگذراند اما برخی از فراهم نبودن بسترهای رشد برای صنوف متعدد میگویند. از قواعد و قوانینی که نهتنها تسهیلگر نیست بلکه در برابر این بخش قرار گرفته است. برای همین عدهای معتقدند در صورت آماده شدن فضا و بستر رقابتی در چرخه اقتصادی، فعالیت اصناف باعث افزایش سرعت گردش کالا، خدمات و نقدینگی میشود و افزایش رشد و توسعه اقتصاد کشور در پی آن است؛ در صورت برنامهریزی و سیاستگذاری مناسب، اصناف میتوانند بهعنوان موتور رشد اقتصادی و موتور رشد اقتصاد بخش خصوصی بسیار موفق عمل کنند؛ بخش خصوصی را دریابید؛ این روزها صنوف مختلف اقتصادی حال و روز خوشی ندارد، به گفته رئیس اتاق اصناف تهران، کرونا به ۸۰ درصد اصناف ضرر و زیان وارد کرده است.