کشورهای مصر، بحرین و امارات متحده عربی، با محوریت عربستان روز دوشنبه برنامه حصر اقتصادی و سیاسی قطر را عملیاتی کردند. آنها ضمن قطع روابط با قطر، شهروندان این کشور را اخراج، همه مرزهای هوایی، دریایی و زمینی خود را به روی ورود و عبور شهروندان و وسایل حمل‌ونقل قطر بسته‌اند و عملاً این کشور کوچک اما ثروتمند و تأثیرگذار را در محاصره قرار داده‌اند؛ محاصره‌ای که تنها راه خروج از آن برای قطر از ایران می‌گذرد. با اولین سفر منطقه‌ای دونالد ترامپ به خاورمیانه و رقص شمشیر او با شاه سعودی ترتیب امنیت و نظم منطقه‌ای به‌هم‌خورده است؛ قطع رابطه چهار کشور عربی با قطر یکی از مصادیق سفر ترامپ به خاورمیانه است. حالا این تنش در میان کشورهای عربی، به فرصتی برای ایران تشبیه شده است؛ فرصتی که باید درباره نحوه استفاده از آن دولت باید برنامهریزی دقیق، سریع و کوتاه‌مدتی داشته باشد.
موضوعی که برای ایران می‌تواند یک فرصت طلایی اقتصادی باشد. فرصتی که پیش‌ازاین هم ایران یک‌بار بعد از تحریم روسیه از سوی اتحادیه اروپا به دست آورد ولی آن‌چنان‌که بایدوشاید از آن نتوانست استفاده کند؛ اتفاقی که حالا هم می‌تواند بیفتد و کشورهایی دیگری همچون هند و عمان این فرصت را مناسب بیایند.
سید رضی حاجی‌آقا میری، رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: «وضعیت پیش‌آمده بعد از قطر رابطه چهار کشور عربی با قطر، فرصتی بی‌نظیر برای اقتصاد ایران است؛ بازاری چندمیلیاردی تا چند ده میلیارد دلاری پیش روی ایران قرار دارد.»
او می‌گوید: «اگرچه این وضعیت فرصتی طلایی برای اقتصاد ایران است که باید برای استفاده از آن تلاش کرد؛ اما من مطمئن نیستم که چقدر ایران می‌تواند از این فرصت به نفع خود بهره بگیرد.»
او تصریح می‌کند: «باید به زمان توجه داشت؛ باید دانست که این شرایط مادام‌العمر نیست و ممکن است در آینده نزدیک و دوره کوتاه‌مدت، اختلاف‌ها، برطرف شود، بنابراین باید به‌سرعت، از این فرصت برای اقتصاد ایران بهره گرفت.»
رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران می‌گوید: «ما در تجربه مشابه قبلی نتوانستیم از فرصت پیش‌آمده در روابط ترکیه و روسیه بهره بگیریم. البته باید به این نکته هم توجه کرد که روسیه خود در روابط با ایران سنگ‌اندازی می‌کرد. زمانی که اراده کردیم با این کشور رابطه داشته باشیم متوجه شدیم که به لحاظ استاندارد، روادید، بهداشت و سطح کیفیت محصول با محصولات ترکیه فاصله معناداری داریم. البته من امیدوارم که با کشور قطر هم به این مشکل برخورد نکنیم.»
او تأکید می‌کند: «باید مسئولان سیاسی در ایران، علاوه بر فرصت‌های سیاسی، به نقاط مثبت این کشور برای اقتصاد ایران فکر کنند. قطر، یکی از ثروتمندترین و تأثیرگذارترین کشورهای منطقه در حوزه کشورهای عربی است؛ این کشور سالانه، حدود ۴ تا ۵ میلیارد دلار از عربستان و امارات متحده عربی، مواد غذایی وارد می‌کند و کشور ثروتمندی در منطقه به شمار می‌رود.»
در این دوره قطر به آب، دارو و مواد غذایی نیاز دارد؛ به گفته حاجی‌آقا میری، ایران هم‌پتانسیل بالایی در حوزه مواد غذایی دارد. قطر، کشوری نزدیک به ایران است و از سه بندر مهم ایران، یعنی بندرعباس، بندرلنگه و بوشهر با زمانی کمتر از ۱۲ ساعت از طریق آبی، می‌توان کالاها را برای این کشور ارسال کرد.
آیا ایران می‌تواند به مهم‌ترین شریک اقتصادی قطر تبدیل شود؟ رئیس کمیسیون توسعه صادرات ایران پاسخ می‌دهد: «ایران می‌تواند مایحتاج این کشور را تأمین کند، به‌شرط اینکه فرصت‌های پیش روی را از دست ندهند. باید در این دوره سرعت عمل را از دست نداد. باید نگاه ما به نحوی باشد که بازار قطر را بشناسیم به نیاز این بازار پاسخ دهیم؛ اگرچه ما در گذشته سهم کمتری از بازار قطر داشتیم. از طرف دیگر معلوم نیست این نفاق تا چه حد ریشه‌ای است. با توجه به کندی ما و سرعت این اتفاق‌ها من سهم ایران را در بازار قطر ناچیز می‌دانم.»
به گفته او، سرعت حوادث در قطر خیلی بالاست و ممکن است همان‌طور که اختلاف سریع خود را نشان داد، خیلی زود فروکش کند. ضمن اینکه باید با آینده‌نگری به حوادث عکس‌العمل نشان دهیم. هیات های ایرانی باید با هیات های قطری وارد مذاکره شوند و روابط خود را با این کشور به‌صورت چندجانبه پیش برند. در اینجا نقش وزارت امور خارجه خیلی مفید است.
او می‌گوید: «قبلاً نقدی که به وزارت امور خارجه بود، اینکه بیشتر به مسائل سیاسی توجه دارد تا مسائل اقتصادی و در این دوره پیش‌آمده معلوم خواهد شد که چقدر آنها بر روی مسائل تجاری تمرکز و در حل آن خلاقیت دارند و اینکه چقدر می‌توانند از این پارادایم با حل مسائل سیاسی، امتیاز اقتصادی بگیرند. ایران می‌تواند با برنامهریزی درست، از بازار قطر سهم خوبی داشته باشد.»