کامران ندری؛ کارشناس پژوهشکده پولی و بانکی
به اعتقاد کامران ندری کارشناس بانکی، راه‌اندازی بازار مشتقات ارزی به جای بازار متشکل، راهکار مناسبی برای کاهش نرخ ارز خواهد بود.
ندری در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» با اشاره به اینکه با وجود برنامه ایجاد بازار متشکل معاملات ارزی از فروردین‌ماه 98، هنوز جزئیات دقیقی از آن مشخص نیست، گفت: بر مبنای خرده اطلاعاتی که از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی و همچنین نمایندگان مجلس منتشرشده است، این‌طور حدس زده می‌شود که مکانیزم این بازار مانند بورس کالاست که عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان بازیگران اصلی بازار هستند اما اینکه کارکرد بورس کالا در مورد ارز هم همان نتیجه را دهد یا خیر، باید دید که راهکار بانک مرکزی در این زمینه دقیقا چیست.
عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی تصریح کرد: ارز مانند میلگرد، فولاد یا هر کالای دیگری که در بورس کالا عرضه می‌شود نیست؛ ارزهای متنوعی وجود دارد که واردکنندگان متقاضی آن هستند، بنابراین به نظر می‌رسد نتوان این بازار متشکل معاملات ارزی را برای همه ارزها اجرا کرد؛ من فکر می‌کنم ازآنجایی‌که تشکیل این بازار متشکل برای دلار سخت خواهد بود، بنابراین بازار متشکل معاملات ارزی مختص «یورو» خواهد بود.
ندری خاطرنشان کرد: سؤالات بسیاری در ذهن فعالان اقتصادی وجود دارد که باید با توجه به زمان اندک باقی‌مانده تا راه‌اندازی آن پاسخ داده شود. سوال اصلی هم این است که تفاوت بازار متشکل معاملات ارزی با سامانه نیما دقیقا چیست؟ دوما نقش دولت در این بازار به چه شکل قرار است تعریف شود؟ آیا قرار است همچون بورس کالا این مداخله شدید باشد؟
به اعتقاد ندری با توجه به محدودیت‌های ارزی موجود و همچنین تجربه‌ای که از سامانه نیما وجود دارد، به نظر می‌رسد در بازار متشکل معاملات ارزی هم شاهد دخالت دولت خواهیم بود. وی در همین زمینه گفت: منظور از دخالت این نیست که برای نمونه زمانی که قیمت ارز افزایش می‌یابد، دولت عرضه ارز را در بازار افزایش دهد و به عبارتی مداخله سازوکاری داشته باشد؛ بلکه منظور دخالت دستوری است.
این کارشناس بانکی تأکید کرد: درمجموع راه‌اندازی بازار متشکل راهکار منطقی است اما اگر بتوان به‌جای این بازار، بازار «مشتقات ارزی» تشکل شود راهکار مناسب‌تری برای ساماندهی بازار و کاهش نرخ ارز خواهد بود.
ندری، ساز و کار بازار مشتقات ارزی را مبتنی بر فروش «اوراق آتی ارز» معرفی کرد که افراد ارز را پیش خرید می‌کنند و با توجه به اختیار حق معامله‌ای که دارند، در زمان سررسید تصمیم بگیرند که ارز بخرند یا نه.
راه‌اندازی بازار مشتکل معاملات ارزی، بدون مشورت با صادرکنندگان
به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، هجدهم دی ماه شورای پول و اعتبار به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا موضوع «بازار متشکل معاملات ارزی» را مطرح و تصویب کرد.
بازار متشکل ارزی جزو مهمترین برنامه‌های عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی بوده است؛ همتی قبلاً در خصوص جزئیات بازار متشکل ارزی گفت: بازار متشکل ارزی باید شکل بگیرد؛ در خیابان و کوچه و پس کوچه‌ها نمی‌توان این بازار را شکل داد و نباید بازار غیرمتشکل داشته باشیم.
به گفته همتی، بازاری که تشکیل خواهد شد، فرصتی می‌شود برای کسانی که اسکناس ارز و سپس حواله خود را از طریق صرافی‌ها به بازار عرضه کنند و به پلتفرمی تبدیل خواهد شد که بازار ارز متشکل شود.
مدل کلی بازار به نحوی طراحی شده است که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) راه‌اندازی می‌شود و سایر روش‌های معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش می‌یابد. بازار کارگزار محور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکلی خود انتظام انجام شده و بر اساس دستور العمل‌های مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد.
یک ماه پس از تصویب این مصوبه، رئیس کل بانک مرکزی در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما خبر از راه‌اندازی بازار متشکل معاملات ارزی داد و اعلام کرد این بازار از اواسط فروردین ماه کار خود را آغاز می‌کند.
محمدرضا پور ابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در آخرین نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی در سال 97، ضمن تایید این خبر، تاکید کرد: «با راه‌اندازی بازار متشکل ارزی پیش‌بینی می‌کنیم حجم صادرات در سال 98 تا حد قابل توجهی افزایش یابد.»
به رغم تاکید مدیران ارشد اجرایی کشور در خصوص راه‌اندازی این بازار و نقشی که در نظام مالی کشور می‌تواند داشته باشد، برخی صادرکنندگان معتقدند این راهکار بدون مشورت با بخش خصوصی طراحی شده و همانطور که کامران ندری هم تاکید کرده باید در رابطه با آن ابهام زدایی شود.
در همین زمینه، سیدرضی حاجی آقا میری از فعالان در حوزه صادرات در گفت وگو با پایگاه خبری اتاق ایران گفت: تا زمانی که تدابیر اتخاذ شده در خصوص صادرات، در غیاب صادرکنندگان گرفته شود، نمی‌توانیم شاهد جهش صادرات باشیم.
به گفته حاجی آقا میری از زمان راه‌اندازی سامانه نیما تا زمانی که کاربران یاد گرفتند با این سامانه کار کنند، زمان زیادی صرف شد و مطرح شدن مجدد یک سامانه یعنی سردرگمی جدید.
او تاکید کرد: تا زمانی که دولت تدابیر مرتبط با صادرات را پشت درهای بسته اتخاذ می‌کند نباید انتظار داشت اعتماد بین صادرکنندگان و مسئولان شکل گرفته و به موازات آن شاهد رشد صادرات باشیم.