بروشورهای «اقتصاد به زبان ساده» بهمنظور آشنایی هرچه بیشتر فعالان اقتصادی با مفاهیم اقتصادی و بهکارگیری صحیح این موارد در تحلیلهای اقتصادی محیط کسبوکار، در مرکز تحقیقات و بررسیهای اقتصادی معاونت اقتصادی اتاق ایران تهیه و منتشر میشود. شماره چهل و دوم این بروشور به بحث «حمایت و حمایتگرایی» اختصاص یافته است.
«حمایت از تولید داخلی» و «حمایتگرایی» دو اصطلاح پرکاربرد در سالهای اخیر در کشور هستند. دو اصطلاح که بعضاً دارای معنی یکسان هستند، اما درواقع معنا و دامنه اطلاق آنها با یکدیگر متفاوت بوده و از آن مهمتر سیاستهای برخاسته از این دو مفهوم نیز متنوع و ماهیت متفاوتی با یکدیگر دارند. از همین رو در این نسخه از بروشور به معرفی مفاهیم حمایتگرایی و حمایت از تولید پرداخته شده و دلایل اتخاذ سیاستهای حمایت از تولید توسط دولت توضیح داده شده است.
سیاستهای کارآمد حمایت از تولید در اقتصادهای مختلف با یکدیگر متفاوت بوده و باید با توجه به شرایط هر کشور اتخاذ گردد. ازآنجاییکه هدف از این سیاستها غلبه بر نارسایی بازارها و تشویق تولید (توسعه صنعتی) است، لذا در بروشور الزامات طراحی سیاستهای کارآمد حمایت از تولید توضیح داده شده است.
ادبیات توسعه شاهد مطالعات گستردهای پیرامون سیاستهای حمایت از تولید در کشورهای مختلف و نتایج آنها بودهاند. در این نسخه از بروشور، برای بررسی تجربه سیاستهای حمایت از تولید در جهان دو کشور ایالاتمتحده و چین بهعنوان نماینده اقتصادهای توسعهیافته و درحالتوسعه انتخاب شدهاند. این بررسی در قالب چهار دسته سیاستهای اعتباری، سیاستهای تجاری، سیاستهای فناورانه- آموزشی و سایر صورت گرفته است.
اقتصاد ایران نیز بهمانند دیگر اقتصادهای جهان، مجموعهای از سیاستهای حمایت از تولید را در دورههای مختلف اعمال کرده است. درواقع صرفنظر از اعلام این سیاستها یا تجمیع آنها ذیل بستهای تحت عنوان حمایت از تولید، اقتضائات عملی دستگاهها و وزارتخانههای مختلف و تقاضاهایی که هر یک از این دستگاهها با آن مواجه بودهاند، اتخاذ سیاستهای حمایت از تولید را در آنها به دنبال داشته است که در بروشور به توضیح این سیاستها در کشور پرداخته شده و پیشنهادهایی برای بهبود سیاستها ارائه شده است. به نظر میرسد که حمایت از تولید در اقتصاد ایران با تناقض میان سیاستهای اقتصاد کلان و سیاستهای حمایتی مواجه است. درحالیکه سیاستهای اقتصاد کلان از طریق تولید بیثباتی و آشفتگی، فعالیت بخش تولید را با مشکلات جدی روبرو میسازد، در بخش حمایت دولت در تلاش است تا از طریق سیاستهای اعتباری، تعرفهای، مالیاتی و حذف حقوق نیروی کار، از تولید حمایت کند.
اصلاح سیاستهای اقتصاد کلان در جهت کاهش آسیبپذیری از شوکها و نیز امتناع از اتخاذ سیاستهای شوکدرمانی برای حل مشکلات، در کنار بهبود سیاست تسهیلکننده تولید (مانند اتخاذ مالیات بر عایدی سرمایه) و تجمیع سیاستهای حمایتی و برنامهای ساختن آنها از جمله مهمترین راهکارهای پیشنهادی این گزارش برای بهبود حمایت از تولید است.
متن کامل چهل و دومین شماره بروشور «اقتصاد به زبان ساده» با موضوع «حمایت و حمایتگرایی» را از اینجا دریافت کنید.