فرهاد احتشام زاد، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو
فرهاد احتشام زاد، رئیس انجمن وارد کنندگان خودرو از مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی میگوید. احتشام‌زاد به پایگاه خبری اتاق ایران گفت: «کارویژه مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی این بود که فرمت اولیه‌ای باشد برای زمانی که اگر زمانی خواستیم عضو سازمان تجارت جهانیWTO شویم، بدانیم که برای تجارت آزاد در چه فرمتی فعالیت کنیم.»
او رویکرد اصلی تاسیس مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی را جنبه تجاری این مناطق می‌داند. اینکه به‌واسطه ارتباط ایران با دنیا و نگاه دنیا به ایران، این مناطق چه اهمیتی خواهد داشت.
احتشام‌زاد میگوید: «اما در عمل اتفاق دیگری در این مناطق افتاد؛ به دلیل نگاه خصمانه بیرون به ایران، نگاه سیاسی بر مناطق آزاد تجاری تحمیل شد؛ این نگاه باعث شد که از مسیر اولیه سیاست مناطق آزاد دور شویم.»
احتشام‌زاد، عضو کمیسیون مدیریت واردات اتاق ایران تصریح می‌کند: «اتفاقی که در مناطق آزاد افتاده این است که در این مناطق، بدون اطلاع بخش خصوصی تصمیماتی برای آنها گرفته می‌شود که این بخش دخالتی در روند اخذ تصمیم و خود تصمیم ندارند. این تصمیم‌ها مشکلات بیشتری را در مسیر تجار بخش خصوصی بوجود می‌آورد.»
او ادامه می‌دهد: «تجار مناطق آزاد که باید از معافیت مالیاتی و تعرفه‌های معافیت استفاده کنند، یا از فرصت‌های موجود برای صادرات در این مناطق بهره بگیرند، در عمل چنین اتفاقی نیفتاد. بیشتر بنگاه‌های فعال در مناطق آزاد با معضلات اجرایی روبرو هستند.»
به گفته احتشام‌زاد، در عمل قوانین نوشته‌شده‌ای وجود دارد که باید این قانون درباره تجار و فعالان اقتصادی اعمال شود؛ ولی در اجرا کنترل‌های منطقه‌ای، رفتارها و برخوردهای سلیقه‌ای و چندگانه برای فعالان اقتصادی مشکلاتی را بوجود آورده است.
احتشام‌زاد معتقد است که نگاه سیاسی در مناطق آزاد تجاری بیشتر از مناطق ویژه اقتصادی است و این نگاه هم از داخل کشور و هم از بیرون به این مناطق منتقل می‌شود و بر کارایی آنها اثر منفی گذاشته است.
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران تصریح می‌کند: «اگر هدف اصلی مناطق آزاد پیوستن به WTO بوده باشد؛ ما در عمل به این هدف نرسیدیم. از طرف دیگر تحریم‌هایی که علیه ایران به کار گرفته شده بود آثار منفی زیادی را به بار آورد.»
احتشام‌زاد درباره مزایای پیوستن به WTO میگوید: «ما اگر عضو سازمان تجارت جهانی باشیم، دنیای خارج نمی‌توانند ما را به همین راحتی تحریم کند یا برای اقتصاد ما مشکلات یک‌جانبه‌ای بوجود بیاورد. در WTO رژیم تجاری که تعریف می‌شود شرایط سفت و سختی دارد و نادیده گرفتن این شرایط به راحتی ممکن نیست. از طرف دیگر ما باید در نظر داشته باشیم که باید تعهد زمانی دقیقی و مشخصی را باید درباره برنامه‌های خود داشته باشیم. اینجا برای برنامه‌ریزی و عمل به این برنامه‌ها نظارت بیشتری لازم است.»
رئیس انجمن وارد کنندگان خودرو میگوید: «ما نتوانستیم به هدف اولیه مناطق آزاد دست یابیم؛ چون این هدف تحت‌تاثیر موضوعات سیاسی به حاشیه رانده شد. عضو ما در سازمان تجارت جهانی هم دور از تاثیرگذاری از این نگاه نیست.»
اما احتشام‌زاد مناطق ویژه را موفق‌تر می‌داند. او میگوید: «در این مناطق ویژه نگاه سیاسی کمتر است و برای همین منطقه ویژه اقتصادی موفق‌تر از مناطق آزاد عمل می‌کند. از طرف دیگر مناطق آزاد در مرزهای کشور تاسیس شده‌اند و مسایل مرزها هم بر این مناطق تاثیرگذار است.» او تاکید می‌کند: «باید برنامه و هدف‌های این مناطق ارزیابی شود و باید گزارشی ارایه شود که چقدر و چگونه و در کجاها مناطق آزاد و مناطق ویژه به هدف تعیین شده رسیده است، یا دلیل نرسیدن به هدف چیست و چه باید کرد.»
به گفته احتشام‌زاد اما چنین ارزیابی صورت نمی‌گیرد. الان که لایحه تاسیس هفت منطقه آزاد و 12 منطقه ویژه به مجلس فرستاده شده، زمان خوبی برای ارزیابی عملکرد این مناطق است. ما برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری خوبی داریم اما ارزیابی و ریشه‌یابی مشکلات را انجام نمی‌دهیم. باید هدف و برنامه، فرصت‌ها و ابزار رسیدن به این اهداف دقیق مشخص شود وگرنه با مشکل مواجه می‌شویم.