حضور گردشگران خارجی در مسجد نصیرالملک شیراز. عکس: خبرگزاری مهر، عبدالله فیروزی.
صنعت گردشگری با وقوع کرونا بیشترین آسیب را دید. این در حالی است که حدود ۱۰ درصد درآمد ناخالص اقتصاد جهان از صنعت گردشگری است و رتبه ۵ را در بین صنایع مهم دارد در سال ۲۰۱۸ این صنعت با درآمده ۸.۸ تریلیون دلار به اقتصاد جهان کمک کرد و حدود ۳۲۰ میلیون شغل در جهان به حوزه گردشگری و سفر مرتبط است.
بر اساس آمار شورای جهانی گردشگری و سفر ۵۰ میلیون شغل مربوط به صنعت گردشگری در سراسر جهان به دلیل کرونا از بین خواهد رفت.
طبق اعلام سازمان جهانی گردشگری (WTO)، در ماه ژانویه که هم‌زمان با آغاز بحران کرونا بود، گردشگری جهان رشد منفی یک درصد را در مقایسه با سال گذشته آن به ثبت رساند اما به‌تدریج سایه کرونا بر گردشگری جهان سنگین‌تر شده و در ماه فوریه و مارس این سیر نزولی به منفی ۱۶ و منفی ۶۵ درصد می‌رسد و در ماه‌های آوریل و می نیز رکورد رشد منفی ۹۷ درصدی ثبت‌شده است. صنعت گردشگری بین‌الملل در ماه‌های ژوئن، جولای و اوت نیز به ترتیب رشد منفی ۹۱، ۸۱ و ۷۹ درصد را نشان می‌دهد.
در ایران هم آمارهای منتشرشده از سوی این سازمان نشان می‌دهد، متوسط رشد صنعت گردشگری ایران در هشت ماه نخست سال ۲۰۲۰ به منفی ۷۲ درصد رسیده است.
فعالان صنعت گردشگری تأکید می‌کنند ورای کرونا، تصمیم‌های غیر کارشناسی در طول چند ماه گذشته، صنعت گردشگری را متحمل هزینه‌های فراوانی کرده است. درحالی‌که انتظار می‌رفت با توجه به تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه و تأکید بر تدوین بودجه بدون وابستگی به نفت، این صنعت بیش از قبل موردتوجه قرار گیرد و حداقل تصمیمات با مشورت بخش خصوصی انجام شود.
در این میان، اما برخی معتقدند صنعت گردشگری از سال‌های قبل مورد بی‌توجهی بوده است و عدم تجهیز زیرساخت‌های این صنعت باعث شده تا امروز با صنعتی روبه‌رو باشیم که نتواند جایگاه خود را در ارزآوری برای کشور به نحو احسن ایفا کند.
در همین زمینه احمد پورفلاح مشاور عالی رئیس اتاق ایران می‌گوید: «عدم اعتقاد به گردشگری، وابستگی به نفت و تحریم اجازه نداد سهم خودمان را از گردشگری بگیریم. وقتی درآمد نفتی خوب است دلیلی نمی‌بینند خود را وارد مسائل گردشگری کنند اما وقتی دولت درآمدش پایین می‌آید به یاد صنایع می‌افتد.»
راهکار حمایت از صنعت گردشگری در شرایط فعلی چیست؟ علی‌اکبر عبدالملکی و مجید پورکائد رئیس و نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری و کسب‌وکارهای وابسته اتاق ایران در پاسخ به این سؤال تأکید می‌کنند که باید زیرساخت‌های صنعت گردشگری را از الآن برای سال‌های بعد تجهیز کنیم تا تجربه سال جاری مجدد تکرار نشود.
این دو در عین‌حال منتقد تصمیم‌هایی هستند که یک‌باره بدون توجه به نظرات بخش خصوصی و آسیب‌هایی که می‌تواند داشته باشد، گرفته می‌شود و در شرایطی مسئولان درصدد جبران آن‌ها برمی‌آیند که فرصت‌های طلایی ازدست‌رفته است.
«افزایش قیمت بلیت پروازهای داخلی» در هفته‌های گذشته ازجمله تصمیماتی است که به عقیده این دو فعال صنعت گردشگری، بدون پشتوانه کارشناسی گرفته شده و گردشگری داخلی را به‌شدت کاهش خواهد داد.
در همین زمینه، رئیس کمیسیون گردشگری و کسب‌وکارهای وابسته اتاق ایران بر این باور است که افزایش قیمت بلیت پروازهای داخلی در شرایطی که به دلیل شیوع ویروس کرونا، بسیاری از کسب‌وکارهای وابسته به صنعت گردشگری نیمه تعطیل هستند یا به‌طورکلی فعالیت‌های خود را متوقف کرده‌اند، تیر خلاصی است بر صنعت گردشگری.
علی‌اکبر عبدالملکی تأکید می‌کند: افزایش نرخ بلیت هواپیما آن‌طور که در رسانه‌ها اعلام می‌شود ۱۰ درصد است، به‌هیچ‌وجه صحت ندارد، چراکه برخی ایرلاین‌ها قیمت‌های خود را بیشتر افزایش داده‌اند.
او همچنین منتقد بودجه تخصیص داده‌شده به وزارت گردشگری است و تشکیل فدراسیون گردشگری و همچنین کمیسیون گردشگری را دو راهکاری عنوان می‌کند که در شرایط فعلی می‌تواند به صنعت گردشگری کمک کند.
از الان برای پساکرونا برنامه بریزیم
مجید پورکائد نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری و کسب‌وکارهای وابسته اتاق ایران نیز معتقد است: باید دنبال برنامه‌هایی باشیم که با سپری کردن کرونا،به خصوص برای نیمه دوم سال 1400 بتوانیم سهمیه بیشتری از جذب توریست به کشور خود اختصاص دهیم. تا به‌این‌ترتیب ضرر و زیان ناشی از ویروس کرونا جبران شود.
او در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» در پاسخ به این سؤال که راه حمایت از صنعت گردشگری در شرایط فعلی چیست؟ اظهار کرد: صنعت گردشگری از ابتدای شیوع ویروس کرونا تاکنون، آسیب 90 درصدی را تجربه کرده است و متأسفانه امکانات این صنعت راکد مانده است. به نظر هم نمی‌رسد بتوانیم در همین سال خسارت‌های ناشی از کرونا را جبران کنیم، اما از همین الآن باید از تجربه کشورهای دیگر استفاده کنیم و برای سال آینده برنامه‌ریزی کنیم.
پورکائد با تأکید بر اهمیت نقش‌آفرینی بخش خصوصی در حوزه گردشگری خواستار تسهیل فعالیت فعالان این حوزه شد و افزود: هزینه گردشگری در ایران بسیار پایین‌تر از سایر کشورها است و این فرصت را باید قدر بدانیم و جاذبه ایجاد کنیم. بسیاری از کشورها در همین دوران کرونا هم برای گردشگران تسهیلات ویژه‌ای قائل شده‌اند؛ برای نمونه با ارائه تخفیف از سوی ایرلاین‌ها و هتل‌ها، گردشگران را جذب کشور خودشان کردند. بخش خصوصی برای ارائه این راهکارها بسیار توانمند است و اگر موردتوجه قرار گیرد، قطعاً می‌توانیم وضعیت گردشگری را بهبود بخشیم.