رشد تصاعدی تعداد مبتلایان به کووید-19 در اقصی نقاط جهان بار دیگر نگرانی‌ها از احتمال سقوط اقتصاد جهانی به ورطه یک رکود جدید را به افزایش داده و فشار بر بانک‌های مرکزی و دولت‌ها برای اتخاذ سیاست‌های انبساطی به‌منظور پیشگیری از بروز یک رکود تازه را به اوج رسانده است.
در این میان امیدواری‌هایی وجود دارد که با شروع توزیع واکسن‌های کووید-19 تعداد موارد ابتلا به این بیماری به‌سرعت کاهش یابد، اما واقعیت این است که توزیع گسترده واکسن کرونا در جهان شاید ماه‌ها طول بکشد؛ آن هم در شرایطی که اغلب اقتصادهای بزرگ جهان همچنان شاهد افزایش آمار مبتلایان هستند. پاسخ دولت‌ها به شرایط جدید این بوده است که به قیمت تضعیف فعالیت‌های اقتصادی، محدودیت‌هایی را برای مقابله با شیوع ویروس کرونا وضع کنند.
چان چان سینگ، وزیر تجارت و صنعت سنگاپور، در خصوص هیجانات ایجاد شده پیرامون واکسن کرونا می‌گوید: «اگرچه هیجانات زیادی در خصوص پیشرفت‌های اخیر در تولید واکسن کرونا وجود دارد، اما این واکسن برخلاف انتظار بسیاری از افراد یک راهکار فوری نخواهد بود. تولید دُزهای کافی از واکسن، توزیع آن و در نهایت واکسیناسیون بخش قابل‌توجهی از جمعیت جهان، ماه‌ها و شاید حتی سال‌ها طول بکشد.»
با توجه به شرایط کنونی، بانک مرکزی اروپا (ECB) قصد دارد در ماه آینده میلادی سیاست‌های پولی انبساطی جدیدی را اعلام کند و فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) نیز احتمالاً تمرکز خود را بر خرید اوراق قرضه بلندمدت قرار خواهد داد تا از این طریق به کاهش نرخ بهره بازار کمک کند.
در عین حال این نگرانی نیز وجود دارد که بانک‌های مرکزی در آینده نزدیک دیگر فضایی برای اتخاذ سیاست‌های پولی مناسب نداشته باشند و حتی بهبود شرایط مالی نیز نتواند کمکی به تقویت نرخ رشد اقتصاد جهانی بکند. صندوق بین‌المللی پول جزو نهادهایی است که هشدار می‌دهند افزایش بی‌وقفه قیمت دارایی‌ها می‌تواند به قطع ارتباط بازارهای مالی با اقتصاد واقعی منجر شده و ثبات مالی جهان را به خطر اندازد.
جانت یلن، رئیس سابق فدرال رزرو آمریکا که احتمالاً جو بایدن او را به عنوان وزیر خزانه‌داری به سنا معرفی خواهد کرد، نیز یکی از اقتصاددانانی است که معتقدند نباید بیش برای خروج از رکود تنها به سیاست‌های پولی تکیه کرد. وی در این رابطه می‌گوید: «در حال حاضر شاهد رشد پس‌انداز و افت سرمایه‌گذاری هستیم و این مهم‌ترین مشکلی است که اقتصادهای توسعه‌یافته با آن مواجهند. ما نباید برای دستیابی به یک رشد اقتصادی سالم و پایدار صرفاً به بانک‌های مرکزی تکیه کنیم، بلکه باید سیاست‌های مالی و اصلاحات ساختاری نیز داشته باشیم.»
اما مسئله اینجاست که سیاست مالی در آمریکا و اروپا این روزها اسیر رقابت‌های سیاسی شده است. در حالی که در آمریکا جو بایدن آماده می‌شود که قدرت را در دست بگیرد، نمایندگان کنگره همچنان بر سر اینکه چقدر بودجه صرف مقابله با اثرات اقتصادی بحران کرونا شود با یکدیگر سرشاخ هستند. وزارت خزانه‌داری دولت ترامپ نیز هفته گذشته ظرفیت‌های فدرال رزرو برای حمایت از برخی بازارهای اعتباری را کاهش داد. در اروپا نیز مجارستان و لهستان همچنان با تصویب لایحه بودجه اتحادیه اروپا مخالفت می‌کنند و به همین دلیل برنامه حمایتی 1.8 تریلیون یورویی (2 تریلیون دلاری) اتحادیه اروپا برای حمایت از کسب‌وکارها و خانوارها در برابر آسیب‌های اقتصادی بحران کرونا به بن‌بست خورده است.
تحلیلگران شرکت خدمات مالی و بانکداری جی‌پی مورگان –بزرگترین بانک آمریکا از لحاظ ارزش دارایی‌ها- پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به احتمال برقرار شدن مقررات محدودکننده در اغلب ایالت‌های آمریکا و همچنین منقضی شدن بسته‌های حمایتی دولت فدرال، نرخ رشد اقتصادی آمریکا در سه‌ماهه نخست سال آینده میلادی بار دیگر منفی خواهد شد. گزارش‌های رسمی حاکی از این است که طی هفته‌های اخیر آمار افراد متقاضی مستمری بیکاری دوباره صعودی شده و تعداد افرادی که در رستوران‌ها غذا می‌خورند، کاهش یافته است.
هفته گذشته رابرت کاپلان، رئیس فدرال رزرو دالاس، در مصاحبه با بلومبرگ اعلام کرد: «اگر روند گسترش ویروس کرونا در کشور بدتر شود و فعالیت‌های اقتصادی به هر دلیلی دوباره کاهش یابد، احتمال اینکه در سه‌ماهه آینده نرخ رشد اقتصادی آمریکا منفی باشد وجود خواهد داشت.»
در اروپا نیز گزارش‌های اقتصادی چندان امیدوارکننده نیستند؛ شاخص مدیران خرید به‌شدت افت کرده و شاخص‌های دیگر نیز کم و بیش از ورود قریب‌الوقوع اقتصادهای اروپایی به یک رکود دیگر حکایت دارند. از ژاپن نیز خبر می‌رسد که عملکرد بخش‌های تولید و خدمات در ماه جاری میلادی با سرعت بیشتری نسبت به قبل در حال افت است و برآوردهای اولیه از شاخص مدیران خرید در این کشور نیز باعث نگرانی‌های جدی درباره روند بهبود اقتصاد ژاپن شده است. نخست‌وزیر یوشیهیده سوگا اخیراً از اعضای پارلمان ژاپن درخواست کرده است که در راستای حفظ اقتصاد این کشور در مسیر بهبود، با متمم سوم بودجه موافقت کنند.
هم صندوق بین‌المللی پول و هم سران گروه 20 (G20) که قدرتمندترین اقتصادهای جهان در آن عضویت دارند، اخیراً هشدار داده‌اند که علی‌رغم اخبار مثبت مرتبط با کشف واکسن کرونا که باعث جهش و رکوردشکنی شاخص بازارهای سهام شده است، خطر خارج شدن اقتصاد جهانی از مسیر بهبود کاملاً جدی است.
جروم پاول، رئیس فدرال رزرو آمریکا و کریستین لاگارد، مدیرکل سابق صندوق بین‌المللی پول و رئیس فعلی بانک مرکزی اروپا از جمله مقامات پولی بلندپایه‌ای هستند که درباره هیجان افراطی مرتبط با اخبار موفقیت واکسن کرونا هشدار داده‌اند. دلیل رویکرد محتاطانه آنها و بسیاری دیگر از مقامات بانک‌های مرکزی در اقتصادهای بزرگ جهان این است که آنها معتقدند تولید واکسن کرونا و واکسیناسیون بخش زیادی از جمعیت جهان به‌گونه‌ای که دیگر نیازی به مقررات محدودکننده –که رشد اقتصادی را نیز تهدید می‌کنند- نباشد، احتمالاً مدت زیادی طول خواهد کشید. اعلام خبر تولید و توزیع واکسن کرونا اگرچه موجب افزایش خوش‌بینی در بازارهای مختلف شده است، اما برای تغییر چشم‌انداز اقتصادی کافی نیست.
فیلیپ لین، اقتصاددان ارشد بانک مرکزی اروپا، در این رابطه خاطرنشان می‌کند: «کشف واکسن کرونا چشم‌انداز بهتری را برای اواخر سال آینده ترسیم می‌کند و به ما می‌گوید که سال 2022 احتمالاً چگونه خواهد بود، اما درباره 6 ماه آینده چیزی به ما نمی‌گوید. در هفته‌های پایانی سال 2020 نیز اوضاع تغییر محسوسی نخواهد کرد.»