بیش از آنکه به برندسازی در تجارت خارجی بپردازیم، برندکشی می‌کنیم

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه با رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران دیدار کرد. در ابتدای این دیدار غلامحسین شافعی از تحولاتی گفت که در دوره محمدجواد ظریف در وزارت امور خارجه اتفاق افتاده است؛ در این دوره نگاه‌ها به سمت بخش خصوصی به‌شدت متحول شده و به جایگاه بخش خصوصی در سیاست خارجی اعتبار ویژه‌ای داده‌اند.

شافعی به سفرهای ظریف به کشورهای دیگر اشاره‌کرده و گفت: در همه این سفرها سعی بر این بوده که هیاتی تجاری از بخش خصوصی همراه وزیر باشد تا ظرفیت‌های اقتصادی کشور را مطرح کند. اعتنای وزیر امور خارجه به بخش خصوصی خیلی خوب بود البته ایشان بر این باورند که در کشورهای توسعه‌یافته موقعیت اتاق‌های بازرگانی موقعیت ویژه‌ای است و فاصله ما با آن‌ها خیلی زیاد است.

شافعی گفت: باید تاکید کرد که بخش خصوصی در حوزه دیپلماسی می‌تواند کمک کند؛ باتوجه به سوابق گذشته و همکاری نزدیک اتاق ایران با وزارت خارجه، آمادگی داریم که از ظرفیت اتاق و بخش خصوصی در کنار دولت در عرصه بین‌الملل بهره بیشتری ببریم.

به گفته شافعی، سیاست‌های آقای ظریف متفاوت با گذشته بوده و از این بابت بخش خصوصی قدردان زحمات ایشان است. وزارت خارجه و وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌خواهند میدان فعالیت را برای بخش خصوصی فراهم کنند. اما سیاست خارجی مسائل خاص خود را دارد و ممکن است تلاش‌های فردی، رویه‌های وزارت خارجه را تحت‌تاثیر قرار دهد.

شافعی انتخاب سیدرسول مهاجر که به تازگی به جای غلامرضا انصاری منصوب شده را تبریک گفت و اظهار داشت که می‌توان کارهای مشترکی را با همراهی اتاق ایران و وزارت امور خارجه انجام داد. اگر دنبال روابط سیاسی پایداری با کشورهای دنیا هستیم، باید روی روابط اقتصادی به طور جدی متمرکز شویم.

بعد از آن سیدرسول مهاجر، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه از دشواری کارها گفت: شرایط برای فعالیت بخش خصوصی آنگونه که شایسته است، فراهم نشده است. برخی هنوز درباره جایگاه بخش خصوصی شاید به شناخت دقیقی نرسیده باشند، اینکه رشد بخش خصوصی ارزش است یا ضدارزش است، برای عده‌ای مبهم است. هنوز عده‌ای همچنان از سوسیالیسم می‌گویند نه افرادی که تجارت سالم را توسعه می‌دهند.

مهاجر گفت: امیدواریم با توجه به نگاه بخش خصوصی به مسئله توسعه و با توجه به دیدگاه وزیر امور خارجه بتوانیم گام‌های مستحکمی در این مسیر برداریم. دیدگاه آقای ظریف به بخش خصوصی خیلی خاص است. مثلاً در آخرین مأموریت من در سوئد حدود 75 نفر هیات تجاری همراه وزیر بودند و همراهی این هیات با وزیر خارجه بی‌بدیل بود. بعداً نخست وزیر سوئد در رأس هیاتی به ایران سفر کردند.

به گفته مهاجر ما بیشترین مشکلات را از طرف شرکت‌های دولتی داریم نه بخش خصوصی. او ادامه داد: بخش خصوصی ما کمتر در برگرداندن ارز مشکل دارد. بخش خصوصی می‌تواند تسهیل کننده بخش دولتی باشد. بخش خصوصی با شرکت‌های رده بالای خارجی ارتباط دارد و باید دولت از این ظرفیت‌ها بهره بگیرد نه اینکه مانع‌تراشی کند. اگر دولت بخواهد روابط خود را با کشورهای مختلف تعمیق بخشد باید از ظرفیت بخش خصوصی استفاده و حمایت کند.

او به موقیعت کشورهای همسایه اشاره کرد و گفت: ما به تجارت با کشورهای همسایه توجه ویژه‌ای داریم؛ آنچه روابط کشورها را با کشورهای دیگر تعمیق می‌دهد، روابط گسترده اقتصادی است. ما در میان کشورهای منطقه می‌توانیم با همکاری گسترده‌تر روابط سیاسی و اقتصادی با این کشورها را تحکیم بخشیم.

به گفته مهاجر باید به بخش خصوصی کمک کرد، بخش خصوصی هم هرجایی که گره و مشکلی هست می‌تواند به ما منتقل کند و سعی می‌کنیم این مشکلات گره‌گشایی شود.

او به تلاش‌های اسحاق جهانگیری، معاون اول ریاست جمهوری اشاره ‌کرده و گفت: نگاه ایشان هم همراهی با بخش خصوصی است. باید از فضای فراهم شده در چند ماه باقی مانده دولت استفاده کنیم؛ بخش خصوصی هر نظر و نگاهی دارد می‌توانید از طریق معاون امور بین الملل اتاق ایران به ما منتقل کنید و سعی می‌کنیم مشکلات برطرف شود.

مهاجر به برتری گرایش‌های سیاسی و امنیتی در وزارت خارجه در چهل سال گذشته اشاره‌کرد و گفت: ما سعی می‌کنیم این نقص را جبران کنیم و برای همین از سفارت‌خانه‌هایی که در حوزه اقتصادی هم تلاش می‌کنند، می‌خواهیم حمایت ویژه‌تری داشته باشیم. البته در این مسیر به آموزش هم باید توجه شود. از بخش خصوصی می‌خواهیم آنچه به فهم اقتصادی کارشناس‌های اقتصادی وزارت خارجه اضافه می‌کند، ما را راهنمایی کنند.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه به مسئله برندسازی اشاره‌کرد و گفت: ما باید در این حوزه فعال‌تر عمل کنیم؛ باید در حوزه صادرات کالا و محصولات کشاورزی با تکمیل زیرساخت‌ها و راه اندازی شبکه خرید، تولید و صادرات فعال شویم تا بتوانیم صادرکننده‌های کوچک را در قالب کنسرسیومی تجمیع کرده و صادرات در حجم بزرگ انجام دهیم. شرکت‌های دولتی در کشورهای دیگر بیشترین مشکلات را دارند و همین ما را مجاب می‌کند که هرچه بیشتر از بخش خصوصی خود حمایت کنیم.

بعد از آن رئیس اتاق ایران به مسائل و مشکلات داخلی اشاره کرد که فراتر از مسائل تحریم می‌تواند مشکل‌آفرینی کند: مشکلات اصلی در حوزه سیاستگذاری و ساختارهای اقتصادی است. کشور ما بیش از اینکه قدرت برندسازی داشته باشد، قدرت برندکشی دارد.

او ادامه داد: مثلاً دولت در اوج صادرات یک کالا یا برند، صادرات آن را به کشورهای دیگر منع می‌کند و در اینجا اعتبار آن تاجر لطمه شدیدی می‌بیند. بخشنامه‌های خلق‌الساعه به اعتماد و اطمینان بخش خصوصی ضربه می‌زند. در کشورهای دیگر هم به بازار داخلی توجه دارند، اما این به معنای خراب کردن بازار صادرات یک کالا نیست. کشورهای دیگر در کنار صادرات به واردات هم توجه دارند؛ مثلاً اگر کالایی به کشوری صادر می‌شود و ما در تنگنای تقاضای داخلی قرار می‌گیریم، باید اجازه دهیم صادر کننده کالای خود را به بازار هدف صادر کرده و در عوض همان نیاز را از جای دیگر وارد کنیم نه اینکه بازار صادراتی و اعتبار برند خود را نابود کنیم.

شافعی تاکید کرد: ما باید در خیلی از ساختارها بازنگری کنیم؛ ما در ناوگان حمل و نقل و کانتینرهای یخچالدار مشکل داریم. در مرزهای مختلف با کشورهای همسایه حجم زیادی کامیون منتظر عبور هستند. مرزهای ما کشش حجم بالای صادرات را ندارد و همه این‌ها مشکلات داخلی و زیرساختی است.

شافعی تاکید کرد: ما بارها پیشنهاد کردیم بخش خصوصی می‌تواند کانتینرهای سردخانه‌دار با سه سال عمر وارد کشور کند تا ناوگان حمل و نقل را در شش ماه تکمیل شود ولی نتوانستیم دولت را برای این موضوع قانع کنیم. اما همچنان معتقد هستم باید به راه حل‌های مناسب با تعامل و گفت وگو رسید.

بعد از آن مهاجر در حوزه تعرفه ترجیحی به تجارت با اوراسیا اشاره کرد و گفت: این تجربه بسیار خوبی بود ولی به دلیل سیاست‌های محافظه‌کارانه این کار خیلی دبنال نمی‌شود. مثلاً در دوره کرونا صادرات شوینده به بازار افغانستان ممنوع بود و در این صورت چه بلایی سر بازار کالای ایرانی می‌آید؟

او تصریح کرد: دیدگاه و نگاه ما به بخش خصوصی نزدیک است و می‌خواهیم بخش خصوصی رونق یابد. کشورهایی مثل ترکیه که اقتصاد خود را رونق دادند چه کار کردند؟ ما باید از این تجربه‌ها درس بیاموزیم و از بخش خصوصی خود حمایت کنیم.

بعد از آن محمدرضا کرباسی معاون بین‌الملل اتاق ایران از اهمیت جلسه ستاد اقتصادی دولت گفت: در این جلسات پیشنهادهای بخش خصوصی حتی به بخش‌نامه هم تبدیل می‌شود ولی درنهایت این ابلاغیه‌ها پیگیری نمی‌شود و در اداره‌های متعدد در سطوح پایینی گیر می‌افتد. انتظار ما این است که این ابلاغیه‌ها و تصمیم‌های اعلام شده پیگیری شود.

کرباسی به مشکلات متعدد بخش خصوصی اشاره کرد: بیشترین مشکلات در حوزه داخل تعریف می‌شود و راهکار آن هم در داخل کشور است. امیدواریم وزارت امور خارجه در حل مشکلات داخلی با همکاری سایر دستگاه‌ها گام اساسی‌تری بردارد و ارتباط مطلوب بخش خصوصی با وزارت امور خارجه ادامه یابد.