مرتضی افقه، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
مدت‌هاست که اقتصاددان‌ها و فعالان اقتصادی از اولویت دولت سیزدهم می‌گویند. مرتضی افقه، اقتصاددان در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» می‌گوید: اقتصاد ایران با چندین چالش و ابرچالش به صورت همزمان دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ از تحریم خارجی تا تورم، رکود، مسئله ارز و بودجه تا فساد. همه این موارد تک‌به‌تک مشکلات مهمی هستند و حل هر کدام از آنها بسیار زمان‌بر و حتی گاه نیاز به اصلاح ساختاری دارد.
افقه یکی از مسائل مهم روز را ساماندهی یارانه‌های نقدی و پنهان می‌داند و می‌افزاید: براساس آمارها سالانه حدود 1300 هزار میلیارد تومان یارانه در اقتصاد ایران پرداخت می‌شود که بخش کوچکی از آن به اختصاص ارز 4 هزار و 200 تومانی مربوط می‌شود. درحالی که دولت سالانه چند میلیارد دلار ارز با نرخ ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی بخصوص نهاده‌های دام و طیور تخصیص می‌دهد؛ اما همچنان شاهد افزایش شدید قیمت این کالاها هستیم.
او ادامه می‌دهد: به یارانه پرداختی در حوزه کالای اساسی نگاه کنید و وضعیت آن را با قیمت‌ها مقایسه کنید. قیمت مرغ به 40 هزار تومان رسیده و قیمت یک کیلو گوشت قرمز نیز در آستانه 150 هزار تومان ایستاده است.
آیا حذف ارز 4 هزار و 200 تومانی ممکن است؟ افقه پاسخ می‌دهد: تصمیم‌گیری درباره این موضوع بسیار دشوار است؛ قبلا هم می‌خواستند تصمیم بگیرند ولی به دلایلی ممکن و عملی نشد. برخی از تولیدکننده‌ها نسبت به رشد جهشی قیمت محصولات نهایی که با ارز ترجیحی تولید می‌شود، هشدار می‌دهند. البته تمام گزارش‌ها نشان می‌دهد که کالاهای مشمول ارز دولتی با نرخی به مراتب بالاتر به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
او ادامه می‌دهد: شاید بهترین راه حذف ارز 4200 تومانی و پرداخت نقدی مابه‌التفاوت آن به صورت یارانه به مردم باشد. اما اجرایی شدن این هم دشواری‌هایی دارد که شاید مدیریت آن نیاز به عزم جدید سیاسی باشد.
استاد اقتصاد دانشگاه چمران معتقد است: برای حذف ارز ترجیحی باید نظارت دقیق و جدی برای توزیع این کالاها باشد که روندهای موجود اجرایی شدن آن را تاکید نمی‌کند.
افقه معتقد است: در شرایط فعلی پرداخت یارانه مستقیم بهترین راهی است که باعث می‌شود، از یک سو قیمت‌ها اصلاح و واقعی شود و از طرف دیگر یارانه پنهانی که هم‌اکنون توسط دولت پرداخت می‌شود به مردم واگذار شود.
او تاکید می‌کند: از زاویه اقتصاد سیاسی، حذف این یارانه‌ها دشوار و مشکلات خاص خود را دارد، ولی درمجموع مزیت‌های حذف یارانه از مضرات آن بیشتر است. آنچه مشخص است اینکه ادامه مسیر فعلی امکان‌پذیر نیست و دولت باید در این‌باره تصمیم‌گیری کند. هرچه پیش می‌رویم، شرایط دشوارتر و پیچیده‌تر می‌شود و در سال‌های آینده کل یارانه پرداختی در اقتصاد به کسری بودجه تبدیل خواهد شد.