صنعت گردشگری در دو راهی توسعه یا نابودی

گردشگری در ایران در سالی که گذشت، همچون سال‌های اخیر با چالش‌های مختلفی همراه بود. با وجود منابع طبیعی و اماکن تاریخی متعدد، به دلایل مختلف از جمله مسائل سیاسی و اقتصادی، ایران هراسی و عدم وجود زیرساخت‌هایی همچون هتل، پرواز و حمل‌ونقل، پتانسیل این منبع مهم ارزآوری و اشتغال‌زایی مغفول مانده است.

در حال حاضر سهم صنعت گردشگری از GDP ایران حدود 5 درصد با رقمی بالغ بر 450 هزار میلیارد تومان و سهم آن از اشتغال کشور حدود 6 درصد است. گردشگری در ایران به طور میانگین از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ کمتر از یک درصد از تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص داده است؛ در حالی که این میانگین در ترکیه بیش از ۴ درصد است.

جدیدترین آمار منتشرشده در وب سایت سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) نشان می‌دهد متوسط آمار گردشگری ایران از ژانویه تا آگوست ۲۰۲۳ نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۹ ) پیش از همه‌گیری کرونا (۵۰ درصد کمتر است. بر این اساس، در ماه ژانویه ۱۸۱ هزار و ۴۲۳ نفر، فوریه ۳۲۷ هزار و ۸۱۶ نفر، مارس ۳۶۳ هزار و ۵۴۷ نفر، آوریل ۳۸۱ هزار و ۷۶۹ نفر، می ۵۳۷ هزار و ۸۳۷ نفر، ژوئن ۵۵۱ هزار و ۱۴۲ نفر و جوالی ۵۹۰ هزار و ۳۵۰ نفر گردشگر خارجی وارد ایران شدند.

بیشترین آمار ورودی گردشگری به ایران در ماه جوالی ۲۰۲۳) ۱۰ تیر تا ۱۰ مرداد (است که بیش از ۵۹۰ هزار نفر گردشگر خارجی وارد کشور شدند و پس از آن نیز به ترتیب در ماه‌های ژوئن و می به نسبت چهار ماه نخست سال، گردشگران بیشتری به ایران سفر کردند.

بر این اساس مجموع گردشگران بین‌المللی واردشده به ایران در هفت ماه نخست سال ۲۰۲۳) ژانویه تا جولای (به کمتر از سه میلیون نفر) ۲ میلیون و ۹۳۳ هزار و ۸۸۴ نفر(می‌رسد. آمارهای رسمی داخل کشور اما نشان می‌دهد در ۱۰ ماه نخست امسال ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار گردشگر خارجی به ایران سفر کردند. براساس این آمار نیز بیشترین حجم سفرها به ایران در شهریورماه ۱۴۰۲ با ۷۴۱ هزار و ۶۵۵ نفر ثبت شده است.

ظرفیت‌های مغفول اقتصاد گردشگری احیا می‌شود؟

در برنامه هفتم توسعه، جذب سالانه 15 میلیون گردشگر برنامه‌ریزی شده است؛ این آمار اگرچه در مقایسه با کشورهای همسایه مثل ترکیه که هدف‌گذاری 60 میلیون نفری در این زمینه دارد، اندک است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد زیرساخت‌های کافی در کشور برای جذب همین تعداد گردشگر نیز وجود ندارد. از همین رو پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که در صورت ادامه این وضعیت و عدم حمایت مناسب، این صنعت به جای توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال به سمت رکود و نابودی خواهد رفت. از همین رو حمایت و همکاری سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط با حوزه گردشگری خارجی برای توسعه زیرساخت‌ها ضروری است.

در این میان عضویت ایران در گروه‌های اقتصادی کشورهای در حال توسعه مانند بریکس می‌تواند منجر به توسعه و رشد صنعت گردشگری شود و ضروری است در سال 1403 سیاست‌هایی همچون لغو روادید دوطرفه با کشورهای مختلف و رایزنی برای تسهیل صدور روادید، با هدف توسعه گردشگری دنبال شود.