میزبانی المپیک دیگر صرفه اقتصادی ندارد

سرانجام شمارش معکوس به پایان رسید و دیشب با برگزاری مراسم افتتاحیه، المپیک 2024 به‌صورت رسمی آغاز شد تا در 2 هفته آینده، پاریس در کانون توجه قرار بگیرد.

شبکه خبری CNN در گزارشی نوشت: میزبانی بازی‌های المپیک و پارالمپیک اگر چه برای مردم کشور میزبان یک اتفاق فوق‌العاده و جذاب است اما در دوره‌های اخیر این رقابت‌ها از نظر مالی، صرفه اقتصادی نداشته است.

مسابقات المپیک و پارالمپیک تابستانی و زمستانی به دلیل مازاد بودجه، بدهی‌های بلندمدت، زیرساخت‌های بیهوده، درگیری‌های سیاسی و آسیب‌های زیست‌محیطی دیگر آن جذابیت گذشته را برای دولت‌ها ندارد. مسئله‌ای که سبب شده تا کمیته بین‌المللی المپیک، با اقدامات اصلاحی و کاهش هزینه‌ها، به دنبال جذاب کردن دوباره المپیک برای کشورها جهت برعهده گرفتن میزبانی این مسابقات باشد.

ویکتور متسون، استاد اقتصاد کالج صلیب مقدس که در مورد هزینه‌های مالی المپیک تحقیق کرده است، درباره هزینه‌های المپیک پاریس، گفت: «این اولین المپیک از زمان سیدنی خواهد بود، که مجموع هزینه‌ها به کمتر از 10 میلیارد دلار می‌رسد.»

از المپیک سودآور به المپیک زیان‌ده

چهل سال پیش، المپیک نیز چنین شرایطی را تجربه می‌کرد. اندرو زیمبالیست، اقتصاددان ورزشی کالج اسمیت، گفت: پس از اینکه بازی‌های مکزیکوسیتی 1968 و بازی‌های مونیخ در سال 1972 با حوادث تروریستی مرگبار همراه شدند و بازی‌های مونترال در سال 1976 هزینه‌های چشمگیری را به همراه داشت، به‌ندرت کسی وجود داشت که میزبانی بازی‌های سال 1984 را قبول کند.

با این حال شهر لس‌آنجلس پس از اینکه شهر تهران از درخواست میزبانی کنار رفت، میزبانی المپیک 1984 را بر عهده گرفت و توانست از زیرساخت‌ها و استادیوم‌های موجود خود استفاده کند، حمایت‌های مالی سودآور شرکت‌ها و حق پخش تلویزیونی توانست این رویداد را به غول بازاریابی بدل کند.

درآمد مازاد 215 میلیون دلاری المپیک 1984 سبب شد تا تمایل شهرهای مختلف برای میزبانی مسابقات بیشتر شود اما در دهه‌های اخیر با توجه به افزایش هزینه‌ها، اشتیاق برای میزبانی کم شده است. به‌خصوص که هزینه‌های در نظر گرفته شده برای المپیک، فراتر از تخمین اولیه و بودجه در نظر گرفته شده بود.

بر اساس مطالعه دانشگاه آکسفورد که در ماه مه 2024 منتشر شد، در 5 دوره گذشته المپیک تابستانی و زمستانی، از جمله بازی‌های پاریس، با توجه به تورم، هزینه‌ها بیش از 100 درصد بیشتر از رقم برآورد شده اولیه بود.

تخمین بودجه و هزینه‌های نهایی پیشنهاد بازی‌های المپیک تابستانی

تخمین بودجه و هزینه‌های نهایی پیشنهاد بازی‌های المپیک زمستانی

به گفته کارشناسان، هزینه همه بازی‌ها، بدون استثنا، بیشتر از حد تخمین زده است. این در حالی است که ساخت هیچ پروژه بزرگی حتی ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای یا ذخیره‌سازی زباله‌های هسته‌ای چنین افزایش هزینه‌ای را شاهد نیستند.

علاوه بر این به گفته کارشناسان، هزینه برگزاری المپیک‌ها، هزینه‌های سرمایه غیرمستقیم مانند بهبود جاده‌ها، راه‌آهن، فرودگاه‌ها، هتل‌ها و سایر زیرساخت‌ها که مستقیماً با عملیات بازی‌ها مرتبط نیستند، را در بر نمی‌گیرد.

بر اساس برآورد زیمبالیست که شامل هزینه‌های عملیاتی و هزینه‌های زیرساختی مستقیم و غیرمستقیم می‌شود، پکن بیش از 40 میلیارد دلار برای المپیک 2008، سوچی بیش از 50 میلیارد دلار برای المپیک زمستانی 2014 و ریو 20 میلیارد دلار برای المپیک تابستانی 2016 هزینه کردند.

اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت

اثرات اقتصادی بلندمدت و کوتاه‌مدت، از جمله موضوعاتی است که برای تشویق شهرها به میزبانی المپیک مطرح می‌شود، با این حال، زیمبالیست معتقد است بیشتر درآمدها در نهایت با زیان‌های اقتصادی و بدهی کوتاه‌مدت و بلندمدت خنثی می‌شوند.پس از برگزاری المپیک، هزینه‌های تعمیر و نگهداری مداوم زیرساخت‌ها، از جمله هزینه‌هایی که میزبان باید انجام بدهد.

اقتصاددان ورزشی کالج اسمیت گفت: تأثیرات کوتاه مدت و بلندمدت همچنین شامل هزینه‌های نامرئی مانند جابجایی ساکنان (معمولاً با درآمد کمتر) و آسیب‌های بالقوه زیست محیطی نیز هست.

آماندا فالین، دانشیار متخصص در تجارت بین‌الملل و اقتصاد در کالج بازرگانی وارینگتون در دانشگاه فلوریدا، به سی‌ن‌ان گفت: باید «اثر خالص» یک میزبانی المپیک دیده شود. اگرچه رویدادهای ورزشی، از جمله بازی‌های المپیک، افراد زیادی را به خود جذب می‌کند، اما افراد زیادی نیز وجود دارند که به دلیل [این رویداد] از بازدید از آنجا صرف‌نظر می‌کنند. به دلیل این جابجایی، تأثیر اقتصادی گردشگری رویدادهای ورزشی ممکن است کمتر شود.

همچنین گاهی اوقات پس از خاموش شدن شعله المپیک به سرمایه‌گذاری‌های اضافی قابل‌توجهی نیاز است. فالین به دریاچه پلاسید، نیویورک، به‌عنوان نمونه بارز اشاره کرد: از زمان میزبانی بازی‌های المپیک زمستانی در سال 1980، دریاچه پلاسید صدها میلیون دلار به‌عنوان یک مقصد گردشگری و تجاری هزینه به میزبان تحمیل کرده است.

یکی از مسئولان سازمان توسعه منطقه‌ای المپیک لیک پلاسید به سی‌ان‌ان گفت: مکان‌های المپیک در آن منطقه همچنان به جذب توریسم، برگزاری رویدادهای بزرگ ورزشی مانند جمله جام‌های جهانی دوچرخه‌سواری و ورزش‌های برفی، سرویس‌دهی به ورزشکاران مستعد ادامه می‌دهد و گردش مالی سالانه 341.8 میلیون دلاری دارند.

 آینده یک شهر؟

کمیته بین‌المللی المپیک ((IOC و متقاضیان میزبانی المپیک، امیدوارند که این رویداد را از نظر هزینه‌های اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی پایدارتر و به‌صرفه‌تر کنند. بازی‌های پاریس 2024، برای اولین بار با نقشه راه 2020 IOC و با استفاده از 40 توصیه برای اطمینان از دوام این رویداد برگزار می‌شود و برگزارکنندگان مجموعه‌ای از ابتکارات را با هدف کاهش تأثیر منفی بازی‌ها انجام داده‌اند.

این ابتکارات این شامل ساخت تنها یک مرکز ورزشی دائمی است و در بقیه موارد، از سالن‌ها و ورزشگاه‌های ساخته شده و موجود برای میزبانی استفاده می‌شود. تنها مرکز تازه ساخته شده، یک مرکز آبی، کم‌کربن و زیستی است که پس از پایان المپیک، برای استفاده در عموم مردم و المپیکی‌های فرانسوی در دسترس خواهد بود.

سازمان‌دهندگان پاریس همچنین تلاش‌هایی را برای به حداقل رساندن ردپای کربن بازی‌ها، با تکیه بر کالاهای کم‌ضریب یا بازیافتی انجام دادند.علاوه بر این، دهکده المپیک پاریس به دفتر و مسکن در یک محله تاریخی فقیر تبدیل خواهد شد. با این حال، نگرانی‌هایی در مورد جابه‌جایی هزاران نفر و تأثیرات منفی به‌واسطه بافت جمعیتی وجود دارد.

سهم مکان‌های ورزشی تازه‌ساز از کل مکان‌های ورزشی در شهرهای میزبان بازی‌های المپیک تابستانی

در چنین شرایطی در حالی المپیک آینده در سال 2028 در لس‌آنجلس برگزار می‌شود که برگزارکنندگان آن تلاش می‌کنند که ساخت و ساز جدیدی را انجام ندهند و بر زیرساخت‌های موجود تکیه کنند. آن‌ها همچنین در نظر دارند برخی رویدادها مانند سافت‌بال و کانو اسلالوم را در 1300 مایلی دورتر در اوکلاهاما که امکانات این رشته‌ها را دارد، برگزار کنند.

با این حال، اقتصاددانان می‌گویند، ممکن است در آینده تصمیمات دیگری لازم باشد تا المپیک واقعاً پایدار و از نظر اقتصادی مثبت باشد.

متسون، زیمبالیست و فالین برای اطمینان از دوام واقعی طولانی‌مدت المپیک گفتند که ممکن است رسیدن به این هدف، به تعیین یک شهر منفرد یا چرخش چند شهر به‌عنوان میزبان دائمی بازی‌ها منجر شود.

فالین گفت: من عاشق بازی‌های المپیک و رویدادهای ورزشی هستم، اما واقعاً فکر نمی‌کنم که روشی که المپیک در حال حاضر برگزار می‌شود، یک مدل تجاری قابل دوام باشد. ساختن این شبکه عظیم از زیرساخت‌های مرتبط با ورزش هر چهار سال یک بار، از نظر اقتصادی منطقی نیست.