رئیس مرکز بهبود کسب‌وکار اتاق ایران، گفت: صدور بخشنامههای متناقض و سیاست‌های غیرقابل‌پیش‌بینی در حوزه صادرات سیب‌زمینی، یکی از دلایل اصلی خسارت‌های سنگین مالی اخیر در بخش کشاورزی است.
محمد زائری، تأکید کرد: این تناقضات، علاوه بر اینکه موجب توقف صادرات این محصول استراتژیک شده، انگیزه تولیدکنندگان و صادرکنندگان را نیز به شدت کاهش داده است.
او تشریح کرد: بخشنامه‌ای که چهارم اردیبهشت 1403 از سوی سازمان حفظ نباتات صادر شد و صادرات سیب‌زمینی را منوط به ارائه گواهی مبدأ تولید از مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان‌ها کرد، به دلیل عدم آمادگی دستگاه‌های اجرایی برای صدور این گواهی‌ها، باعث ایجاد مشکلات جدی در روند صادرات شد. به فاصله کوتاهی، وزارت جهاد کشاورزی طی نامه‌ای در 24 اردیبهشت همان سال، ابلاغ کرد که از صدور هرگونه گواهی مبدأ تولید برای صادرات خودداری شود. این تناقضات باعث شد تا 34 هزار تن سیب‌زمینی آماده صادرات در مرزها متوقف شود و صادرکنندگان و تولیدکنندگان، خسارتی بالغ بر 450 میلیارد تومان متحمل شوند.
او افزود: سیب‌زمینی از محصولات کلیدی در اقتصاد کشاورزی کشور است که علاوه بر تأمین امنیت غذایی داخلی، می‌تواند نقش مهمی در تأمین ارز مورد نیاز کشور از طریق صادرات ایفا کند. با این حال، مشکلات موجود در روند صادرات، بسیاری از تولیدکنندگان و صادرکنندگان را با بحران جدی روبرو کرده است. انباشت محصول در سردخانه‌ها و کاهش قیمت به مراتب کمتر از هزینه تولید، شرایط دشواری را برای فعالان این حوزه به وجود آورده است.
رئیس مرکز بهبود کسب‌وکار اتاق ایران با انتقاد از این رویه گفت: محصولی که می‌توانست به بازارهای بین‌المللی صادر شود و ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشته باشد، اکنون به بازار داخلی برگشت داده شده و با قیمت‌هایی بسیار کمتر از هزینه تولید به فروش می‌رسد. حتی برخی تولیدکنندگان مجبور شده‌اند سیب‌زمینی‌های خود را به دامداری‌ها با قیمتی بسیار پایین‌تر از نرخ واقعی عرضه کنند.
زائری با اشاره به برگزاری کارگروه تخصصی شورای گفت‌وگو در این باره (7 شهریور 1403) افزود: در این کارگروه، همگی بر لزوم بازنگری در بخشنامههای صادر شده و به‌روزرسانی آیین‌نامه‌ها تأکید داشتند. همچنین مکاتبات متعددی با وزارت جهاد کشاورزی برای رفع مشکلات ناشی از عدم صدور گواهی‌های مبدأ صورت گرفت. متأسفانه پاسخی که از سوی این وزارتخانه در 25 مهر 1403 ارائه شد، نه تنها ابهامات را برطرف نکرد، بلکه بر سردرگمی‌ها افزود.
او ادامه داد: در نامه‌ای که از سوی این وزارتخانه ارسال شد، به کاهش میزان تولید سیب‌زمینی از نیمه اردیبهشت تا پایان تیرماه سال جاری اشاره شده بود، اما بر اساس آمارهای میادین تره‌بار شهرداری تهران، قیمت سیب‌زمینی در این بازه زمانی تغییر چندانی نکرده و همچنان در حدود 11 هزار تومان به فروش می‌رسید. این اختلاف آماری نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری‌های صورت گرفته، کارشناسی نشده و عجولانه بوده است.
زائری خاطرنشان کرد: مشکلات موجود در صادرات سیب‌زمینی، نه تنها به تولیدکنندگان آسیب‌های مالی گسترده‌ای وارد کرده، بلکه بازارهای صادراتی این محصول را نیز با خطر جدی مواجه کرده است. صدور بخشنامههای غیرکارشناسی و عدم هماهنگی بین نهادهای تصمیم‌گیر، باعث از دست رفتن فرصت‌های ارزشمند صادراتی شده و در نهایت به کاهش انگیزه تولید و صادرات انجامیده است.