عکس: تسنیم، محمدعلی اسدی.
کسب‌وکارها از حذف ارز نیمایی رضایت دارند. این را می‌توان از بررسی روند حاکم بر بازار ارز تجاری و گفت‌وگو با اهالی اقتصاد، نمایندگان مجلس و کارشناسان دریافت.
با اینکه منتقدان از اوج‌گیری نرخ ارز شکایت دارند، اما شواهد نشان می‌دهد در بازار ارز تجاری برای نرخ‌های بالاتر از ۶۴ هزار تومان خریداری نیست و به‌مرور که حجم بازار نیما کاهش یابد و معاملات بیشتری در بازار ارز تجاری انجام شود، امکان تعدیل قیمت‌ها در بازار آزاد نیز فراهم می‌شود. حذف رانت ارزی در صنعت و بازار خودرو یکی از مهم‌ترین نتایج سیاست ارزی جدید دولت است. کارشناسان معتقدند داشتن نگاه بلندمدت در سیاست‌گذاری ارزی، شرط اساسی در رسیدن به تعادل پایدار و کارا در بازار ارز است.
سنگ محک ارز تجاری
تولید و تجارت کشور طی سال‌های اخیر بیشترین آسیب را از سیاست ارز چند نرخی متحمل شده است. سیاست پیمان‌سپاری ارزی عملاً صادرات کشور را فلج کرده و باعث شده بسیاری از فعالان اقتصادی باسابقه خانه‌نشین شوند و تأمین ارز واردات تولید با موانع زیادی همراه شود، اما طی روزهای اخیر و بعد از سال‌ها بحث کارشناسی و مطالبه بخش خصوصی و فعالان اقتصادی، بازار ارز توافقی راه‌اندازی شد تا به شکلی محدود تعیین قیمت ارز به سازوکار بازار سپرده شود. با راه‌اندازی این سامانه، نرخ نیمایی ارز که منشأ رانت و فساد گسترده شده بود، حذف شد. کارشناسان راه‌اندازی این سامانه را گامی مثبت در راستای سیاست ارز تک‌نرخی می‌دانند و تأکید دارند؛ درصورتی‌که سازوکار این سامانه بدون دخالت دولت پیش برود، می‌تواند دستاوردهای مثبتی به نفع تولید و صادرات کشور داشته باشد.
در همین راستا، روزنامه دنیای اقتصاد، در گفت‌وگو با 18 فعال باسابقه اقتصادی و مدیران کسب‌وکار و تجارت که در زمینه‌های صنعت، معدن، تجارت و خدمات فعالیت دارند، چهار سؤال کلیدی را مطرح کرد.
این چهار سؤال عبارت‌اند از: 1- آیا با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی موافقید؟ 2- آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستا بوده است؟ 3- اثر این سیاست روی کسب‌وکار شما (اعم از صنعتی- خدماتی-معدنی) چگونه بوده است؟ 4- آیا تصور می‌کنید این سیاست با توجه به ظهور مجدد ترامپ بتواند در بلندمدت تداوم یابد و به یک سیاست ارزی شناور منجر شود؟
تحلیل پاسخ‌های این 18 فعال اقتصادی نشان داد، اکثریت با آزادسازی و حذف سیاست ارز چند نرخی موافق هستند. همچنین اکثریت فعالان اقتصادی معتقد بودند سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با هدف حذف ارز چند نرخی هم‌راستا است اما به‌شرط اینکه دولت دخالتی در این بازار نداشته باشد و نرخ ارز کاملاً توافقی تعیین شود. به گفته آنها در صورت دخالت دولت در تعیین نرخ ارز در این سامانه، سامانه جدید نیز مشابه نیما خواهد بود. فعالان اقتصادی همچنین تأکید دارند؛ اگرچه این سیاست در مواردی افزایش قیمت در برخی کالاها را به دنبال دارد، اما درمجموع به نفع تولید و صادرات کشور است.
این کارشناسان ظهور ترامپ و تشدید تحریم‌های خارجی را چالش جدی فضای اقتصادی کشور عنوان می‌کنند که می‌تواند فضای سیاسی کشور وضعیت بازار ارز را به‌شدت ملتهب کند. در همین راستا تأکید دارند باید هرچه سریع‌تر رابطه و تعاملات بین‌المللی اصلاح شود و مناسبات سیاسی و مسائلی از قبیل FATF حل شود. به گفته آنها در این شرایط است که قطعاً درآمدهای صادراتی متحول و قیمت ارز متعادل و تک‌نرخی می‌شود.
یک گام به جلو در راستای آزادسازی نرخ ارز
قدیر قیافه، نایب‌رئیس اتاق ایران بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی کاملاً موافقم، معتقد است چند نرخی ارز به زیان اقتصاد کشور در تمام این سال‌ها تمام شد.
قیافه در پاسخ به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست، می‌گوید: امیدواریم این سیاست یک گام به جلو در راستای آزادسازی نرخ ارز و حذف بازار چند نرخی ارز باشد، اما برای رسیدن به این هدف باید گام‌های دیگری هم برداشته است. با توجه به نشانه‌ها به نظر می‌رسد دولتمردان به دلیل نگرانی‌هایی همچون تورم و معیشت مردم با حذف ارز نیمایی و ارز ترجیحی در حال حاضر به دنبال این موضوع نیستند؛ هرچند ثابت شده است نرخ‌های ترجیحی و... ارز در زمینه کنترل تورم و قیمت کالاها تأثیر نداشته است.
نایب‌رئیس اتاق ایران در مورد اثر این سیاست ارز بر روی کسب‌وکارها می‌گوید: آثار یک سیاست‌گذاری بلافاصله وقتی اعمال و اجرا می‌شود، قابل ارزیابی نیست. هرچند به نظر می‌رسد کمبود انرژی و ناترازی بانک‌ها، تحریم، پیچیدگی‌های اقتصاد ایران، بخشی از این تلاش‌ها را خنثی خواهد کرد اما امیدواریم و به نظر می‌رسد در آینده این سیاست تأثیر مثبتی بگذارد.
این فعال اقتصادی در مورد آینده این سیاست با بازگشت ترامپ ادامه می‌دهد: ترامپ اثبات کرده در مورد ایران به سمت فشار حداکثری پیش خواهد رفت. امیدواریم دولتمردان اشتباهات گذشته را در حوزه ارز و اقتصاد تکرار نکنند و اجازه بدهند مثل سایر کشورها که بعد از بحران‌ها، اقتصاد را با دانش روز ترمیم کرده‌اند، همان مسیر پیش برود.
موفقیت بازار ارزی به‌شرط عدم دخالت
محمد لاهوتی، رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی موافقم، در پاسخ به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست، می‌گوید: اتفاقی که در حوزه ارز مرکز مبادله افتاده است با توجه به برداشته شدن سقف صادرکنندگان بند یک مثل پتروشیمی‌ها و... به افزایش صادرات منجر و عرضه ارز بیشتر می‌شود، ولی در مورد بند 2 که صادرکنندگان کوچک و متوسط هستند، در گذشته این دسته نرخ را بر اساس نرخ روز با واردکننده توافق می‌کردند؛ اما در حال حاضر در مرکز مبادله این نرخ نسبت به نرخ آزاد تفاوت دارد و عملاً صادرکنندگان بخش دوم و کوچک و متوسط نمی‌توانند ارز را با نرخ توافقی نزدیک به نرخ ارز آزاد واگذار کنند و باید دید در روزهای آینده با توجه به اینکه نرخ ارز توافقی است، این فاصله کم خواهد شد یا خیر. اگر کم شود کمک‌کننده است ولی اگر نرخ در این رنج فعلی باقی بماند و نرخ ارز آزاد هم نرخ فعلی یا افزایشی باشد، مرکز مبادله ارز نمی‌تواند مشکل را حل کرده باشد و عملاً تبدیل به یک نیمای دوم خواهد شد.
لاهوتی در پاسخ به سؤال سوم و چهارم این نظرسنجی می‌گوید: با توجه به اینکه مرکز مبادله به‌صورت رسمی کمتر از یک هفته است که فعالیت‌های خود را آغاز کرده است، عملاً برای قضاوت کردن در مورد یک سامانه و سیاست جدید فرصت سپری‌شده مناسب نیست، اما فکر می‌کنم اگر نرخ توافقی باشد، دخالت نشود و اجازه داده شود صادرکنندگان واردکنندگان-خصوصا صادرکنندگان کوچک و متوسط که طی سال‌های 97 تاکنون با مشکل مواجه بوده‌اند- با یک نرخی توافق کنند و نرخ واقعی کشف شود، کمک‌کننده است و در غیر این صورت خیر.
عدم دستکاری و دخالت در قیمت
حسین سلاح‌ورزی، فعال اقتصادی با موافقت با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی، در پاسخ به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستا بوده است؟ تأکید دارد: این سیاست روی کاغذ درست و هم‌راستا است، اما به‌شرط عدم دستکاری و دخالت در قیمت.
این فعال اقتصادی در پاسخ به این سؤال که اثر این سیاست روی کسب‌وکار شما چگونه بوده است؟ می‌گوید: تک‌نرخی شدن ارز و توافقی شدن آن روی کسب کار صادراتی ما اثر مثبت دارد، در مورد واردات هم امکان تهیه و تخصیص ارز ممکن و میسر می‌شود.
سلاح‌ورزی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا تصور می‌کنید این سیاست با توجه به ظهور مجدد ترامپ بتواند در بلندمدت ادامه یابد و به یک سیاست ارزی شناور منجر شود؟ می‌گوید: در صورت عدم‌عقب‌نشینی سیاست‌گذار ارزی و تسهیل مقررات مربوط به صادرات و اصلاح رویه پیمان‌سپاری، ممکن است.
دولت صرفاً هماهنگ‌کننده باشد
بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران با بیان اینکه با آزادسازی و تک‌نرخی کردن ارز موافقم، معتقد است ارز چند نرخی منشأ رانت و فساد است و صرفاً ایجادکننده رانت برای واردات و دلال‌هاست و مردم هم مایحتاج خود را با نرخ آزاد ارز تهیه می‌کنند.
شکوری در مورد سیاست ارزی جدید دولت معتقد است ایجاد بازار ارز توافقی یک گام روبه‌جلو است اما به شرطی که دولت مداخله‌ای در این بازار نکند و صرفاً نظاره‌گر و هماهنگ‌کننده آن باشد.
شکوری در مورد تأثیر این سیاست می‌گوید؛ این سیاست ارزی می‌تواند باعث توسعه صادرات، کاهش واردات و بهبود تراز تجاری و توسعه تولید و اشتغال، صادرات و ارزآوری شود.
شکوری همچنین می‌گوید؛ در شرایط چند نرخی بودن ارز ظهور ترامپ لطمات بیشتری به ما وارد می‌کند چون عملاً قدرت فعالان اقتصادی کم و صنعت زمین‌گیر می‌شوند اما در شرایط ارز تک‌نرخی بنیه فعالان اقتصادی در شرایط تحریم و... بیشتر می‌شود و حداقل بخشی از فشارها را که قیمت تمام‌شده را بالا می‌برد، جبران می‌کند. همچنین تک‌نرخی شدن ارز منجر به حذف رانت برای واردکنندگان می‌شود و فعالان اقتصادی می‌توانند صادرات را با ارز آزاد تبدیل به ریال کنند و دوام بیشتری در مقابل تحریم‌ها داشته باشند.
توسعه صادرات با واقعی سازی نرخ ارز
علیرضا کلاهی صمدی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق ایران با تأکید بر اینکه صد درصد با تک‌نرخی واقعی کردن نرخ ارز و حذف هرگونه نرخ ترجیحی موافقم معتقد است: ارز چند نرخی چیزی جز رانت ایجاد نکرده است و علاوه بر اینکه به اهداف همچون کاهش تورم، حفظ قدرت خرید مردم و... نرسیده و به نفع مردم نبوده و به تولید هم آسیب‌زده است.
این فعال اقتصادی در مورد ایجاد بازار توافقی ارز هم معتقد است انجام این کار باید با هماهنگی بیشتر انجام می‌شد و باید دید در آینده این بازار تا چه میزان کارا و سریع خواهد بود و برای اظهارنظر زود است.
کلاهی صمدی همچنین می‌گوید؛ در مورد تأثیر این سیاست روی کسب‌وکارها و فعالیت اقتصادی معتقد است اظهارنظر در این زمینه کمی زود است اما چیزی که مشخص است این است که سیاست ارز ترجیحی و پیمان‌سپاری ارزی صادرات و تولید را نابود کرده است و قطعاً واقعی سازی نرخ ارز می‌تواند به توسعه صادرات کمک کند. او تأکید دارد؛ شرایط صنعت کشور واقعاً بحرانی است و باید کاری کرد.
رئیس کمیسیون صنعت اتاق ایران همچنین می‌گوید: متأسفانه تصمیمات درست در زمان بد گرفته‌شده است، ظهور ترامپ یکی از چالش‌های جدی است و اگر توافقی صورت نگیرد و ترامپ به سیاست‌های خارجی تهاجمی و فشار حداکثری خود علیه ایران برگردد و فروش نفت کاهش پیدا کند، تصمیمات منطقی اقتصادی گرفتن در این شرایط دشوار می‌شود.
اثر غیر مطلوب سیاست ارزی بر تورم
علی نقیب، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی موافقم، به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست، پاسخ منفی می‌دهد و می‌گوید: در این شرایط که مشکلات ارزی و کمبود ارز وجود دارد و در شرایط نگرانی مردم از سیاست‌های منطقه، این سیاست اثر غیر مطلوبی بر تورم و قیمت‌ها می‌گذارد و سیاست‌های ارز توافقی فعلی دولت هم‌راستا با آزادسازی نیست.
نقیب در مورد اثر این سیاست ارزی بر روی کسب‌وکارها معتقد است؛ با توجه به شرایط فعلی، نبود ارز و ناهماهنگی عرضه و تقاضای ارز و همچنین تحولات خاورمیانه و... اثر این سیاست مناسب نخواهد بود.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران همچنین می‌گوید؛ با ظهور مجدد ترامپ معلوم نیست که سیاست‌های ارزی ما پایدار باشد یا خیر و به نظر می‌رسد درازمدت اگر سیاست‌های ارزی کشور در راستای سیاست‌های جهانی اصلاح شود، می‌توان به ثبات در این زمینه رسید؛ مثلاً با عضویت در FATF و...
رونق فعالیت‌های صادرات‌محور
ولی‌الله افخمی‌راد، رئیس سابق سازمان توسعه تجارت در پاسخ به این سؤال که آیا با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی موافقید؟ با بیان اینکه با سیاست ارز تک‌نرخی کاملاً موافقم و اقدامی که در دست انجام است را از اساس اقدام مناسبی می‌دانم، معتقد است: راه‌اندازی بازار توافقی ارز در راستای ارز تک‌نرخی است و از زمان راه‌اندازی این بازار شاهد رونق فعالیت‌های صادرات‌محور هستیم به این دلیل که فعالان اقتصادی می‌توانند ارز حاصل از صادرات را با قیمت منطقی در بازار به فروش برسانند. افزایش قیمت سهام هم متأثر از همین موضوع است. دولت در این زمینه باید کمک بیشتری کند و در بازه زمانی که بازار ارز توافقی در حال شکل‌گیری است، اگر نیاز به تزریق ارز است، انجام شود تا اعتماد فعالان اقتصادی بیشتر جذب شود که این بازار روبه‌رونق است.
افخمی‌راد ادامه می‌دهد: ایرادی که احتمال دارد در آینده بروز کند این است که دولت در این بازار توافقی مداخله کند و سقف بگذارد. اگر چنین اتفاقی بیافتد و دولت قیمت ارز را تعیین کند این نگرانی وجود دارد که به سمت بازار ارز تک‌نرخی پیش نرویم و ارز دیگری اضافه خواهد شد.
افخمی‌راد در پاسخ به این سؤال که این سیاست با توجه به ظهور مجدد ترامپ بتواند در بلندمدت تداوم یابد و به یک سیاست ارزی شناور منجر شود؟ معتقد است تحریم محدودیت و هزینه‌های بیشتری را به کشور تحمیل کرده است و اگر بعد از آمدن ترامپ تحریم‌ها تشدید شود، قطعاً نظام ارزی ما دچار مشکل خواهد شد. او تأکید دارد دولت پیوستن به FATF را در اسرع وقت انجام دهد، چراکه هرگونه تحریم صادرات را محدود خواهد کرد.
آثار فشار حداکثری
فریال مستوفی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی موافقم، به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست پاسخ مثبت می‌دهد؛ اما تأکید دارد اگر بدون دخالت انجام شود. مستوفی در مورد ارزیابی تأثیر این سیاست روی کسب‌وکار و فعالیت‌های اقتصادی معتقد است برای مشاهده اثرات در این زمینه هنوز زود است.
او در مورد تداوم این سیاست با ظهور مجدد ترامپ می‌گوید: وضعیت اقتصاد کشور نامناسب است و با شواهد حال حاضر هر فشار بیشتری می‌تواند وضع را بدتر کند. مستوفی ادامه می‌دهد: متأسفانه با سیاست‌های غلط اقتصادی، کشوری که دارای منابع غنی فراوانی است به این وضع درآمده است و به نظر می‌رسد به دلیل دخالت‌های بی‌مورد و اقتصاد دستوری این سیاست نمی‌تواند ادامه داشته باشد.
بر اساس اصول اقتصادی پیش برویم
آرمان خالقی، فعال اقتصادی با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی موافقم، به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست نیز پاسخ مثبت می‌دهد.
خالقی در مورد تأثیر این سیاست بر فعالیت اقتصادی می‌گوید: مهم این است که ارز برای تحویل موجود باشد و ما چون صادرکننده هستیم در این زمینه مشکلی نداشتیم، اما درنهایت این سیاست به نظر می‌رسد باعث افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم می‌شود و کسب‌وکارها تحت‌فشار قرار می‌گیرند. البته باید منتظر گذشت زمان شد.
او در مورد آینده این سیاست جدید ارزی و ظهور مجدد ترامپ هم معتقد است، این سیاست می‌تواند ادامه داشته باشد؛ اما به‌شرط اینکه نسبت به موضوع باور وجود داشته باشد. اگر قیمت‌ها و ارز به‌صورت تصنعی و دستوری تثبیت شود، موفقیتی حاصل نمی‌شود و در بلندمدت در شرایطی که اقتصاد توان نداشته باشد، لطمات زیادی به کشور می‌زند. باید سیاست زدگی کنار رود و اقتصاد با اصول خود پیش برود. این ربطی به ظهور ترامپ و... ندارد. باید اصول اقتصادی را درست پیش ببریم و سیاست‌های کشور با مدیریت صحیح تلفیقی از اقتصاد و سیاست باشد، نه اینکه اقتصاد تابع سیاست باشد.
محدود شدن درآمدهای ارزی با بازگشت ترامپ
علیرضا عباسی، فعال اقتصادی با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی موافقم، به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستاست، پاسخ منفی می‌دهد.
عباسی در مورد تأثیر این سیاست بر فعالیت اقتصادی با بیان اینکه سیاست جدید ارزی دولت، روی واردات مواد و تجهیزات دندانپزشکی که از هیچ‌گونه ارز ترجیحی و یارانه‌ای برخوردار نیستند، تأثیر محسوسی گذاشته و قیمت‌ها را تا صد درصد افزایش داده است، اما همچنان سیاست سهمیه‌بندی واردات حفظ شده است و موجب گسترش شدید قاچاق کالا واردات چمدانی در بلندمدت خواهد شد.
عباسی همچنین می‌گوید: به نظر می‌رسد با بازگشت ترامپ درآمدهای ارزی ایران زیر فشار بسیار گسترده و شدید تحریم‌های جدید و انتظارات تورمی قرار بگیرد و موج افزایشی نوسانات ارزی، سهمیه‌بندی واردات را همراه با نرخ توافقی شناور با فاصله ده‌درصدی با نرخ بازار آزاد حفظ کند. همچنین به نظر می‌رسد سیاست دولت عدم پرداخت یارانه به واردات و افزایش نرخ ارز واردات است.
مسائل بین‌المللی حل شود
مرتضی حاجی‌آقا میری نیز با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و حذف ارز چند نرخی قطعاً موافقم می‌گوید: راهی به‌جز این وجود ندارد ارز چند نرخی تنها منجر به رانت و فساد در کشور شده بود و این سیاست غلطی است که دهه‌هاست کشور دچار آن است و باید به سمت ارز تک‌نرخی رفت.
او ادامه می‌دهد: سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی یک ظاهر متناسب با روند تک‌نرخی کردن ارز دارد؛ ولی بانک مرکزی همچنان نرخ بازار آزاد را به رسمیت نمی‌شناسد و این نادرست است با این رویکرد نرخ بازار توافقی هم تبدیل به یک ارز ترجیحی دیگر می‌شود و فاصله با نرخ ارز آزاد به معنای ارز چند نرخی است. اگر دولت نرخ ارز آزاد را بپذیرد و برای آن سازوکار بگذارد، می‌توان گفت دولت در راستای ارز تک‌نرخی حرکت کرده است. در شرایط فعلی سیاست جدید به باور من کاهش تعداد نرخ‌های ارز است ولی حرکت به سمت ارز تک‌نرخی نیست.
این عضو هیات نمایندگان معتقد است: این سیاست در کوتاه‌مدت تأثیر جدی بر کسب‌وکارها ندارد و اگر به سمت ارز تک‌نرخی برود و نرخ این بازار پایین‌تر از نرخ بازار آزاد نباشد، می‌توان گفت تأثیر مثبت خواهد داشت و یکی از مشکلاتی که صادرکنندگان در مورد ارز داشتند به‌این‌ترتیب می‌تواند حل شود. تداوم این روند هم منوط به افزایش ارزآوری و صادرات کشور است که عوامل دیگری در آن دخیل است.
حاجی‌آقا میری در مورد بازگشت ترامپ می‌گوید: اگر ما مسئله بین‌المللی را حل نکنیم در اجرای این سیاست ارزی هم به مشکل می‌خوریم، چراکه اصل این سیاست ارز چند نرخی به دلیل کمبود ارز و تأمین ارز واردات بوده است؛ بنابراین تا این مسائل بین‌المللی و روند ورود ارز و افزایش صادرات حل نشود، نمی‌توانیم امیدوار به سیاست‌های درست و آثار مثبت سیاست‌های تسهیلگرایانه باشیم.
عدم دخالت دولت در سامانه جدید
حمیدرضا صالحی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و سیاست ارز چند نرخی کاملاً موافقم، می‌گوید: سیاست ارزی دولت کاملاً هم‌راستا با حذف ارز چند نرخی نیست و باید در یک ماه آینده این موضوع را ارزیابی کرد.
این فعال اقتصادی در پاسخ به این سؤال که اثر این سیاست روی کسب‌وکار شما چگونه بوده است، معتقد است این سیاست در ابتدا و درزمانی که فاصله نرخ آزاد و نیما کم شد، نتایج مثبتی داشت. کم شدن این فاصله باعث رشد صنعت و خدمات خواهد شد ولی در ادامه باید دید در آینده فاصله نرخ ارز این بازار با بازار آزاد کم یا بیشتر می‌شود. اگر کنترلی بر این نرخ صورت بگیرد این سامانه جدید نیز شبیه نیما خواهد شد.
صالحی در پاسخ به این سؤال که آیا تصور می‌کنید این سیاست با توجه به ظهور مجدد ترامپ بتواند در بلندمدت تداوم یابد و به یک سیاست ارزی شناور منجر شود، پاسخ مثبت می‌دهد.
حذف واسطه‌ها با سامانه جدید
حسین شعبانی، نایب‌رئیس انجمن مس ایران، با بیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز و سیاست ارز چند نرخی موافقم، به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستا بوده است، پاسخ مثبت می‌دهد اما معتقد است این هم‌راستایی تا حدودی است.
شعبانی ادامه می‌دهد: سیاست تک‌نرخی شدن ارز با هر روشی حذف واسطه‌ها و رانت‌ها را به دنبال دارد و در صنعت به‌ویژه صنایع معدنی ارزشی نزدیک به ارزش واقعی صادرات را با مبادله‌ای که در سامانه صورت می‌گیرد، به دست تولیدکننده می‌رساند و منافع بیشتری برای تولیدکننده به دنبال دارد.
نایب‌رئیس انجمن مس ایران ادامه می‌دهد: ترامپ با تشدید تحریم‌ها و جلوگیری از صادرات و فروش نفت می‌تواند از ورود ارز به کشور ممانعت کند، اما اگر مناسبات سیاسی ما و مسائلی از قبیل FATF و برجام حل شود، قطعاً درآمدهای صادراتی را متحول و قیمت ارز را متعادل و تک‌نرخی می‌کند. همچنین ارزآوری و صادرات و ارتباطات ما با جهان به‌گونه‌ای می‌شود که عرضه ارز و دلار در این سامانه‌ها و به‌صورت امور فیزیکی و...به حداقل برسد.
ضرورت تعامل سازنده با دنیا
مهراد عباد، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، به این سؤال که آیا با آزادسازی نرخ ارز و حذف سیاست ارز چند نرخی موافقید، جواب مثبت می‌دهد اما می‌گوید این موضوع با اماواگرهایی همراه است و اصلاحات در بازار آزاد باید همه‌جانبه باشد و در سامانه جدید ارزی هم نرخ ارز کاملاً باید نرخ توافقی باشد و دخالتی صورت نگیرد.
عباد به این سؤال که آیا سیاست ارزی جدید دولت در ایجاد بازار ارز توافقی با این هدف هم‌راستا بوده است، پاسخ مثبت می‌دهد و می‌گوید: دولت ظاهراً قصد دارد از اقتصاد دستوری فاصله بگیرد، این اولین قدم است. باید اجماع عمومی بین همه ذی‌نفعان برای همراهی با این سیاست باشد، دولت باید این همراهی را ایجاد کند.
عباد در مورد اثر این سیاست روی کسب‌وکارش می‌گوید: در صنعت گازهای آزمایشگاهی و طبی که به واردات بستگی زیادی دارد، شاهد افزایش 30-20 درصدی قیمت‌ها در چند وقت اخیر بودیم و بازار زودتر واکنش نشان داده است.
عباد درباره ظهور ترامپ و تأثیر بر سیاست ارزی معتقد است باید منتظر گذشت زمان بود اما شرایط به‌قدری بحرانی است که اگر تعامل سازنده با دنیا ایجاد نشود، مشکلات تشدید می‌شود و اگر توافقی صورت نگیرد فاصله نرخ ارز آزاد و این سامانه بیشتر می‌شود و مشابه قبل خواهد بود.
لزوم آمادگی برای حداکثر تاب‌آوری
سجاد غرقی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با تأکید بر اینکه با سیاست ارزی تک‌نرخی موافق است، گفت: «هم‌راستایی سیاست ارزی جدید دولت با هدف تک‌نرخی شدن ارز به نحوه اجرای سیاست مذکور بستگی دارد. برای کارایی بیشتر این سیاست، لازم است نرخ دولت با نرخ بازار آزاد همبستگی داشته باشد.»
غرقی درباره به اثر سیاست ارزی جدید دولت بر فضای کسب‌وکار گفت: «ما به‌عنوان تأمین‌کننده نهاده صنعت امکان عرضه مستقیم محصول در بازار را نداریم و قیمت محصول تابعی از نسبت تعیین‌شده بر اساس قیمت‌گذاری دستوری است، به همین دلیل سیاست مذکور اثر کمتری بر این جنس کسب‌وکار دارد.»
او در پاسخ به این سؤال که باوجود بازگشت ترامپ به کاخ سفید، تا چه میزان امکان اجرایی کردن سیاست ارزی شناور وجود دارد، گفت: «باید برای دوره جدید ترامپ حداکثر ظرفیت‌های تاب‌آوری را پیش‌بینی کرد. در حال حاضر در حوزه اقتصاد باید تصمیمات سختی گرفته شود و تک‌نرخی شدن ارز یکی از این تصمیم‌هاست. با توجه به مشکلاتی که چند نرخی بودن ارز برای اقتصاد ایجاد می‌کند، بهتر است این سیاست کنار گذاشته شود و سیستم عرضه و تقاضای بازار به‌عنوان مبنای نرخ ارز، مورد پذیرش سیاست‌گذار قرار گیرد.»
سه سناریو برای بازگشت ترامپ
حسن فروزان‌فرد، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، سیاست ارزی جدید دولت را مطلوب دانسته و آن را در جهت رسیدن به هدف تک‌نرخی شدن نرخ ارز ارزیابی می‌کند.
او در رابطه با اثر این سیاست بر کسب‌وکارها گفت: «در کوتاه‌مدت صنعتگران برای تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه خواهند بود، اما در صورت ثبات در سیاست ارزی، در بلندمدت بازار متعادل خواهد شد. همچنین در شرایط نابسامانی ارزی شرکت‌ها به نگهداری موجودی انبار تمایل پیدا می‌کنند، درصورتی‌که با سیاست ارزی باثبات، موجود انبار شرکت‌ها متعادل‌تر می‌شود.»
این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در پاسخ به این سؤال که باوجود بازگشت ترامپ به کاخ سفید، تا چه میزان امکان اجرایی کردن سیاست ارزی شناور وجود دارد، گفت: در این رابطه سه سناریو وجود دارد. سناریوی اول: در صورت توافق با غرب، احتمالاً شاهد ثبات در بازار ارز خواهیم بود. سناریوی دوم: در صورت عدم توافق زمینه برای دسترسی به منابع ارزی کاهش می‌یابد و احتمالاً سیاست ارزی فعلی امکان تداوم نخواهد داشت. سناریوی سوم: در صورت توافق با غرب، دولت برای کنترل تورم اقدام به تخصیص ارز به برخی کالاها کند که این مسئله باعث شکست سیاست ارز تک‌نرخی خواهد شد.»
سیاستی روی کاغذ
فرناد پیله‌چی، مدیر کسب‌وکار، بر لزوم تک‌نرخی شدن نرخ ارز تأکید کرد. پیله چی اما سیاست ارزی جدید دولت را در شرایط کنونی کشور با هدف ارز تک‌نرخی همسو نمی‌داند. او در رابطه با اثر سیاست ارزی دولت بر کسب‌وکارها گفت: «این دست سیاست‌ها و بخشنامه‌ها جنبه پوپولیستی دارند و در عمل نتیجه‌بخش نیستند.»
پیله‌چی درباره اثر حضور ترامپ بر تداوم سیاست ارزی دولت گفت: «حضور ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا بر اقتصاد، تولید و تجارت ما تأثیرگذار خواهد بود. حضور وی به‌منزله تحمیل خسارت به شرایط ارزی و در درجه بالاتر، کل اقتصاد است، بنابراین اصلاح ساختار ارزی کشور در چنین فضایی بسیار دشوار است.»
لزوم اصلاح سیاست‌های کلان
عقیل مصطفایی، مدیر صنعتی، سیاست تک‌نرخی شدن ارز در شرایط فعلی کشور را مفید نمی‌داند و همچنین سیاست ارزی جدید دولت را در راستای رسیدن به هدف ارز تک‌نرخی ارزیابی نمی‌کند.
او در رابطه با اثر سیاست مذکور بر کسب‌وکارها گفت: «اجرای سیاست‌های جدید ارزی در شرایطی که استراتژی‌های کلان پولی و مالی کشور اصلاح نشده و ساختار با همان دست‌فرمان قبلی به مسیر خود ادامه می‌دهد، نتیجه‌بخش نیست. در حال حاضر مردم به‌عنوان مصرف‌کننده کالا و خدمات توان پرداخت هزینه‌های بیشتر و تحمل تورم بالاتر را ندارند.» مصطفایی درباره اثر بازگشت ترامپ به قدرت، بر تداوم سیاست ارزی دولت ایران گفت: «در شرایط بحرانی حاکم بر اقتصاد، نمی‌توان اصلاح سیاست ارزی را در اولویت قرارداد. از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود در مسیر اصلاح اصولی شرایط گام بردارند.»