نام بوشهر همواره با دو ویژگی «پیشگام» و «سرفراز» سرشته شده است؛ چراکه از مراکز تاریخی و باستانی ایران در کرانههای شمالی خلیجفارس بوده و کتیبههای میخی و بقایای معابد دوره لیان، کتابخانهها و مراکز علمی در روزگاران پیشین همگی اسناد این تاریخ پر نشیب و فراز است.
بوشهر در دوره متأخر نیز از اقالیم پیشگام در ایران است که وجود نخستین آثار حملونقل هوایی و ریلی، وجود اولین سینماها، چاپخانهها، چاپ و انتشار نشریات، باشگاهها و ورزشهای نوین و تأسیس اولین مدرسه و مرکز آموزشی نوین در جنوب ایران، یعنی مدرسه سعادت، از نشانههای بارز این بالندگی و شکوفایی این کهن دیار است.
حضور نمایندگیهای متعدد سیاسی و اقتصادی کشورهای قدرتمند از آلمان و انگلیس گرفته تا عثمانی، رفتوآمد کشتیهای تجاری و مانند آن باعث شده بود که در دوران افشاریه، زندیه و قاجار تنها بندر پررونق صادرات ایران در این استان یعنی بندر بوشهر باشد.
اینک نیز بوشهر بهواسطه بهرهمندی از موقعیت جغرافیائی ویژه و منابع و ظرفیتهای ارزشمند خود میتواند عامل شکوفایی و رونق روزافزون سرمایهگذاری و فعالیتهای اقتصادی نهتنها در محدوده خویش که برای ایران بزرگ در عرصه داخلی و بینالمللی باشد.
اما اینک چه موانعی در پیش روی باب الابواب خلیجفارس قرار دارد که علیرغم برخورداری در جایگاه سوم اقتصاد کشور، در مرتبهای که شایسته آن باشد، قرار ندارد و از رونق و رواج گذشته فاصله گرفته است.
در وهله اول باید به این مهم اشاره کرد که رشد بوشهر جدا از رشد و توسعه کشور نخواهد بود چراکه توسعه پایدار حاصل سیاستهای بلندمدت و راهبردهایی است که نظام حکمرانی کشور در این زمینه موفق نبوده است و علیرغم داشتن منابع متعدد، غنی و مختلف به دلیل عدم برخورداری از یک راهبرد جامعنگر و بلندمدت و وجود تحریمهای ظالمانه، شاهد بیکاری، فقر، توزیع نابرابر درآمد و پدیدار شدن بحرانهای متعدد در حوزههای محیطزیست، انرژی، آب و سالمندی هستیم که همه این موارد موجب کاهش شدید سرمایه اجتماعی بهعنوان یک واقعیت در کشور گردیده است.
در این مجال تنها به ذکر دلایلی پراهمیتتر از رونق اقتصادی بوشهر در گذشته و بیان دلایل رکود اقتصادی کنونی به شکلی موجز میپردازم:
در ابتدا به مهمترین دلایل رونق اقتصادی بوشهر اشاراتی خواهم نمود که عبارت بودند از:
- توسعه خطوط کشتیرانی و زیرساختهای بنادر و دسترسی به کشتیهای متنوع با آب خور بالا
- آزادی ارتباط با کشورهای هدف از طریق تجار و بازرگانان
- بهبود وضعیت مسیرهای دسترسی بوشهر به نواحی مرکزی فلات ایران از طریق توسعه راهها و وسایل حملونقل
- توسعه نهادهای پولی و مالی و عرضه گسترده خدمات مالی از طریق صرافیها و بانکها
- حضور سرمایهگذاران خارجی (همانگونه که اشاره شد وجود نمایندگیهای سیاسی از کشورهای بزرگ اروپایی و استقرار کنسولگریها و فعالیت اقتصادی دهها تجارتخانه خارجی در این موضوع بسیار دخیل بوده است).
اما در خصوص دلایل رکود اقتصادی بوشهر علاوه بر موضوعات کلانی که در سطور بالا به آن اشاره شد میتوان به موارد زیر نیز پرداخت:
- عدم توجه به استان بوشهر در مقایسه با دیگر استانهای جنوبی در توسعه زیرساختها
- عدم دسترسی به خطوط ریلی
- نبود برنامه مشخص و معین برای لایروبی بنادر
- ناتوانی در جذب و نگه داشت نیرویهای نخبه به دلیل عدم توسعه زیرساختهای رفاهی
- بر هم خوردن اکوسیستم خلیجفارس و ایجاد چالش برای صیادان
- فقدان نهادهای متنوع پولی و مالی در استان
- عدم دسترسی به منابع مالی لازم از طریق بانکها به دلیل نبود تمرکز حسابهای بانکی شرکتهای بزرگ مستقر در استان
- عدم توسعه صنایع پاییندستی
در پایان امیدوارم تصمیمسازان کلان کشور با قرار دادن اقتصاد بهعنوان اولویت اصلی با الزام به ترمیم شرایط اجتماعی و سیاسی در راستای منافع ملی کشور را به مسیر صحیح و جایگاه شایسته و فاخر خود رهنمون سازند.