به گزارش روابط عمومی اتاق ساری، نخستین جلسه کمیسیون تخصصی کشاورزی، آب و منابع طبیعی اتاق استان در سال 1404 به ریاست امیر میران آملی، با دعوت از فعالان اقتصادی و دستگاههای مربوطه و همچنین با حضور رحیم بخشی مدیرکل دفتر سرمایه‌گذاری و اشتغال معاونت اقتصادی استانداری با موضوع "بحث و بررسی درباره استقرار و شیوه‌های جابه‌جایی کلونی‌های زنبور عسل در فصل کوچ با رعایت قرنطینه و ضوابط بهداشتی به منظور مدیریت صحیح در پرورش زنبورعسل، در سالن جلسات اتاق استان برگزار شد.
میران آملی با اشاره به برگزاری چندین جلسه راجع به موضوع مذکور در دفتر آمل، اظهار کرد که شرکت تعاونی زنبورداران آمل درخواستی را به نمایندگی اتاق بازرگانی در این شهرستان ارائه دادند و عنوان کردند که جابجایی کندوها برابر قانون دامپزشکی باشد یعنی با رعایت مواد قرنطینه‌ای و بهداشتی و همچنین ماده 14 قانون جهاد کشاورزی نیز اجرا شود.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ساری تصریح کرد: سیستم جی.پی.اس در کندوهای آمل اجرا شده و قابل تعمیم به سایر مناطق است؛ یعنی بر اساس آن هر زنبوردار هر وقت و هر کجا که خواست مستقر نشود و با اطلاع از شرایط مکانی و اینکه معارض نداشته باشد، نسبت به جابجایی کندوها اقدام کند.
وی ادامه داد: بحث بهداشت زنبور از اهمیت مضاعفی برخوردار است از این جهت که ناقل بیماری نباشد؛ بنابراین زنبورداران ما باید با علم به قوانین کوچ نسبت به جابجایی‌ها اقدام کنند چون همین کار را برای صنعت طیور انجام دادیم و کلیه فعالیت‌ها از مبدأ تا مقصد رهگیری می‌شود.
رئیس کمیسیون تخصصی کشاورزی اتاق ساری با اشاره به مسائلی که زنبورداران در قرنطینه و بحث فنی و بهداشتی دارند، اظهار کرد: هر جایی که لازم باشد ورود پیدا می‌کنیم تا تولیدکننده چه در ثبت نام در سامانه‌ها و چه در خصوص مسائل بهداشتی و استعلامات از دستگاه‌ها دچار مشکل نشود.
حمایت از شغل‌های مکمل روستا
سید رحیم بخشی مدیرکل دفتر سرمایه‌گذاری و اشتغال معاونت اقتصادی استانداری مازندران با اشاره به اینکه برخی شغل‌ها مانند زنبورداری در معرض خطر هستند، تاکید کرد که باید از این دست شغل‌ها که سنتی و مکمل اقتصاد روستا هستند حمایت کنیم.
وی اظهار کرد: هر کاری که لازم باشد در تسریع و تسهیل حرفه زنبورداری انجام می‌دهیم، ضمن آنکه کوچ زنبورداران بر اساس برنامه است و هر چند اختیارات ملکی ندارند اما باید هرگونه تعارضاتی که ممکن است در مرتع و مناطق حفاظت‌شده و خارج از آن صورت بگیرد؛ شناسایی و پیشگیری شود.
پیشنهاد حذف کد پستی برای زنبوردار در سامانه جی.آی.اس
علی احسانی مشاور اتاق بازرگانی با اشاره به ماده 14 قانون جامع دامپروری مبنی بر اینکه "وزارت جهاد کشاورزی موظف است حداقل از یک ماه قبل از کوچ نسبت به تدوین برنامة کوچ سالیانه زنبورعسل اقدام و جهت اجرا به دستگاههای ذی ربط ابلاغ کند"، هدف از کوچ را افزایش تولید و حفظ کلونی‌های زنبور عسل برشمرد و اینکه در برنامه کوچ، هر تغییری برابر با مقررات است.
وی تصریح کرد: برابر قوانین دامپزشکی و آیین‌نامه‌های مربوطه؛ کنترل بهداشتی، تردد و نقل و انتقالات هدفمند صورت می‌گیرد یعنی اگر زنبوردار می‌خواهد برنامه کوچ را اعلام کند ابتدا باید گواهی بهداشتی را دریافت کرده باشد و بعد دنبال کوچ برود.
احسانی همچنین با بیان اینکه در حوزه کد پستی و یکتا مشکلاتی هست و برخی معتقدند که باید حذف شوند، گفت: بعضاً در مناطقی که جابجایی انجام می‌شود امکان کد پستی وجود ندارد و پیشنهاد حذف کد پستی در این دستورالعمل در شورای گفتگوی استان امکان دارد اما حذف کد یکتا چون در قانون است و هویت زنبوردار در قالب کد یکتا تعریف شده؛ به راحتی نمی‌توانیم بگوییم که حذف شود.
ضعف مطالبه‌گری در صنعت زنبورداری
رئیس اتحادیه زنبورداران آمل با اشاره به اینکه "برخی از زنبورداران از قوانین مطلع نیستند"، معتقد است که این عدم آگاهی سبب می‌شود تا به دلیل نبود مطالبه‌گری؛ دولت کمتر زیر بار تعهد برود.
محسن مشائی شکوهی با اشاره به ماده 14 قانون کوچ در نظام دامپروری، اعلام کرد: "در سامانه کوچ و در ماده 14 دیده شده که زنبوردار علاوه بر مجوز کوچ ساده‌ای که از امور دام سازمان جهاد کشاورزی می‌گیرد باید مجوز بهداشتی از دامپزشکی داشته باشد، متأسفانه به دلیل ضعف مطالبه‌گری و عدم پوشش زنبور توسط دامپزشکی، این قسمت را ندیده گرفتیم و به دلیل توقف‌ها یا کندی کاری که صورت می‌گرفت و کسی را در شهرستان یا استان نداشتیم که درباره زنبور و سلامت آن اظهار نظر کند و معمولاً این افراد انگشت‌شمار هستند؛ سبب شده است تا مشکلاتی ایجاد شود".
این مدرس حوزه بیماری‌ها و بهداشت زنبور گفت: "حدود 15 سال پیش، اتحادیه کشوری زنبورداران از سازمان دامپزشکی خواست تا بخش قرنطینه‌ای و بهداشتی را در زنبور اجرایی نکنند برای اینکه زیرساخت آماده نبود، اکنون این زیرساخت وجود دارد یعنی می‌توانی برای زنبوردار در صورتی که کد یکتا داشته باشد برگه قرنطینه بزنی و باید انجام شود".
شکوهی ادامه داد: "فقط می‌ماند بخش مسئول فنی که در بخش زنبور هنوز مسئول مستقیمی را برای آن معین نکردند؛ در جلسه‌ای که در آمل داشتیم مقرر شد که توجهی به این موضوع بشود؛ بنابراین راهکار دارد".
ضرورت ثبت نام زنبورداران در سامانه GIS دامپزشکی
وی اظهار کرد: "مطالبه ما این است که اگر سیستم جی.پی.اس برای زنبورداران فعال شود از خیلی از مشکلات رها می‌شویم که یکی از آنها کوچ بی‌رویه است، کوچ با مجوز بهداشتی صورت می‌گیرد، در مکان اسکان فواصل رعایت می‌شود، اگر کسی غیرمجاز کوچ بدهد می‌شود نسبت به تخلیه آن اقدام کرد".
این فعال اقتصادی افزود: در آمل کوچ زنبوردار را منوط به جی.پی.اس کردیم ماده 14 به ما اجازه داده؛ 95 درصد از کوچندگان و 100 درصد از زنبورداران دارای پروانه نقطه جی.پی.اس دارند و آمل اولین شهر در کشور بود که بدون درخواست ارگان‌های دولتی این اقدام را انجام داد و اگر وارد "مپ" بشوید و زنبورداران را بزنید نقاط استقرار کندوها مشخص است.
شکوهی بار دیگر تاکید کرد که مطالبه جدی ما هم اجرای ماده 14 قانون جهاد کشاورزی و هم اعمال قوانین قرنطینه‌ای در قوانین دامپزشکی است.
ضرورت تشکیل کارگروه کوچ در زنبورداران
نماینده دامپزشکی در این جلسه با استقبال از اجرای طرح جی.پی.اس توسط شرکت تعاونی زنبورداران شهرستان آمل، اظهار کرد که به احتمال زیاد سایر شهرستان‌های استان مازندران نیز تمایل به این طرح داشته باشند و بخواهند انجام دهند.
وی با بیان اینکه صدور گواهی حمل کندوها بر عهده دامپزشکی و استقرار کندوهای زنبور عسل با جهاد کشاورزی است، افزود: صدور گواهی حمل منوط به دریافت گواهی بهداشتی است، گواهی حمل که در مرحله آخر قرار دارد؛ براساس ضوابط موجود صورت می‌گیرد و دامپزشکی نیز نهایت همکاری را خواهد داشت.
نماینده منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران با اشاره به فعالیت کارگروهی در منابع طبیعی که در ذیل آن کارگروه کوچ نیز با حضور مسئولان ادارات راهداری، انتظامی، دادگستری، محیط زیست، روستایی و عشایری، منابع طبیعی، دامپزشکی و ... برگزار می‌شود، اعلام کرد که در این کارگروه گذرگاه‌ها را مشخص کردیم مثلاً برای پل زنگوله چالوس تا دامدار برگ تردد نداشته باشد و یا واکسن پی.پی.آر دام‌ها انجام نشده باشد، اجازه عبور ندارد لذا با توجه به اهمیت کنترل کوچ؛ برای مدیریت کوچ زنبورداری نیز یک چنین جلسه‌ای لازم به تشکیل است.
وی همچنین طرح جی.پی.اس زنبورداران آمل که قابل تعمیم به تمام استان است را یک نوآوری درخور توجه در صنعت زنبورداری و یک گام رو به جلو عنوان و اظهار کرد: برای گذر از شیوه‌های سنتی به صنعتی ممکن است اعتراضاتی باشد اما یک گام به جلوست؛ ما جشن قرق‌شکنی داریم یعنی زمان کوچ را مشخص می‌کنیم و همینگونه برای زنبورداری نیز می‌توانیم زمان کوچ را مشخص کنیم. در منابع طبیعی استان، نیروها را به کار می‌گیریم و ترددها را بررسی می‌کنیم.
پیشنهاد کوچ زنبوردار به مرتع پیش از کوچ دامدار
در این جلسه برخی از فعالان اقتصادی حوزه زنبورداری معتقد بودند که قرق برای زنبوردار معنایی ندارد و به طور کلی حذف شود. همچنین در خصوص منطقه "لار" در آمل اعلام شد که محیط زیست اجازه ورود نمی‌دهد در حالی که این سازمان باید از حضور زنبورداران استقبال کند به این دلیل که زنبور هر چه بیشتر در مرتع بماند باروری گلها را بیشتر می‌کند و کمک به حفظ طبیعت است.
همچنین با توجه به موضوع قرق‌شکنی در دام که از نیمه خرداد هر سال شروع می‌شود، برای سال‌های آینده ورود دام به مراتع بعد از ورود زنبورداران باشد و مراسم قرق‌شکنی باید به تعویق بیفتد تا زنبوردار زودتر از دامدار وارد مرتع شود.
توجه به این نکته نیز مهم است که گفته می‌شود؛ اکنون عسل آویشن و گون کمتر تولید می‌شود؛ به این دلیل که دام می‌آید و از گل‌های آن تغذیه می‌کند لذا ورود زنبوردار پیش از ورود دامدار و مرتع‌دار منصفانه است.
در خصوص مجوز استقرار به زنبوردار پیشنهاد شد که مجوز آن دائمی نشود به این دلیل که محدوده عرفی یک دامدار مشخص است ولی به زنبوردار محدوده عرفی داده نمی‌شود و از طرفی نباید با تعیین محدوده؛ بین زنبوردار و دامدار یا مرتع‌دار تنش ایجاد شود.
توضیح محیط زیست پیرامون محدودیت در منطقه «لار»
در خصوص منطقه حفاظت‌شده لار که گفته شده است از ورود زنبوردار یا دامدار جلوگیری می‌شود، کورس ربیعی رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست مازندران پاسخ داد: حوزه سیاسی منطقه لار با مازندران است ولی محیط زیست آن به دلیل حوزه آبریز با استان تهران است و چند بار در پاسخ به اعتراض دامداران و زنبورداران مکاتبه کردیم و منتظر پاسخ هستیم. در حال حاضر اگر رفت و آمدها کنترل یا محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود از سوی تهران صورت می‌گیرد.
این کارشناس محیط زیست در بحث استقرار کندوها با توجه به اینکه هر ساله ده‌ها مورد شکایت از محیط زیست گزارش می‌شود که کلونی‌های زنبور توسط خرس‌ها خسارت دیده است، گفت: از چند سال پیش توافقی را با صندوق محیط زیست و صندوق بیمه کشور داریم تا خسارت‌ها پرداخت شود؛ این بازه زمانی اکنون از 15 اسفند 1403 تا 15 اسفند 1404 در جریان است.
وی ادامه داد: طبق قوانین و ماده 14 نظام جامع دامپروری، محیط زیست مرجع استعلام نیست اما برای تسهیل در کار زنبورداری که واقف به اهمیت آن در چرخه تنوع گیاهی هستیم؛ با امور دام و منابع طبیعی هماهنگ می‌کنیم برخی نقاط که محل تعارض با زیستگاه حیوانات هستند و می‌دانیم که حضور زنبوردار در آنجا خسارت‌زا خواهد بود را اعلام می‌کنیم.
ربیعی اضافه کرد: زنبوردار باید نسبت به وضعیت کندوها آگاهی داشته باشد و از آن سرکشی کند؛ برخی‌ها کندوها را رها می‌کنند و می‌روند و هرگاه دلشان خواست برمی‌گردند به این دلیل که فکر می‌کنند اگر کندوها مورد حمله خرس واقع شد؛ توافق‌نامه‌ای بین صندوق محیط زیست یا بیمه وجود دارد و خسارت پرداخت می‌کند.
مدیر نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست مازندران همچنین اعلام کرد که محیط زیست با کوچ زنبوردار در 15 خرداد در مناطق حفاظت‌شده و خارج از آن بحثی ندارد؛ تنها مشکل در منطقه لار است که سیاست‌های استان تهران اعمال می‌شود.
در پایان مقرر شد که درخواست‌های عنوان شده ازجمله تعمیم جی.پی.اس برای تمامی واحدهای زنبورداری و تسریع در پاسخ به استعلامات از سوی دستگاههای مربوطه در سامانه جی.آی.اس دامپزشکی، مسائل مربوط به کد پستی و کد یکتا، اجرای ماده 14 قانون جهاد کشاورزی، همچنین بحث قرنطینه و مجوز بهداشتی، پس از طرح در کمیته فرعی شورای گفت‌وگو و ارائه پیشنهادات، مصوبات در شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی استان به رأی گذاشته شود.