ابوالفضل آرزومندان، دبیر اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند در یادداشتی که در آستانه برگزاری اجلاس سراسری دبیران اتاق‌های سراسر کشور، در اختیار پایگاه خبری اتاق ایران آنلاین قرار داد، نوشت: چابک‌سازی و خدمت‌محوری برای اتاق بازرگانی بیرجند یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت بقا و توسعه در شرایط خاص این استان است.
اجلاس سراسری دبیران اجرایی اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سراسر کشور در دوره دهم، روز دوشنبه 20 مرداد ماه 1404 با حضور رییس، اعضای هیئت رییسه و دبیرکل اتاق ایران در تهران برگزار می‌شود.
یادداشت دبیر اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند را در زمینه «چابک‌سازی و توسعه خدمت‌محور اتاق‌های بازرگانی» در ادامه می‌خوانیم:
در دل کویر و بر بستر ذخایر ارزشمند معدنی و پتانسیل‌های کشاورزی منحصر به فرد، استان خراسان جنوبی با فرصت‌های اقتصادی و چالش‌های ویژه‌ای روبه‌روست. در این میان، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند نه تنها به عنوان نماینده بخش خصوصی، بلکه به عنوان موتور محرک و تسهیل‌گر توسعه اقتصادی استان، نقشی حیاتی برعهده دارد. با این حال، پاسخگویی مؤثر به نیازهای پیچیده و پویای بنگاه‌های اقتصادی در این استان پهناور و کمتر توسعه‌یافته، مستلزم تحولی بنیادین در ساختار و رویکرد اتاق است: گذار از ساختارهای سنتی به سمت سازمانی چابک و خدمت‌محور.
چرا چابک‌سازی برای اتاق بیرجند ضروری است؟
1. ویژگی‌های جغرافیایی و پراکندگی: وسعت زیاد استان و پراکندگی مراکز اقتصادی نیازمند ساختاری انعطاف‌پذیر و واکنش‌گراست. تصمیم‌گیری متمرکز و کند، پاسخگوی نیازهای متنوع و فوری مناطق مختلف نخواهد بود.
2. تنوع چالش‌های کسب‌وکارها: بنگاه‌ها از معادن کوچک‌مقیاس تا کشاورزان زرشک‌کار و زعفران‌کار و واحدهای صنعتی نوپا، با مسائلی مانند دسترسی به بازار، تأمین مالی، حمل‌ونقل پرهزینه، فناوری و مهارت‌های نیروی انسانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این تنوع نیازمند ارائه خدمات سریع، سفارشی‌سازی‌شده و مبتنی بر نیاز واقعی است.
3. سرعت تغییرات محیط کسب‌وکار: تحولات فناوری، نوسانات بازارهای جهانی (به‌ویژه برای محصولات مزیت‌دار مانند زرشک، زعفران و عناب)، تغییرات قوانین و سیاست‌ها، اتاق بازرگانی بیرجند را ملزم می‌نماید تا توانایی تطبیق سریع و پیش‌بینی روندها را داشته باشد.
4. رقابت‌پذیری بنگاه‌های محلی: برای رقابت در بازارهای ملی و جهانی، بنگاه‌های خراسان جنوبی نیازمند پشتیبانی هوشمند، اطلاعات به‌روز و شبکه‌سازی مؤثر هستند که تنها توسط اتاق بازرگانی چابک و پیشرو قابل ارائه است.
مهمترین سرفصل‌های تحول به سمت چابکی و خدمت‌محوری:
1. تغییر ساختار به سمت چابکی:
• کوچک‌سازی و تمرکززدایی
• تشکیل تیم‌های پروژه‌محور چابک: ایجاد تیم‌های میان‌رشته‌ای کوچک و خودگردان برای حل مسائل خاص (مثلاً تیم توسعه بازار زعفران، تیم حل چالش لجستیک معادن، تیم جذب سرمایه‌گذار).
• ساده‌سازی فرآیندها: بازنگری اساسی در فرآیندهای عضویت، ارائه خدمات، صدور مجوزها و برگزاری جلسات با حذف بوروکراسی‌های زائد و دیجیتال‌‌سازی.
2. توسعه خدمت‌محوری به عنوان هسته اصلی:
* شناسایی عمیق نیازها: اجرای مستمر نظرسنجی‌ها، تشکیل جلسات گفت‌وگوی مستقیم با اعضا در سطوح مختلف (صنعتگران، معدن‌کاران، کشاورزان، بازرگانان) و تحلیل داده‌های تعاملات برای درک اولویت‌های واقعی.
* سفارشی‌سازی خدمات: حرکت از خدمات یکسان برای همه به سمت بسته‌های خدمتی متنوع بر اساس اندازه کسب‌وکار و نیازهای خاص (صادرات، فناوری، تأمین مالی).
- ارائه خدمات ارزش‌افزا و نوین:
• مرکز مشاوره تخصصی: دسترسی به مشاوران حقوقی، مالیاتی، بازاریابی، صادرات و فناوری اطلاعات با هزینه مناسب یا یارانه‌ای.
و پلتفرم‌های دیجیتال: ایجاد سامانه‌های جامع B2B برای معرفی محصولات و خدمات اعضا (به‌خصوص محصولات کشاورزی و معدنی)، سامانه رصد بازار و قیمت‌ها، سامانه آموزش‌های مجازی مهارت‌محور.
• توسعه بازار و شبکه‌سازی هوشمند: سازماندهی نمایشگاه‌های تخصصی استانی و ملی برای محصولات مزیت‌دار (زرشک، زعفران، عناب، محصولات معدنی)، تسهیل ارتباط با خریداران عمده داخلی و خارجی، ایجاد شبکه‌های تخصصی بین اعضا.
• پایش و رفع موانع: نقش فعال‌تر در شناسایی، پایش و پیگیری مستمر موانع تولید و تجارت در سطح استان و ارتباط مؤثر با دستگاه‌های اجرایی و نمایندگان مجلس برای رفع آن‌ها.
• مرکز اطلاعات کسب‌وکار: جمع‌آوری، تحلیل و انتشار داده‌های اقتصادی استان، بازارهای هدف، قوانین جدید و فرصت‌های سرمایه‌گذاری.
3. بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال: زیرساخت‌های ارتباطی، کلید چابکی هستند. توسعه پرتال‌های خدمات‌دهی آنلاین، استفاده از ابزارهای ارتباطی، برگزاری جلسات مجازی و استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت ارتباط با اعضا، سرعت و دقت خدمات را افزایش می‌دهد.
4. توسعه منابع انسانی چابک: آموزش مستمر کارکنان اتاق در زمینه مهارت‌های نرم (مذاکره، حل مسئله، خلاقیت)، دانش تخصصی حوزه‌های کلیدی استان (کشاورزی، معدن، قوانین تجارت) و استفاده از فناوری‌های نوین، جذب نیروهای جوان، خلاق و آشنا به فضای دیجیتال
چابک‌سازی و خدمت‌محوری برای اتاق بازرگانی بیرجند یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت بقا و توسعه در شرایط خاص این استان است. این تحول نیازمند اراده‌ای راسخ از سوی مدیران اتاق، همراهی اعضا و حمایت نهادهای حاکمیتی استان است. با تبدیل شدن به سازمانی چابک، واکنش‌گرا و کاملاً متمرکز بر خلق ارزش برای اعضا، اتاق بازرگانی بیرجند می‌تواند:
• به قطب اصلی توسعه اقتصادی و حل مسائل کسب‌وکار در استان تبدیل شود.
نقش مؤثری در افزایش رقابت‌پذیری، توسعه صادرات غیرنفتی و جذب سرمایه‌گذاری در بخش‌های کلیدی مانند کشاورزی و معدن ایفا کند.
• اعتماد و مشارکت فعال اعضا را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
• الگویی موفق برای اتاق‌های بازرگانی سایر استان‌های کم‌برخوردار کشور ارائه دهد.
مسیر چابک‌سازی هرچند چالش‌برانگیز است، اما با گام‌های عملی، تمرکز بر نیازهای واقعی کسب‌وکارهای خراسان جنوبی و به‌کارگیری هوشمندانه فناوری، اتاق بازرگانی بیرجند می‌تواند به پیشران اصلی تحقق فرصت‌های نهفته در دل کویر تبدیل شود. آینده اقتصادی استان خراسان جنوبی در گرو نهادهایی است که امروز شجاعت تغییر و خدمت‌رسانی مؤثر را داشته باشند.