علی دینی ترکمان، استادیار موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
اقتصاد ایران شبیه به خانه‌ای کلنگی است؛ به هر جای این خانه که دست بزنی بخشی از آن در حال ریزش است؛ این شمایی از اقتصاد ایران در دوره معاصر است که مشکلاتی به قدمت تاریخ برای امروز به میراث برده است. این را علی دینی‌ترکمان، اقتصاددان می‌گوید.
دینی‌ترکمان در توضیح وضعیت امروز اقتصاد ایران، در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: «اقتصاد ما درگیر پدیده‌ای بنام قفل‌شدگی نظام‌مند است. اقتصاد ما مثل یک خانه کلنگی است که دست به هر جایش می‌زنیم جای دیگرش مشکل پیدا می‌کند. مسئله هم مسئله کوتاه‌مدت امروز و دیروز نیست. مشکل اقتصادی ایران، مسئله بلندمدتی است که ریشه در سیاست‌های نادرستی دارد که از سال‌های طولانی، آن را اجرا کرده‌ایم و امروز گریبان ما را گرفته است. اقتصاد ایران با مشکلات چندوجهی و ساختاریِ نظام‌مند درگیر است.»
او درباره این مسئله چنین توضیح می‌دهد: «اگرچه نوع مواجهه دولتمردان با چالش‌های اقتصادی متفاوت است، اما برای مواجهه با چالش‌هایی چون بحران بیکاری و جذب سرمایه خارجی، نیاز به اصلاحات اساسی و نهادی داریم. ما باید نگاهمان را به دنیا تغییر دهیم. ما باید اصل "جهانی فکر کن و محلی عمل کن" را بپذیریم.»
دینی ترکمان می‌گوید: «ما نمی‌توانیم با الزامات دنیای پیشامدرن، در اوایل قرن بیست‌ویکم، عمل کرده و انتظار داشته باشیم که اقتصاد کارآمد داشته باشیم. توسعه بدون تعامل با اقتصاد جهانی ممکن نیست.»
استاد اقتصاد موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی درباره شاخص‌های سنجش اقتصادی می‌گوید. او درباره رشد اقتصادی در سال آینده معتقد است: «امسال مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی را 7.2 درصد اعلام کرد، اگر مبنای رشد اقتصادی ایران را 7.2 درصد قرار دهیم، انتظار می‌رود امسال هم رشدی داشته باشیم. برآوردهای جهانی و برآوردهای داخلی ازجمله همکاران ما در موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، دال بر این است که حداقل 4 تا 6 یا 7 درصد، ما در سال جاری رشد خواهیم داشت؛ اما آن چیزی که قدر مسلم است اینکه کیفیت رشد بالا نیست.»
کیفیتی رشد به چه معناست؟
او پاسخ می‌دهد: «یعنی رشدی است که تحت تأثیر نوسانات قیمت‌های جهانی نفت و صادرات ماست. بند ناف اقتصاد ما به جریان نفت بسته‌شده است. البته در چند سال گذشته بعد از تحریم‌ها، هرچند کاهش نفت، کمک کرد تا سهم درآمدهای مالیاتی در بودجه افزایش پیدا کند و به چیزی حدود 75 درصد افزایش پیدا کند. ولی صاحبان کسب‌وکار به این وضعیت معترض بودند. آن‌ها می‌گفتند که فشار زیادی ازنظر دریافت‌های مالیاتی به آن‌ها وارد می‌شود. این نشان می‌دهد که اقتصاد ما در موقعیت الاکلنگی قرار دارد.»
او به وضعیت دیگری هم اشاره می‌کند: «تورم، رکود، بهره‌وری پایین در اقتصاد، نیروی کار غیرماهر، فساد، کمبود نقدینگی، بیکاری و تکنولوژی ضعیف مواردی است که چهره اقتصاد ایران را نگران کرده است؛ اما برای همه این‌ها باید دو راهکار را در پیش گرفت.»
این راهکارها کدام است؟
دینی ترکمان می‌گوید: «اولین مسئله این است که باید برنامه بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدتی برای اقتصاد ایران داشت. این برنامه باید بر اساس سند مادر و استراتژی منسجمی چون سند چشم‌انداز 20 ساله نوشته شود. در تدوین این برنامه باید همه نخبگان اقتصادی حضورداشته باشند.»
او راهکار دیگر را چنین تبیین می‌کند: «مسئله بعدی این است که باید راه ورود سرمایه خارجی به کشور هموار شود تا بخشی از مشکلات اقتصادی بنگاه‌ها برطرف شود: رفع این مشکلات هم نیاز به نقدینگی است و هم نیاز به تکنولوژی.» به گفته دینی ترکمان، اجزای نظام حکمرانی در اقتصاد ایران، این حداقل شرط سازگاری با یکدیگر را ندارند و انسجام عملی برای اجرای برنامه‌ها و رویه‌ها وجود ندارد؛ این همان چیزی است که اقتصاد ایران از دولت دوازدهم طلب می‌کند.