تنها راه نجات اقتصاد ایران از مشکلات فعلی در سه نکته خلاصه می‌شود: ایجاد فضای مناسب کسب‌وکار، فراهم کردن شرایط برای جذب سرمایه خارجی و شفافیت. مهدی پازوکی، اقتصاددان در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران، سه نکته گفته‌شده را شاه‌کلید حل مشکلات اقتصاد ایران می‌داند. او می گوید: دولت یازدهم در سه این راه‌ها قدم گذاشته است اما اقدام انجام‌شده کافی نیست.
پازوکی می‌گوید: «مشکل امروز دولت، بحران رکود در اقتصاد کشور است، نتیجه مشکلات عدیده‌ای که از دولت قبل به دولت یازدهم به ارث رسیده است و بی‌انضباطی‌های اقتصادی که در سال‌های گذشته روی‌داده، بر روی نظام تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی دولت برای رفع رکود تأثیر گذاشته است.»
او با اشاره به نتایج برجام در اقتصاد می‌گوید: «برجام اقدام بسیار خردمندانه و قابل دفاعی است، اما یکی از ایراداتی که به دولت کنونی وارد است این که باید بی‌انضباطی اقتصادی شکل‌گرفته در دولت قبل که در سه بُعد بی‌انضباطی مالی، پولی و اداری اقتصاد ایران را فراگرفته بود را به سمت نظم اقتصادی نهادینه‌شده سوق می‌داد.»
او معتقد است: «دولت یازدهم خیلی برای بهبود شرایط تلاش می‌کند، اما به‌اندازه تلاش خود موفق نیست؛ برای اینکه دولت به‌طور شفاف ابعاد مشکلات را برای مردم بازگو نمی‌کند.»
پازوکی درباره چگونگی نهادینه شدن نظم اقتصادی می‌گوید: «شفافیت تنها راه ممکن برای نظم اقتصادی پایدار است؛ اما هنوز برای این اقدام باید کار جدی انجام شود.»
پازوکی می‌گوید: «دولت باید از فساد و مشکلات گسترده که در دوره قبل به وجود آمده بود با مردم شفاف سخن بگوید و سنگ‌بنای شفافیت را در همین دولت درباره عملکرد همه دولت‌ها بنا بگذارد.»
راه دوم بهبود فضای کسب‌وکار است
او مشکل دوم اقتصاد را فضای کسب‌وکار نامناسب می‌داند: «در فضای نامناسب، بروکراسی پیچیده، قوانین متعدد و ناکارآمد فساد بازتولید می‌شود؛ در این شرایط فضا برای کسب‌وکار ناامن، نامناسب و مقرون‌به‌صرفه نیست. بهبود فضای کسب‌وکار سنگ‌بنای دیگر اقتصاد است.»
او تصریح می‌کند: «برای مناسب شدن فضای کسب‌وکار، قوه قضاییه باید با دولت تعامل و همکاری کند چراکه دراین‌باره قوه قضاییه نقش اصلی، اساسی و بی‌بدیلی دارد. با این تعامل دولت می‌تواند فضای مناسب کسب‌وکار را از طریق افزایش شفافیت، افزایش رقابت و نفی انحصار ایجاد کند.»
قدم سوم جذب سرمایه خارجی است
شاه‌کلید سوم جذب سرمایه خارجی است؛ استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی می‌گوید «برای افزایش سرمایه‌گذاری که وابسته به فضای کسب‌وکار است باید اول زمینه برای سرمایه‌گذاری داخلی فراهم شود و دولت سیستم بانکی را به سمت افراد کارآفرین و واحدهای موجود هدایت کند. وقتی سرمایه‌گذاری داخلی شروع به افزایش کرد با توجه به مزیت‌های اقتصاد ایران (نیروی کار تحصیل‌کرده ارزان و انرژی ارزان) سیگنالی به سرمایه‌گذاری خارجی خواهد بود که به جذب سرمایه‌گذاری خارجی خواهد انجامید.»
مانع اصلی خود فساد است
او فساد را مانع اصلی رشد اقتصادی می‌داند: «ریشه فساد در اقتصاد دولتی و رانتی است؛ هرگونه انحصار در اقتصاد فساد به دنبال خواهد داشت، زیرا رانت خود انحصار است؛ در فضای رانت اقتصاد واقعی و شفاف توان رشد و شکوفایی ندارد.» او تصریح می‌کند: «در فضای رانتی طبقه جدیدی در اقتصاد رشد می‌کند که نه دغدغه تولید ملی دارد و نه دغدغه رشد و پیشرفت کشور. باید این سیستم غلط اصلاح شود، زیرا سلامت یک جامعه عامل توسعه‌یافتگی است.»
برای سنجش فساد و سلامت اداری چه باید کرد؟
فساد به سوءاستفاده از قدرت و موقعیت در جهت کسب منفعت شخصی یا منافع گروهی اشاره دارد. فساد، تجلی نوعی از رفتار مقامات دولتی (خواه سیاستمداران، خواه مستخدمان کشور) است که در آن با سوءاستفاده از قدرت عمومی محوله به آن‌ها، به‌طور نادرست و غیرقانونی، خود و نزدیکانشان را منتفع می‌سازند؛ این فساد در دو سطح جزئی و کلان اتفاق می‌افتد. مهدی پازوکی، اقتصاددان فساد و شفافیت را لازم و ملزوم هم می‌داند؛ فساد میل به عدم شفافیت دارد و هر جا که عدم شفافیت باشد، فساد در آنجا رشد می‌کند.
انواع و اشکال فساد کدام است؟
فساد شکل‌های مختلفی دارد مانند: دریافت پول و انواع پاداش‌ها برای انعقاد قرارداد، تخطی از دستورالعمل‌ها برای رسیدن به منافع شخصی، استفاده از اموال دولت به‌صورت شخصی، نادیده گرفتن فعالیت‌های غیرقانونی، دخالت در فرآیند دادخواهی، استخدام دوستان و اقوام، کم‌فروشی، نادیده گرفتن مالیات‌های افراد مشمول مالیات و.... مهم‌ترین اشکال فساد، که می‌توان آن‌ها را جزو انواع اصلی رفتار مفسدانه نامید، عبارت‌اند از ارتشاء، اختلاس، کلاه‌برداری، پارتی‌بازی و اخاذی. او راه مبارزه با همه نوع فساد را شفافیت، اجرای درست قانون آزادی اطلاعات می‌داند.
فساد اعتماد عمومی را نشانه می‌گیرد
فساد اداری به‌عنوان یک مساله عمومی، امروزه نه به‌عنوان پدیدهای اجتناب‌ناپذیر، بلکه واقعیتی رنج‌آور تقریباً در همه کشورها، اعم از توسعه‌یافته و یا درحال‌توسعه و در سطح دولت‌های ملی و محلی مطرح است و نظام‌های اداری در بیشتر کشورها در رأس کانون‌های آسیب‌پذیر و آماج آسیب‌های ناشی از این پدیده بوده و هستند. اما آثار این پدیده شوم به گفته پازوکی فقط اقتصادی نیست؛ آثار فساد ابعاد اجتماعی و فرهنگی دارد و فساد به باور و اعتماد عمومی ضربه می‌زند. پازوکی می‌گوید: «فساد مستقیم اعتماد عمومی را که تنها سرمایه اجتماعی است، نشانه می‌گیرد و این مسئله خیلی خطرناک است.»
برای مبارزه با فساد چه باید کرد؟
اگر راه اول مبارزه با فساد شفافیت است، راه‌حل دوم به نظر مهدی پازوکی شناخت فساد و راه‌های بروز آن است: «در دنیا برای مبارزه با فساد سازمان‌هایی وجود دارد که در آن افراد آموزش‌دیده و متخصص کار می‌کنند. در آنجا هرکسی به خود اجازه نمی‌دهد که مدعی مبارزه با فساد باشد، مبارزه با فساد راهکار و علم نیاز دارد و ناظر باید شناخت به ابعاد مسئله داشته باشد.»
مهدی پازوکی می‌گوید: «آزادی دسترسی به اطلاعات، شفافیت، محیط کسب‌وکار مناسب و قانون‌گرایی از شاخص‌هایی است که می‌تواند به مبارزه با فساد اداری و اقتصادی کمک کند.»