توافق کشورهای عضو اوپک برای کاهش تولید روزانه به میزان ۱.۲ میلیون بشکه و تعمیم این توافق به کشورهای غیراوپک نظیر روسیه برای کاهش تولید روزانه به میزان ۶۰۰ هزار بشکه در سال گذشته، یک توافق خوب بود که باعث توقف روند نزولی قیمت نفت و افزایش آن تا مرز ۶۰ دلار شد. این توافق باعث شد تا درآمد بیشتری نصیب این کشورها شود.
به نظر میرسد مدیریت بازار جهانی نفت که چند سالی مغفول مانده بود، از سال گذشته در دستور کار اوپکیها و برخی غیراوپکیها قرار گرفته بهنحویکه شاهد توازن در بازار هستیم. البته چشمانداز بازار نفت نشان میدهد که کشورهای غیراوپک برنامه وسیعی برای افزایش تولید خود به میزان روزانه یکمیلیون بشکه دارند، به همین دلیل انتظار میرود در نشست پیش روی اوپک، بار دیگر اعضا بر حفظ همگرایی خود بهمنظور مدیریت بازار متمرکز شوند و اجازه ندهند تا مازاد عرضه نفت باعث کاهش دوباره قیمت شود. به همین دلیل ضرورت منافع جمعی ایجاب میکند تا تولیدکنندگان نفت در اوپک و برخی کشورهای خارج از اوپک همچنان خویشتنداری در افزایش تولید را ادامه دهند.
یکی از تردیدهای پیش روی نشست آتی اوپک، به رفتار روسیه بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان برمیگردد و چندان نمیشود این اطمینان را داشت که این کشور به همراه برخی کشورهای غیراوپک با سیاست اوپک مبنی بر حفظ توافق سال گذشته همراهی نشان دهند. این در حالی است که برخی کشورهای دیگر نظیر آمریکا، هیچگاه با توافق موسوم به فریزکردن سهم تولید نفت اوپک و غیراوپک همراهی نخواهد کرد، بلکه مصمم است تا تولید نفت خود را افزایش داده و بهاصطلاح تخت گاز یا فول فورس به تولید خود ادامه دهد.
بنابراین عزم و اراده مشترک اعضای اوپک برای حفظ سیاست فعلی و تولید بر اساس توافق سال گذشته از یکسو و تردید درباره عدمهمکاری جدی برخی کشورهای غیراوپک باعث شده تا نشست اخیر برای تصمیمگیری درباره سقف تولید و عرضه نفت به بازار جهانی در شرایطی برگزار شود که نیاز اصلی همه تولیدکنندگان نفت مدیریت بازار و حفظ توازن در تولید و عرضه به شمار میآید. اگر این مهم نادیده گرفته شود، بیتردید همه ضرر خواهند کرد.
با این حساب آنچه چشمانداز آینده بازار جهانی نفت را روشن خواهد کرد، به تصمیم غیراوپکیها بستگی دارد و تا زمانی که تصمیم نهایی آنها اعلام نشود، نمیتوان از رفتار آنها اطمینان حاصل کرد، چراکه برخی کشورهای غیراوپک چندان با نفت بالای 60دلار موافق نیستند.
در طول حیات اوپک، روابط سیاسی بین اعضای این سازمان بر تصمیمها تأثیرگذار بوده و چنانچه برخی کشورها نظیر عربستان سعودی، کویت یا امارات بخواهند به دلیل سطح روابط سیاسی با دیگر اعضا بهویژه ایران تصمیمگیری کنند، طبیعی است که قیمت جهانی نفت کاهش خواهد یافت؛ اما نباید از نظر دور داشت که این کشورها بیش از هر زمان دیگر به فروش نفت با قیمت بالاتر حتی بیش از 70دلار برای اداره اقتصادشان نیاز دارند.
بنابراین رویکرد این کشورها در شرایط فعلی بیشتر به دلیل نیازشان به نفت بالای 60دلار است و قطعاً اگر قیمت جهانی نفت کاهش یابد، این عربستان خواهد بود که زیان بیشتری نسبت به ایران خواهد دید. با این شرایط برای ترسیم چشمانداز آینده بازار جهانی نفت باید دید فضای جلسه روز پنجشنبه اوپک چگونه خواهد بود.
اگر بر سر توافق سال گذشته توافق شود، پیشبینی میشود در سال 2018قیمت جهانی نفت بالاتر از 60دلار باشد، در غیر این صورت و با احتمال تردید روسیه برای همراهی با اوپک، نباید زیاد به نفت 60دلاری امیدوار باشیم. قاعده کلی حاکم بر اوپک، رقابت در عین رفاقت و همکاری در راستای مدیریت بازار است و البته این احتمال بسیار ضعیف هم وجود دارد که برخی اعضای اوپک نظیر عربستان و تعدادی کشورهای همسو با سیاستهای نفتی ریاض، براساس یک تصمیم و دستور سیاسی، در مسیر متفاوتی گام بردارند که این گزینه هماکنون بسیار بعید است.