عکس: تسنیم، فرهاد بابایی.
«حوصله‌ام سر رفته است» چند روزی بیشتر تا شنیدن این جمله از دانش‌آموزانی که حالا از دغدغه درس و مدرسه رهایی یافته‌اند، باقی نمانده است. دانش‌آموزانی که نهایت تا یک هفته بعد از امتحاناتشان سرخوش از خوابیدن تا میانه ظهر هستند و بعد از آن دیگر بیکاری به سرشان می‌زند. حال اینکه این فرصت خالی صرف چه کاری خواهد شد، سرگرمی با وسایل الکترونیکی و بازی‌های رایانه‌ای یا ثبت‌نام در کلاس‌های آموزشی، به والدین آن‌ها بستگی دارد.
دخترکی با بلوز و شلوار سفید و کمربند زرد رنگ که او را به رزمی‌کاری کوچک شبیه کرده است، روی جدول‌های سیاه و سفید خیابان تاب می‌خورد و نسیم گرم تابستانی خرمن گیسوانش را نوازش می‌دهد. خوشحالی دخترک آمدن تابستان را نوید می‌دهد و او حالا فارغ از تکالیف مدرسه برای دنبال کردن علایق واقعی خود راهی باشگاه و کلاس‌های خصوصی می‌شود.
تابستان اگر بهترین فصل برای مربیان کلاس‌های خصوصی و باشگاه‌ها نباشد، دست کم یکی از بهترین‌هاست برایشان. از کلاس‌های خصوصی درسی گرفته تا کلاس‌های ورزشی و تفریحی و هنری که باعث می‌شود خانواده‌ها مجبور به در نظر گرفتن بودجه‌ای مختص به تابستان فرزند خود باشند تا خلأ تعطیلی سه‌ماهه مدارس را پر کنند.
امروزه پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان به یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های اصلی والدین تبدیل شده و بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های خانواده‌ها را به خود اختصاص داده است.
«9 ماه سال رو اجباری میریم مدرسه، این سه ماه تابستون هم دست از سرمون برنمی‌دارن» این را هانیه، دانش‌آموز 12 سالهای می‌گوید که با دیدن برگه‌ای روی بورد مدرسه امیدش برای تفریح در تابستان رنگ سیاهی به خود گرفته است: آغاز کلاس‌های تابستانی از اول تیر! امتحان‌های دانش‌آموزان اواسط خردادماه تمام می‌شود و آن‌ها 15 روز برای تجدید قوا و حاضر شدن در کلاس‌های تابستانی فرصت دارند.
ظاهراً برخی مدارس غیرانتفاعی در تابستان هم دغدغه درس و تحصیل دانش‌آموزان رهایشان نمی‌کند و آن‌ها را ملزم به شرکت در کلاس‌های تابستانی مدرسه می‌کنند. البته باید خوش‌بینانه به موضوع نگریست که فاصله نگرفتن دانش‌آموزان از دروس را تنها علت برگزاری کلاس‌های تابستانی در مدارس غیرانتفاعی قلمداد کرد.
روی دیگر سکه کسب سود و دریافت هزینه‌های کلان از والدین است که چندین برابر کلاس‌های بیرون از مدرسه برای والدین خرج برمی‌دارد.
یکی از همین مدارس که نام شناخته‌شده‌ای هم دارد، برای برگزاری تنها 12 جلسه کلاس‌های درسی و تفریحی از والدین هزینه‌ای بالغ بر 700 هزار تومان دریافت می‌کند که برای هر جلسه چیزی حدود 60 هزار تومان محاسبه می‌شود.
«کلاس‌ها برای بچه‌ها مفیده اما همه والدین راضی نیستن که به صورت اجباری برگزار بشه» این گفته یکی از والدینی است که برگه شهریه تابستانی به دستش رسیده است و باید هرچه سریع‌تر نسبت به پرداخت هزینه اقدام کند.
از سوی دیگر حتی اگر در مدارس برای کودکان کلاس تابستانی برگزار نشود، ثبت‌نام آن‌ها در کلاس‌های دیگر هم چندان بدون خرج نخواهد بود.
در سالهای گذشته گاهی مدیران کلاس‌ها در قبال تبلیغات و شهریه‌های گزافی که از خانواده‌ها دریافت می‌کردند، سرویس‌دهی مناسبی به‌ویژه در زمینه آموزش تخصصی نداشته‌اند. در این زمینه نرخ مصوب یا نظارت خاصی حداقل برای موسسات خصوصی و خارج از محدوده آموزش و پرورش وجود ندارد. آخرین اظهار نظری که از سوی مقامات مسوول در مورد نرخنامه آموزش‌های تابستانی منتشر شده به سه سال پیش بازمی‌گردد. معاون وقت ورزشی اداره ورزش و جوانان استان تهران به عنوان متولی برنامه‌های ورزشی تابستانی گفته است: «اداره ورزش و جوانان تهران قیمت مصوب را اعلام کرده است و مراکز ورزشی ملزم به رعایت این قیمت‌ها هستند. خانواده‌ها می‌توانند با تماس یا مراجعه به این اداره، فهرست قیمت‌ها را در رشته‌های ورزشی متعدد دریافت و از دادن شهریه‌های غیرمصوب خودداری کنند.»
او اعلام کرده که در قیمت مصوب توسط شورای نرخ‌گذاری، شهریه‌های مدارس ورزشی و کلاس‌های آموزشی در مناطق مختلف تهران یکسان نیست؛ به طور مثال کلاس‌های واقع در شمال شهر تهران گران‌تر از نقاط جنوبی است.
اما کافی است در یک منطقه مثلاً از یک باشگاه به باشگاه دیگری مراجعه شود تا تفاوت محسوس قیمت کلاس‌ها را بتوان مشاهده کرد.
هزینه کلاس‌ها در تهران بسته به منطقه موردنظر تفاوت قابل‌توجهی دارد. به طور مثال ثبت‌نام در کلاس‌های ورزشی در منطقه 5 بسته به نوع ورزش از 100 تا 350 هزار تومان در 12 جلسه است، اما همین کلاس‌ها در منطقه‌ای شمالی مانند اندرزگو از 300 هزار تومان به بالا آغاز می‌شود.
آموزش شنای خصوصی در برخی استخرهای خصوصی ماهانه حداقل 350 هزار تومان بابت 12 جلسه تعیین شده و برای شرکت در کلاس‌های آموزش گروهی شنا باید حداقل 200 هزار تومان هزینه شود.
این‌ها تقریباً کم‌خرج‌ترین کلاس‌های تابستانی هستند و رشته‌های تخصصی‌تر مانند موسیقی، عکاسی و کلاس‌های خصوصی درسی شهریه‌های به مراتب بالاتری از متقاضیان دریافت می‌کنند. به عنوان مثال در منطقه غرب تهران برای 10 جلسه موسیقی هزینه‌ای معادل 350 هزار تومان از هنرجوها دریافت می‌شود.
اگر فردی در طول تابستان به طور متوسط در 3 کلاس شرکت کند، باید به طور میانگین ماهی 700 هزار تومان هزینه بپردازد که این رقم برای سه ماه تابستان حدود دو میلیون و 100 هزار تومان خواهد شد. البته این هزینه می‌تواند برای یک خانواده مرفه چندین برابر و برای یک خانواده با سطح درآمدی پایین، رقم کمتری باشد، نمی‌توان گفت گذران اوقات فراغت لزوماً یک پدیده لوکس و گران‌قیمت است، بلکه راه‌های ارزانی‌تری هم برای سپری کردن تابستان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به کلاس‌های فرهنگسراها که از سوی شهرداری اداره می‌شود، اشاره کرد.
تابستان هرساله می‌آید و می‌رود؛ این فصل می‌تواند برای کودکان و نوجوانان اندوخته‌ای از تجربیات و توانایی‌های جدید باشد یا اینکه آن‌ها را برای مهرماه و فصل جدید تحصیلی آماده کند.