سکوی نفتی بهرگانسر در خلیج فارس. عکس: فارس، حسن قائدی
در معاملات روز چهارشنبه بازارهای جهانی قیمت نفت برنت دریای شمال به مرز 80 دلار نزدیک شد و حتی برای دقایقی از آن عبور کرد تا بار دیگر به حوالی سقف قیمتی خود در سال جاری میلادی برسد.
تحلیل‌گران و معامله‌گران بازار نفت چندین عامل را در شکل‌گیری روند صعودی اخیر مؤثر می‌دانند که عواملی همچون باقی ماندن کمتر از دو ماه تا ضرب‌الاجل آمریکا برای تحریم نفت ایران، کاهش احتمالی نرخ رشد تولید نفت شیل، نزدیک شدن تندباد فلورانس به سواحل جنوبی آمریکا و عدم افزایش چشمگیر تولید نفت اوپک (برخلاف انتظار بازار) در صدر آنها قرار دارند.
تمرکز بازار نفت روی صادرات ایران
با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل 4 نوامبر (13 آبان)، فشارهای دولت ترامپ بر خریداران نفت ایران افزایش یافته و انتظار می‌رود صادرات نفت ایران در ماه های آتی بیش از پیش کاهش یابد؛ اتفاقی که به معنی کاهش عرضه جهانی نفت و در نتیجه افزایش قیمت آن خواهد بود.
تحلیل‌گران مؤسسه JBC Energy لندن در این خصوص می‌گویند: «مسئله ایران به دغدغه اصلی فعالان بازار نفت بدل شده است. مطابق انتظار، صادرات نفت ایران پس از خروج آمریکا از برجام کاهش یافته و اکنون ایران بار دیگر مجبور به انبار کردن نفت در پایانه‌های نفتی و کشتی‌های نفت‌کش شده است».
الکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه، روز چهارشنبه هشدار داد تحریم‌های آمریکا علیه ایران موجب نااطمینانی بسیار شدیدی در بازار نفت می‌شود. هنوز مشخص نیست که چه تعداد از مشتریان نفت ایران به خواسته‌های آمریکا مبنی بر توقف واردات نفت از ایران تن خواهند داد. در حال حاضر کره جنوبی تنها کشوری است که واردات نفت خود از ایران را به صفر رسانده است. البته خریداران هندی و چینی نفت ایران نیز واردات نفت از ایران را تا حدی کاهش داده‌اند؛ هرچند مقامات این دو کشور قبلاً اعلام کرده بودند که تسلیم فشارهای ترامپ نخواهند شد.
اگرچه عربستان و روسیه آمادگی خود برای جبران کاهش صادرات نفت ایران را اعلام کرده‌اند اما شواهد و قرائن حاکی از این است که سرعت رشد تولید نفت در این کشورها کمتر از حد انتظار است. البته در این میان آمریکا 11 میلیون بشکه از ذخایر نفتی استراتژیک خود را آماده فروش در بازار کرده است تا از افزایش قیمت نفت جلوگیری کند. دلیل اتخاذ چنین تصمیمی را باید در نزدیک بودن انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره و تلاش ترامپ برای جلب رضایت آمریکایی‌ها در آستانه این انتخابات حساس جستجو کرد.
پیش‌بینی کاهش نرخ رشد تولید نفت شیل در آمریکا
جدیدترین پیش‌بینی‌های رسمی حکایت از این دارد که نرخ رشد تولید نفت شیل آمریکا در سال آینده میلادی احتمالاً کمتر از آنچه قبلاً تصور می‌شد، خواهد بود. مطرح شدن این پیش‌بینی ناامیدکننده در شرایط کنونی به روند صعودی قیمت نفت دامن زده است.
از آنجا که استخراج نفت در حوضه نفتی پرمیان تگزاس با دشواری‌های تازه‌ای مواجه شده است، اداره اطلاعات انرژی آمریکا که قبلاً پیش‌بینی کرده بود تولید نفت آمریکا در سال آینده میلادی 1 میلیون بشکه نسبت به امسال افزایش خواهد داشت، این پیش‌بینی را به 840 هزار بشکه تعدیل نموده است.
از طرفی اداره اطلاعات انرژی آمریکا روز چهارشنبه اعلام کرد حجم ذخایر انبارهای نفتی آمریکا در هفته گذشته میلادی 5.3 میلیون بشکه کاهش یافته است؛ این در حالی است که پیش‌بینی می‌شد این رقم تنها 805 هزار بشکه باشد.
نزدیک شدن تندباد فلورانس به سواحل جنوبی آمریکا
نزدیک شدن تندباد فلورانس به سواحل جنوبی آمریکا موجب شده است که مقامات آمریکایی دستور تخلیه منازل 1.5 میلیون نفر از ساکنان ایالت‌های جنوبی این کشور را صادر کنند.
در میان هشدارهای متعددی که هرروز منتشر می‌شود، پیش‌بینی هجوم شهروندان برای پر کردن باک خودروهای خود، قیمت سوخت را در مناطق جنوبی آمریکا افزایش داده است. البته تحلیل‌گران معتقدند با توجه به احتمال کاهش استفاده از خودروهای شخصی در زمان بروز تندباد و پس از آن، قیمت سوخت دوباره کاهش خواهد یافت.
اما آنچه برای بازار جهانی نفت اهمیت دارد، قیمت سوخت در مناطق جنوبی آمریکا نیست، بلکه احتمال بروز مشکل در خطوط انتقال نفت و نیز مختل شدن کار استخراج نفت در مناطق جنوبی به دلیل قطعی مکرر برق پس از وقوع تندباد است. از طرفی فعالان بازار نفت حوادث طبیعی دیگری ازجمله طوفان استوایی ایزاک را نیز زیر نظر دارند؛ طوفانی که در صورت حرکت به سمت خلیج مکزیک، اثر شدیدی بر تولید و پالایش نفت در سواحل این منطقه خواهد داشت.
عدم افزایش تولید نفت اوپک به دلیل نااطمینانی در مورد رشد تقاضا
نااطمینانی‌های ناشی از احتمال کاهش نرخ رشد اقتصاد جهانی در سال‌های پیش رو باعث شده است که کشورهای عضو اوپک تمایل چندانی به افزایش سریع تولید نفت از خود نشان ندهند.
اخیراً هم اداره اطلاعات انرژی آمریکا و هم مرکز تحقیقات نفتی اوپک، پیش‌بینی خود در مورد رشد تقاضای نفت در سال آینده میلادی را تعدیل کرده‌اند. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی خود از رشد تقاضای نفت را با 100 هزار بشکه کاهش نسبت به پیش‌بینی قبلی، به 1.47 میلیون بشکه تعدیل نموده و مرکز تحقیقات نفتی اوپک نیز پیش‌بینی خود را از 1.42 میلیون بشکه به 1.4 میلیون بشکه تغییر داده است.
اوپک روز چهارشنبه در بیانیه‌ای تصریح کرد: «افزایش چالش‌ها در برخی اقتصادهای نوظهور و درحال‌توسعه، اقتصاد جهانی را با ریسک‌های بیشتری مواجه ساخته است. از طرفی افزایش تنش‌های تجاری، پیامدهای احتمالی سیاست‌های پولی انقباضی و نیز افزایش سطح بدهی در جهان، بر دغدغه‌های بازار افزوده‌اند».