عکس: تسنیم
صنعت داروسازی به‌عنوان یکی از پویاترین ارکان نظام سلامت، این روزها حال و خوش خوبی ندارد. افزایش مدت‌زمان پرداخت مطالبات تولیدکنندگان که به بیش از یک سال رسیده است، این صنعت را در وضعیت بحرانی قرار داده و همین باعث شده تا چرخه اقتصادی تولید دارو با سیکل معیوبی مواجه شود که ضررکننده نهایی مصرف‌کنندگان هستند. فعالان صنعت دارو، مشکلات این بخش را بیشتر ناشی از مسائل داخلی و بی‌توجهی مسئولان است.
بر اساس اعلام سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، 100 کارخانه داروسازی شیمیایی فعال در کشور 97 درصد داروی موردنیاز کشور را تولید می‌کنند. به گقته فعالان این حوزه، پیشرفت صنعت دارو طی سال‌های گذشته به طور مستمر اتفاق افتاده اما به دلیل مشکلات ریالی، ارزی و بروکراسی‌های اداری، از 2 سال پیش تا الان رشد و توسعه‌ای در این صنعت اتفاق نیفتاده است.
نوسانات ارزی در کشور طی چند ماه گذشته باعث شده تا کمبود دارو در داروخانه‌ها به‌ویژه داروهای بیماری‌های خاص به یک معضل اساسی در نظام سلامت تبدیل شود. در‌حال‌حاضر بخشی از مواد اولیه داروها در گروه یک کالایی (کالاهای اساسی) و بخش‌هایی دیگر در گروه دوم کالایی قرارگرفته است که این مسئله تأمین ارز دارو و ملزومات آن را با موانعی همراه کرده است.
به گفته محمدرضا دری دبیر انجمن داروسازان تهران با تغییر نرخ ارز از ۳۸۰۰ به ۴۲۰۰ تومان، قرار بود برای اینکه مردم در تأمین دارو دچار چالش نشوند و شاهد افزایش بهای دارو نباشیم، بنابراین قرار بود تفاوت نرخ ارز توسط دولت به تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو پرداخت شود اما خلل در این پرداخت، مشکلاتی را در تامین بعضی داروها ایجاد کرده است.
ناصر ریاحی رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو نیز در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران، کمبود نقدینگی را مهم‌ترین چالش واردکنندگان دارو و عدم عرضه داروهای وارداتی به بازار دانست و تأکید کرد نباید از تولیدکننده یا واردکننده انتظار داشت در شرایطی که هزینه‌های جاری به دو برابر قبل رسیده است، بدون در نظر گرفتن هیچ‌گونه سودی به‌موقع داروهای موردنیاز را تأمین کنند.
به گفته رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، فعالان صنعت از ماه‌ها پیش پیشنهاد ذخیره استراتـژیک دارو را به وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو داده‌‌اند تا در صورت آغاز دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران از آبان‌ماه، خطر جدی‌تری نظام سلامت را تهدید نکند.
وحید محلاتی دبیر انجمن صنعت پخش ایران هم که راه‌حل وزارت بهداشت را در شرایط فعلی سهمیه‌بندی دارو عنوان کرد، معتقد است حل بحران پیش‌آمده در صنعت دارو ساده است و نیاز به اقدامی خارق‌العاده نیست.
او در مصاحبه‌ای که هفته پیش با پایگاه خبری اتاق ایران داشت، گفته بود، دولت و وزارت بهداشت باید به نحوی تدبیر کنند تا داروهایی که در بازار کمبود دارد تأمین شود و مانع از کمبود داروهایی شد که در حال حاضر در بازار موجود است. این مشکل تنها با تخصیص ارز 4200 تومانی به مواد اولیه دارو حل نمی‌شود چراکه تهیه سایر لوازم جانبی تولید دارو با ارز 8 هزارتومانی برای تأمین‌کنندگان نه ممکن است و نه به‌صرفه.
بدهی بزرگ دولت به صنعت، آورده طرح تحول سلامت
صرف‌نظر از واردکنندگان و شرکت‌های پخش، تولیدکنندگان دارو هم چندان وضعیت مناسبی ندارند. در حال حاضر بر اساس آنچه فعالان این عرصه ادعا می‌کنند، هزینه‌های صنعت داروسازی ۳ برابر شده و تولیدکنندگان روزبه‌روز دارند از جیب می‌خورند و با ادامه این روند صنعت داروسازی به سمت نابودی می‌رود؛ صنعت داروسازی توان تأمین داروی موردنیاز کشور را دارد، به شرطی که حمایت شود.
نظام قیمت‌گذاری از مهم‌ترین چالش‌هایی است که تولیدکنندگان را درگیر خودکرده است و بی‌تدبیری و اقدامات نسنجیده و ناپخته دولت در صنعت داروسازی مورد انتقاد بسیاری از فعالان صنعت داروسازی است.
فعالان صنعت داروسازی معتقدند نظام قیمت‌گذاری در صنعت داروسازی در اختیار خریدار اصلی دارو، یعنی دولت است و همین امر باعث شده تا اجازه افزایش قیمت به تولیدکنندگان داده نشود.
احمد شیبانی رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران هم که چندی پیش در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران از توقف برخی خطوط تولید دارو در کارخانه‌های داروسازی خبر داده بود، معتقد است که وضعیت فعلی صنعت داروسازی و بحرانی که این صنعت امروز با آن مواجه است به‌هیچ‌وجه قابل‌مقایسه با قبل نیست و شاید فردا برای تصمیم‌گیری درباره این صنعت در مقایسه با امروز بسیار دیر باشد.
شیبانی همسو با دیگر فعالان این صنعت، اظهار می‌کنند که مشکلات صنعت داروسازی ربطی به تحریم‌ها ندارد، دشمنی با صنعت داروسازی در داخل کشور است.
عباس کبریایی زاده نایب‌رئیس این سندیکا در تازه‌ترین حضور خود در جمع خبرنگاران اظهار کرد: از زمانی که طرح تحول سلامت اجرا شد، فعالان صنعت هشدار دادند تا باید فکری به حال نقدینگی صنعت داروسازی شود. در غیر این صورت باید شاهد نابودی صنعت داروسازی باشیم.
به گفته کبریایی زاده دوره وصول مطالبات صنعت داروسازی به ۵۷۰ روز رسیده است؛ درحالی‌که طی ۱۰ سال اخیر دوره وصول مطالبات، ۳۰۰ روز بود.
او تأکید می‌کند: اجرای طرح تحول سلامت باعث شد که دولت به یک بدهکار بزرگ صنعت داروسازی کشور تبدیل شود.
به باور این فعال صنعت داروسازی طرح تحول سلامت در بخش‌هایی مانند بردن زیرساخت‌ها به مناطق محروم هدف‌گرا بوده است اما واقعیت این است که در مورد پوشش دارویی نیاز نبوده که خیلی از داروها تحت پوشش قرار بگیرند. از طرفی بی تعهدی دولت در پرداخت‌های خود به بخش دارویی در زنجیره تأمین دارو مشکل ایجاد کرده است.
راه‌حل ساده رفع بحران دارو
فعالان صنعت داروسازی معتقدند راه‌حل رفع بحران صنعت داروسازی روشن است و اگر دولت اقدام به حمایت از این صنعت کند، می‌توانیم شاهد توسعه صنعت داروسازی با تولید دارو و رفع کمبودها باشیم.
عدم توجه به واقعی شدن قیمت‌ها با توجه به هزینه‌هایی که صرف تولید دارو می‌شود، بازنگری در نحوه تخصیص ارز دولتی، مشکلات واردات مواد اولیه دارو، مطالبات 4 هزار میلیارد تومانی فعالان صنعت دارو از مراکز دولتی و بیمه‌ها و بروکراسی‌های اداری بنا بر آنچه فعالان صنعت داروسازی، مهم‌ترین چالش‌هایی است که این صنعت در حال حاضر با آن مواجه است و بیش از تحریم‌های بیرونی به بدنه صنعت استراتژیک داروسازی لطمه می‌زند. نکاتی که تشکل‌های فعال در صنعت داروسازی به عناوین مختلف و در دیدار با نمایندگان و همچنین وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به طرح آنها پرداخته و خواستار چاره‌اندیشی برای حل آن هستند.