پنجم شهریورماه در تقویم صنایع کشور، به‌عنوان روز «داروسازی» نام‌گذاری شده است. این صنعت با وجود در اختیار داشتن سهم 97 درصدی از داروی مصرفی کشور با مشکلات متعددی در مسیر تولید مواجه است. با اعمال تحریم‌ها، پدیده افزایش قیمت‌ها و کمبود دارو به دو معضل اصلی این حوزه تبدیل‌شده است. صنعت دارو که از گردنه‌های قبلی تحریم نیز عبور کرده، با بیش از ۱۰۰ خط تولید به دنبال هدف خودکفایی و توسعه صادرات است.
به غیر از مشکلات ناشی از فشارهای بین‌المللی، مسائل داخلی نظیر بدهی بیمه‌ها به داروسازان نیز به دشواری‌های این صنعت افزوده است.
حمید خویی رئیس انجمن داروسازان تهران در مراسم روز داروساز که جمعه‌شب در سالن همایش رازی برگزار شد، اعلام کرد: «در آستانه یک بحران دارویی هستیم و مسئولان وزارت بهداشت این مسئله را جدی نمی‌گیرند.»
عدم پرداخت مطالبات، نبود نقدینگی، دعوای وزارت بهداشت با بیمه‌ها و مشکلات ارزی شرایط سختی را در این صنعت ایجاد کرده است که به گفته محمود نجفی عرب عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، دود این بحران به چشم بیماران و مردم خواهد رفت.
این فعال صنعت دارو در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران تأکید می‌کند مشکل اصلی ما تحریم‌ها نیست و هنوز تحریم‌ها اثر جدی بر صنعت داروسازی کشور نگذاشته‌اند. بلکه مشکل اصلی در داخل کشور بوده که اقتصاد سلامت را دچار چالش کرده است.
به اعتقاد نجفی عرب تغییر مداوم گروه‌های کالایی مشمول ارز دولتی و دیگر مسائل ارزی که فعالان صنعت داروسازی از ابتدای سال با آن مواجه هستند، مشکلات این صنعت را بغرنج‌تر کرده است.
رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران بابیان این موضوع که متأسفانه در تصمیم‌گیری‌های گرفته‌شده از سوی وزارت بهداشت شاهد نوعی دستپاچگی هستیم، گفت: بعضاً شاهد تصمیم‌هایی هستیم که به‌هیچ‌وجه کارشناسی شده نیست که ما را با مشکل مواجه می‌کند و حل آن زمان بیشتری می‌طلبد.
نجفی عرب با تأکید بر کمبود در برخی اقلام دارویی که منجر به عدم عرضه آن‌ها توسط داروخانه‌ها شده، تصریح کرد: کمبود برخی داروهای تولید داخل تا دارویی مانند آموکسی‌سیلین که از زمان جنگ، خودمان تولید می‌کردیم، پیش رفته و وزارت بهداشت در بخشنامه‌ای به‌صورت فوریتی دستور واردات آن را داده است.
بحران جدی صنعت دارو در پیش است
محمود نجفی عرب تأکید کرد: در تولید ماده اولیه و داروی نهایی بیش از 20 جزء دخیل هستند، اما برخی از اقلام مورد نیاز تولید در گروه‌های کالایی متفاوتی برای دریافت ارز تعریف‌شده‌اند که در این شرایط تولیدکننده باید برای تأمین ارز به سامانه نیما مراجعه کند. این کار هم زمان‌بر است و هم عرضه در این سامانه پاسخگوی تقاضا نیست.
او افزود: وزارت بهداشت در حالی می‌گوید قیمت دارو تا پایان سال ثابت خواهد ماند که هزینه‌های جاری و قیمت تمام‌شده دارو برای تولیدکنندگان به‌شدت بالا رفته است و این اصلاً اجرایی نیست. اگر همه اجزای موردنیاز صنعت داروسازی در گروه کالایی یک برای دریافت ارز دولتی قرار می‌گرفت، این حرف منطقی بود.
رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران تاکید کرد: به اعتقاد من بحران جدی در صنعت دارو در پیش است. این هشدار را از مسیرهای مختلف به گوش مسولان رسانده‌ایم، حتی آخرین بار حدود ۲۰۰ نفر از نخبگان و فعالان صنعت به رئیس‌جمهور نامه نوشتند اما متاسفانه گوش شنوایی برای حل این بحران وجود ندارد.
به اعتقاد نجفی عرب وزارت بهداشت و وزارت صنعت باید به نظر واحدی در خصوص گروه‌های کالایی و نحوه قیمت‌گذاری در داروهای تولید داخل برسند.
تامین مواد مواد اولیه، چالش فعالان صنعت داروسازی برای ادامه فعالیت
احمد شیبانی رئیس سندیکای تولیدکنندگان دارو نیز معتقد است صنعت داروسازی کشور این روزها گریبان گیر مشکلاتی شده است که با ادامه این وضعیت کمبودها روزبه‌روز در داروخانه‌ها خود را بیشتر نشان میدهد.
او در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران تأکید کرد: پیش از آنکه مشکلات بیشتری گریبان گیر جامعه شود باید فکری کرد. متأسفانه امروز صنعت داروسازی بیش از آنکه به فکر توسعه باشد، درگیر مطالبات شده و همین امر مدیران را گرفتار روزمرگی کرده است.
شیبانی با انتقاد از بحث‌هایی که درباره احتکار دارو وجود دارد، گفت: احتکار در صنعت دارو بی‌معنی است. صنعت داروسازی یکی از شفاف‌ترین صنایع است. به این صورت که اگر دارویی در یک داروخانه در شهرستانی به یک قیمت باشد در تهران و دیگر شهرستان‌ها هم به همان قیمت به فروش می‌رسد.
به گفته شیبانی بزرگ‌ترین مشکل صنایع داروسازی در حال حاضر تأمین برخی مواد اولیه برای ادامه فعالیت است. چالشی که باعث تعطیلی برخی خطوط تولید در تعدادی کارخانه‌های داروسازی شده است.
به اعتقاد شیبانی وضعیتی که امروز صنعت داروسازی گرفتار آن شده است، حتی در زمان جنگ هم تجربه نشده بود. به‌طوری‌که در همان زمان نیز علاوه بر تأمین دارو، چندین کارخانه داروسازی ساخته شد. اما امروز این صنعت درگیر مشکلاتی شده که بخش مهمی از این مشکلات ناشی از واقعی نبودن قیمت داروهای تولید داخل است.
رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به ظرفیت‌های صنعت داروسازی در تأمین داروی موردنیاز مردم، گفت: بیش از 97 درصد داروی موردنیاز مردم در کشور تأمین می‌شود و ما برای 3 درصد نیاز، مجبور به واردات هستیم. از طرفی بیش از 50 درصد از مواد اولیه دارویی در داخل کشور تولید می‌شود و در این زمینه به خارج از کشور وابستگی نداریم که بخواهیم ادعا کنیم کمبود دارو به تحریم‌ها مربوط است.
شیبانی افزود:با این حال عمده مصرف‌کنندگان دارو مراکز دولتی به‌خصوص بیمارستان‌های دولتی هستند و همین بیمارستان‌ها و بیمه‌های دولتی خود به یکی از بزرگ‌ترین بدهکاران به صنعت داروسازی کشور تبدیل‌شده‌اند.
به گفته رئیس سندیکای تولیدکنندگان دارو، مجموع مطالبات فعالان صنعت دارو از مراکز دولتی و بیمه‌ها بیش از 4 هزار میلیارد تومان است.
ضرورت بازنگری در قیمت‌گذاری داروهای تولید داخل
شیبانی تأکید کرد: مشکلات ما در صنعت داروسازی ناشی از عدم توجه به واقعی شدن قیمت‌ها با توجه به هزینه‌هایی است که صرف می‌شود. فعالان صنعت دارو نمی‌خواهند قیمت دارو افزایش یابد، بلکه می‌خواهند قیمت دارو واقعی شود.
شیبانی با تأکید بر این موضوع که کمبود دارو غیرقابل‌جایگزینی است، گفت: این در حالی است که کمبود در دیگر صنایع مانند صنایع غذایی را می‌توان جبران کرد.
شیبانی بابیان این موضوع که بحران صنعت دارو در مقایسه با سال گذشته شدت بیشتری گرفته است، گفت: هر صنعتی یک بنگاه اقتصادی است که باید چرخش به نحوی بچرخد اما وقتی قیمت واقعی بر اساس قیمت تمام‌شده محصولات وجود ندارد، چطور می‌توان انتظار داشت که صنایع بتوانند فعالیت داشته باشند؟ سال گذشته هزینه‌هایی که صرف تولید محصولات نهایی می‌شد به این شکل بالا نبود. تنها در یک مورد از مواد اولیه که تولید داخل هم هست، با 100 درصد افزایش قیمت مواجه شده‌ایم.
او بابیان این موضوع که تخصیص ارز 4200 تومانی برای دارو و برخی مواد مؤثر بر دارو به این معنی نیست که تولیدکنندگان دیگر در تولید دارو و محصول نهایی مشکلی نخواهند داشت، افزود: بسته‌بندی دارو و دیگر مواد کمکی و جانبی با ارز آزاد تأمین می‌شود و همین اقلام با توجه به افزایش قیمتی که داشته‌اند، قیمت نهایی دارو را افزایش داده‌اند. به عنوان مثال تولید آنتی‌بیوتیک زمانی انجام می‌شود که کپسول آن نیز تامین شود. مقوا برای بسته‌بندی محصولات نیز جزو ملزومات تولید دارو به حساب می‌آید که باید افزایش قیمت این نوع کالاها را نیز در هزینه تمام شده دارو درنظر گرفت.