حل مشکل کم‌آبی روستاهای خراسان جنوبی با ایجاد بندهای خاکی

چند سالی است که مسئله کم‌آبی در صدر مسائل جدی کشورمان قرار دارد؛ مسئله‌ای که در برخی مناطق کشور به طرز جدی‌تر رخ می‌دهد و مشکلات اقتصادی و اجتماعی متعدد را موجب شده است. یکی از این مناطق، استان خراسان جنوبی است. خشک‌سالی 18 ساله در این استان، موجب خشکی بسیاری از قنات‌ها، چشمه‌ها و چاه‌هایش شده، بیش از 460 روستا در این استان با تانکر آب‌رسانی می‌شود؛ بسیاری از روستائیان، روستا را ترک کرده و در شهرها جویای کار و شغل‌اند.

جامعه نیکوکاری ابرار، به‌عنوان بازوی اجرایی اتاق ایران در ایفای مسئولیت اجتماعی، با هدف بهبود اشتغال و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها، طرح توسعه پایدار روستایی را در تعدادی از روستاهای استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کردستان اجرا می‌کند و به‌منظور حفظ و استفاده بهینه از منابع محدود آبی در روستاهای شهرستان قائن در استان خراسان جنوبی، دو دسته اقدام زیر برنامه‌ریزی و اجرا شد. مشارکت و بهره‌گیری از دانش بومی روستائیان در تمامی مراحل اعم از برنامه‌ریزی، اجرا و پایش، رویکرد اصلی ابرار است.

ایجاد بندهای خاکی و تغذیه‌ای قنات‌ها

به‌منظور مهار آب‌های سطحی در زمان سیلاب‌ها، کاهش فرسایش خاک و تغذیه سفره‌های زیرزمینی، دو بند خاکی در روستاهای اندریک و تجن ایجاد شد. این دو بند خاکی توانسته‌اند با جمع‌آوری نزولات جوی این دو روستا، مانع هدررفت بخشی از منابع آبی شوند. این بندها در سرشته‌های قنات‌های اصلی روستاها ایجاد و باعث شده‌اند که قنات‌ها، چشمه‌ها و چاه‌ها با تولید آب بیشتر بتوانند زمین‌های کشاورزی بیشتری را به زیر کشت برده و در تولید محصولات غذایی بیشتر و همچنین تأمین آب شرب روستاها، نقش مهمی را ایفاء کنند.

ایجاد، زیرسازی و مرمت کانال‌های هدایت آب قنات‌ها به دلیل فقدان کانال‌های مناسب هدایت آب قنات‌ها به مزارع به دلیل فرسودگی یا شکستگی و تخریب مسیر کانال‌های موجود یا نبود شیب کافی در برخی مسیرهای انتقال آب، پروژه ایجاد، زیرسازی و مرمت کانال‌های هدایت آب قنات‌ها با استفاده از مصالح شن و سیمان در چند قنات اصلی روستاهای فلک، اندریک و خونیک تجن از توابع شهرستان قائن مجموعاً به میزان 2500 متر انجام شد. کشاورزان و مالکان قنات‌ها، خود به‌عنوان نیروی انسانی در عملیات احداث همکاری داشتند. ارزیابی‌های نشان می‌دهد در نتیجه این اقدامات، زمان انتقال آب از مبدأ (استخر) به مقصد (مزرعه) به کمتر از یک سوم کاهش پیدا کرده است و میزان سطح آبیاری، به بیش از یک و نیم برابر سطح قبلی افزایش یافته است.