سیدغلامحسین حسنتاش . عضو هیأت‌علمی مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
آلودگی هوای تهران پایان ندارد هنوز زمستان شروع نشده وضعیت وخیم است. تعطیلی مدارس و کم شدن ترافیک هم بسیار کم اثر است. تردیدی نیست که این آلودگی دلایل عدیده دارد. بدون شک، برخورد همه‌جانبه با مشکل خانمان‌برانداز آلودگی هوا مستلزم پرداختن و مهم شمردن همه اجزاء آن است.
کانال‌های طبیعی گردش هوا که ریه‌های تهران بوده است با ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه مسدود شده است. عوامل اصلی آلوده‌ساز حامل‌های انرژی هستند. میزان ترکیبات سولفور در مازوت و گازوئیل تولیدی پالایشگاه‌های کشور صدها برابر استاندارد امروز جهان است کیفیت بنزین تولیدی نیز قطعاً مشکل دارد. کم‌وبیش همه به آلاینده‌های این فرآورده‌های نفتی و خصوصاً مصرف آن در بخش حمل‌ونقل توجه دارند اما یکی از حامل‌های انرژی که کمتر کسی به آن توجه دارد گاز طبیعی است که به خانه‌های مردم می‌رود در موتورخانه‌ها و شوفاژخانه‌ها و پکیج‌های حرارتی می‌سوزد و حتی در داخل خانه‌ها در اجاق‌گازها و بخاری‌های گازی سوخته می‌شود. ترکیبات اضافی این گاز چیست؟ آیا سولفور و دیگر ترکیبات مضر آن در حد استاندارد است؟ من اطلاعی ندارم؛ آزمایشگاه هم ندارم. اما یک‌چیز را می‌دانم و آن این است که هیچ مرجع مستقلی این را کنترل نمی‌کند. آیا سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی یا سازمان حفاظت محیط‌زیست یا هر مرجع دیگری استانداردی را برای این گاز تعریف کرده‌اند و در نقاط مختلف شبکه گازرسانی کشور و خصوصاً در ایستگاه‌های ورودی گاز به شهرهای بزرگ (موسوم به سیتی گیت) ایستگاه نمونه‌برداری و آزمایش و کنترل این گاز رادارند؟
به‌هرحال هر حامل انرژی هیدروکربنی یا فسیلی که می‌سوزد آلایندگی دارد اما شواهدی وجود دارد که گاز شبکه ممکن است مواد زائد غیراستاندارد داشته باشد و آلایندگی آن بیش از مقدار عادی باشد. یکی از این شواهد شکایت‌های شرکت بوتاش ترکیه است بخشی از این گاز از همین شبکه به ترکیه صادر می‌شود و شرکت بوتاش خریدار آن است و تا چائی که اطلاع دارم این شرکت در مقاطع مختلف در مورد کیفیت گاز و تفاوت آن با مشخصاتی که در قرارداد تعیین‌شده است و ازجمله بالا بودن ترکیبات مرکاپتان و گوگردی آن شکایت داشته و دارد.
سه فاز از فازهای مجتمع گازی پارس جنوبی پالایشگاه گوگردزدایی ندارد چون قرار بوده گاز این فازها به بعضی میدان‌ها نفتی که تزریق شود، پروژه‌ای خطرناک و اشتباه که در اینجا مجال ورود به آن را ندارم اما میدانیم که این پروژه از ابتدا اشتباه به انجام نرسید و ظرف مدت کوتاهی کمپرسورهای تزریق گاز در اثر خورندگی سولفور آسیب دید حال سؤال این است که گاز این سه فاز چه می‌شود؟ آیا در زمستان که اوج مصرف است این گاز که حاوی ترکیبات سولفور است با بقیه گازهای تصفیه‌شده در پالایشگاه‌های پارس جنوبی آمیخته نمی‌شود و به خطوط انتقال و شبکه تزریق نمی‌شود؟ آیا همه پالایشگاه‌های پارس جنوبی گاز را در حد استاندارد تصفیه می‌کنند؟ در بسیاری از فازها تأسیسات لازم برای جداسازی بعضی از مایعات گازی و خصوصاً بوتان و پروپان پیش‌بینی‌نشده و در فصول دیگر متأسفانه در مشعل‌های عسلویه سوزانده می‌شود و آن خود داستانی پرآب چشم دارد که در نوشته‌های دیگری به آن پرداخته‌ام و اینجا مجال آن نیست، اما گفته می‌شود که در فصل اوج مصرف این مایعات نیز به‌اصطلاح به خط‌زده می‌شود یعنی به خطوط لوله و شبکه انتقال گاز تزریق می‌شود، آلاینده‌های این‌ها نیز بالاتر از گاز متان است که باید در شبکه باشد.
هیچ جزمیتی در شواهدی که ذکر کرده‌ام و در این‌که گاز شبکه حتماً آلوده است ندارم اما آنچه مسلم است این است که به‌هرحال یک مرجع مستقل نظارتی و مرجعی مستقل از دستگاه تولیدکننده و متولی عرضه گاز یعنی صنعت نفت و زیرمجموعه‌های آن، باید استاندارد زیست‌محیطی و ایمنی گاز را تعیین کند و بر آن نظارت داشته باشد و مشکلات را مستمراً گزارش دهد تا اگر مشکلی هست کنترل شود.