اقتصاد ایران در سال‌های گذشته شرایط نامطلوبی را تجربه کرده و حال با نزدیکی به زمان انتخابات ریاست جمهوری و احتمال کاهش فشارهای ناشی از تحریم و یا لغو آن، امیدهایی برای بهبود وضعیت به وجود آمده است. در این بین برخی معتقدند دیگر تغییراتی از این دست نمی‌تواند به اصلاح وضعیت کمک کند و باید دست به یک جراحی بزرگ زد.
به اعتقاد محمود اولیایی، نایب‌رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران نیز مسیر اصلاح اقتصاد ایران دیگر مسیر هموار و ساده‌ای نیست و نیازمند تحولات اساسی است.
او اعتقاد دارد: وقتی از اقتصاد صحبت می‌شود، نمی‌توان به تجزیه و تحلیل نظام اقتصادی به صورت انتزاعی پرداخت و مسیر رشد آن را فارغ از کارکرد و تعاملات زیرسیستم‌های آن جامعه درنظر گرفت.
اولیایی یک کشور را مانند بدن انسان درنظر می‌گیرد که هر کدام از اجزای آن مانند قلب، کلیه و غیره با دقت طراحی شده و باید وظیفه خود را به درستی انجام دهند؛ اما در عین حال باید در تعامل با دیگر اجزای بدن نیز هماهنگ باشند تا بدنی سالم داشته باشیم. در یک سیستم زنده نیز وضعیت همین است. ضرورت دارد در داخل یک کشور، فرآیندها و سازوکارها به صورت مجزا و در تعامل با هم درست عمل کنند تا امکان توسعه فراهم شود.
این فعال اقتصادی تاکید دارد برای تحقق توسعه در کشور باید یک نقشه کلان طراحی کرد و توجه داشت که تنها با نظر اقتصاددانان به توسعه اقتصادی دست پیدا نمی‌کنیم چراکه تمام اجزای یک کل با هم در ارتباط مستقیم و غیرمستقیم هستند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در تشریح وضعیت اقتصادی کشور گفت: وقتی با یک سیستم مریض مواجه باشیم شاید بیماری از نوع وخیم باشد که نمود وضعیت بحرانی است و باید با سرعت، درمان اتفاق افتد و حتی در صورت نیاز جراحی صورت گیرد. گاهی هم بیماری از نوع حاد نبوده و می‌توان در آرامش مراحل درمان را طی کرد و به کارکرد قسمت‌های دیگر بدن آسیبی وارد نکرد.
رئیس هیات مدیره کانون شبکه مشاوران مدیریت و مهندسی ایران خاطرنشان کرد: از نگاه متخصصان علم مدیریت این دو وضعیت را باید با دو رویکرد متفاوت در نظر گرفت، زمانی که سازوکارها روند مثبتی داشته باشند و تنها در برخی مسائل مشکل داشته باشیم می‌توان با بهبود مستمر و ریشه‌یابی و استفاده از برخی تکنیک‌ها، این مسائل را حل کرد، مانند قانون‌گذاری یا اصلاح برخی فرآیندها و تسهیل در صدور مجوزها.
او ادامه داد: این‌گونه اصلاحات در وضعیت معمول اقتصادی در هر کشور می‌تواند اتفاق افتد؛ اما وقتی که نظام اقتصادی کشور دچار بحران شود و این بحران روی بخش‌های مختلف اثر بگذارد مانند بحران آب، بحران سیاسی، فساد و غیره، دیگر نمی‌توان تنها با اتکا به تغییرات جزئی مشکلات را حل کرد.
اولیایی، مهندسی مجدد را در شرایط بحرانی، تنها راهکار برای اصلاح وضعیت دانست و تصریح کرد: عدم طراحی ساختارهای هماهنگ بین بازار سرمایه یا بازار پولی، مالی می‌تواند اقتصاد را از درون تخریب کند و در این وضعیت تنها با بهبود جزئی، امکان اصلاح ساختار اقتصادی کشور وجود ندارد. در این شرایط تنها راه‌حل، مهندسی مجدد است.
این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با نگاهی به علم مدیریت از دو نوع بهبود سخن می‌گوید؛ بهبودهای جزئی و پشت سر هم و یا بهبودهای یکباره و بر اساس مهندسی مجدد. وضعیت اقتصاد ایران در شرایطی است که به مهندسی مجدد نیاز دارد و این راهکار به معنای درگیری کلیه بخش‌ها و اتخاذ سازوکارهای جدید است. در واقع اثرات آن از اقتصاد شروع شده و تا نظام آموزشی هم کشیده می‌شود برای این تغییر بزرگ باید پارادایم و نوع نگاه به اداره کشور متحول شود.
بر اساس اظهارات این فعال اقتصادی، در حال حاضر اقتصاد ایران تابع سیاست است و متخصصان کنار رفته و سیاسیون جایگزین آن شده‌اند. نگاه‌ها نسبت به همه بخش‌ها سیاسی شده و بر اساس نزاع‌های جناحی مدیریت می‌شود. تا زمانی که اراده‌ای از بالا برای اصلاح فوری و جدی سامانه اقتصادی نباشد اقتصاد ایران رشد نخواهد کرد. امروز و در این شرایط نباید به اصلاح چند قاتون دل خوش کنیم و اجازه ندهیم تا زمان طلائی برای جراحی اقتصاد از دست برود.
اولیایی تصریح کرد: بنابراین انتخاب رئیس جمهور به صورت انتزاعی و مجزا تاثیری در توسعه اقتصاد نخواهد داشت. لازم است نگاه‌ها نسبت به دنیا تغییر کند، شیوه مدیریت و پارادایم‌های جدید که در دیگر کشورها تجربه شده‌اند، مورد توجه قرار بگیرند و اعتماد از دست رفته در بین مردم برگردانده شود که بدون آن توسعه اقتصادی مقدور نخواهد بود.
رئیس هیات مدیره کانون شبکه مشاوران مدیریت و مهندسی ایران گفت: اگر بپذیریم که باید نگاهمان به اداره کشور تغییر کند و مهندسی مجدد اتفاق افتد، مدل‌های علمی بسیاری وجود دارد و لازم نیست برای آغاز این پروسه چرخ را از ابتدا اختراع کنیم. در این راستا به یک چشم‌انداز و استراتژی توسعه نیاز داریم.
نایب رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران معتقد است بعد از طراحی استراتژی توسعه، لازم است برنامه‌ها و زیرگروه‌ها را تعریف کنیم. زیرسیستم‌ها همگی به هم وابسته هستند.
او ادامه داد: در برخی بخش‌ها به برنامه‌های میان‌مدت و طولانی‌مدت نیاز بوده و برای دیگر حوزه‌ها به برنامه‌های کوتاه‌مدت نیاز داریم که با قید سرعت دنبال شوند. مجموعه این موارد، برنامه جامع توسعه اقتصاد کشور را ترسیم می‌کند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران افزود: بعد از تعریف یک برنامه جامع، مسئولان مشخص شده و براساس برنامه‌ها نیاز به طراحی ساختار و سیستم در نظام حاکمیتی، قوای سه‌گانه و سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها است. متاسفانه در حال حاضر دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها بهره‌وری بسیار پایینی دارند. در کنار این بخش لازم است به صورت هم‌زمان روی توسعه زیرساخت‌ها تمرکز کنیم.
از نگاه اولیایی، اقدامات متوازن در همه بخش‌های کشور بسیار اهمیت دارد. باید کاری کنیم تا با منابع در اختیار به صورت اثربخش و تدریجی کشور را بازسازی کرده و اقتصاد را در کنار سایر حوزه‌ها رشد دهیم. در شرایط بحرانی به برنامه‌های سریع نیاز است تا اجرایی شوند و فرصت اصلاح را از دست ندهیم.