برداشت چغندر قند در پیرانشهر - عکس: تسنیم، مجتبی اسماعیل‌زاد
تغییر اقلیم، کاهش حجم بارندگی، بحران خشکسالی و استمرار این پدیده جوی مخاطرات زیادی را در بخش کشاورزی و میزان تولیدات این بخش به وجود آورده است که به نظر می‌رسد باید در انتظار منفی شدن رشد اقتصاد در بخش کشاورزی باشیم. هدایت فهمی، رییس مرکز پژوهشی پژوهاب گستر در این خصوص به پایگاه خبری ایران گفت: قطعا رشد اقتصاد در بخش کشاورزی با ادامه روند خشکسالی و نحوه مدیریت منابع آبی موجود، در این بخش منفی خواهد شد و وعده‌های داده شده وزارت جهاد کشاورزی در ابتدای سال آبی 1399-1400 در سال 1400 تحقق پیدا نمی‌کند.
این تحلیلگر حوزه آب و انرژی افزود: تا تاریخ 19 خرداد ماه سال جاری میزان بارش در کشور نسبت به میانگین دراز مدت 36 درصد و نسبت به سال قبل 52 درصد کاهش داشته است. با ادامه خشکسالی تولید محصولات کشاورزی 130 میلیون تنی که ادعای وزارت کشاوزی است محقق نخواهد شد. من فکر میکنم 120 میلیون تن عددی است که به واقعیت، نزدیکتر است که همین عدد نیز با ادامه روند موجود 10 میلیون تن کاهش پیدا خواهد کرد و به 110 میلیون تن خواهد رسید. در شرایط خشکسالی میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی به حدود 11 میلیارد متر مکعب خواهد رسید و بیشترین کاهش در اراضی دیم که وسعت آن حدود 6 میلیون هکتار است، را شاهد خواهیم بود.
فهمی به تبعات خشکسالی اشاره کرد و افزود: در فرسایش خاک رتبه یک جهان را داریم ( 2 و نیم میلیارد تن در سال میزان فرسایش در کشور است که هزینه ای که بر کشور و نسل آینده تحمیل می کند به ازای هرتن 28 دلار خسارت‌آور است)، یکی از مهم‌ترین نتایج استمرار این روند است. کاهش تولید علوفه در مراتع و از دست رفتن خاک حاصلخیز، کاهش حجم منابع سطحی و زیرزمینی آب، خشک شدن تالاب‌ها، افزایش ریزگردها و از دیگران نتایج خشکسالی هستند که اثرات مستقیم و غیر مستقیم بر اقتصاد ملی دارند.
او تصریح کرد: در گذشته‌های نه‌چندان دور، بخش کشاورزی بزرگ‌ترین بخش اقتصادی و تامین‌کننده درآمد و ارزش افزوده برای کل اقتصاد کشور بود اما امروزه این سهم درصد بسیار زیادی تنزل پیدا کرده است. در حال حاضر سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی 8 درصد و به میزان 120 میلیون تن است که در شرایط خشکسالی و شیوه مدیریت فعلی حداقل 10 میلیون تن کاهش پیدا خواهد کرد و سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی با کاهش حداقل یک درصد به هفت درصد خواهد رسید.
فهمی تاکید کرد: در حال حاضر میزان تولیدات زراعی کشور حدود 80 میلیون تن و محصولات باغی حدود 20 میلیون تن، سایر تولیدات در این بخش مربوط به دام و طیور و محصولات جانبی و آبزیان است.
رئیس مرکز پژوهشی پژوهاب گستر گفت: برای دست‌یابی به یک واحد ارزش افزوده در بخش کشاورزی نیاز به چهار واحد سرمایه‌گذاری است. مطابق پیش‌بینی‌های انجام شده بانک جهانی، نرخ رشد اقتصادی ایران 1.5 درصد اعلام شده بود که این رقم احتمالا با توجه به وقوع خشکسالی، ضعف‌های مدیریت اقتصادی و فساد گسترده مالی، به کمتر از یک خواهد رسید.