مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در رویکردی تازه، انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران در دستور کار قرار داده است. در این قالب رویدادهای کلیدی از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران موردبحث و بررسی قرار می‌گیرند.
در هفتمین گزارش از این سلسله گزارش‌ها، مجموعه‌ای از تحولات اخیر در دولایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بخش اول این گزارش به تلاش چین برای متمرکز شدن بر حلقه-های بالایی زنجیره جهانی ارزش اختصاص دارد و در بخش دوم گزارش نیز به تحولات منطقه‌ای مؤثر بر اقتصاد ایران به‌خصوص در حوزه حمل‌ونقل تمرکز شده است.
در بخش اول این گزارش و در ذیل عنوان پایش تحولات در لایه جهانی، چین همچون همیشه در میان خبرسازترین کشورها قرار داشته و تلاش این کشور برای تبدیل شدن از صادرکننده کالا به صادرکننده خدمات و متمرکز شدن بر حلقههای بالایی زنجیره جهانی ارزش، مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا، دومین نمایشگاه تجارت خدمات چین با شعار "به‌سوی آینده دیجیتال و توسعه خدمات محور" در سپتامبر و با تمرکز بر اقتصاد دیجیتال، کربن‌زدایی، جلوگیری از گسترش بیماری‌های همه‌گیر و اینترنت اشیاء برگزار شد.
آمریکا نیز در مقابل و در ادامه تلاش خود برای رقابت و حذف چین از ترتیبات تجاری جدید، به دنبال انعقاد موافقت‌نامه تجارت دیجیتال با آسه‌آن است و تلاش می‌کند مذاکرات در این حوزه را پیش ببرد. در سوی دیگر جهان، بریتانیا و ترکیه در پی ادامه مذاکرات برای امضای یک توافقنامه در راستای حمایت از صنعت خودروسازی و صنایع فولاد بریتانیا از یک‌سو و تسهیل حضور استارتاپ‌های ترک در بریتانیا از سوی دیگر هستند. درواقع بریتانیا نیز در تلاش برای ایفای نقش هر چه بیشتر در اقتصاد جهانی، به‌ویژه از زمان خروج از اتحادیه اروپا است.
در بخش دوم گزارش و در ذیل عنوان پایش تحولات در لایه منطقه‌ای، افغانستان همچنان در صدر اخبار تحولات منطقه-ای قرار دارد. کنترل شدید آمریکا بر ذخایر ارزی افغانستان و نیز جلوگیری از ارسال کمک‌های بشردوستانه به این کشور، سبب بالا رفتن احتمال فروپاشی اقتصادی این کشور شده است. به همین جهت طالبان می‌کوشد افغانستان را به بخشی از کریدور اقتصادی چین- پاکستان بدل کند که این مسئله ممکن است سبب زوال موقعیت ایران در ژئواکونومی افغانستان شود.
مسئله دیگر، تلاش موفقیت‌آمیز عمان برای توسعه بندر صحار در این کشور و تبدیل شدن به هاب لجستیک خلیج‌فارس است که سبب افزایش شکاف میان بندر صحار و بندر چابهار شده و یکی دیگر از چالش‌های ژئواکونومیک ایران خواهد بود. در مصر، اخیراً طرح احداث کانال سوئز ریلی تبدیل به بحث روز شده که طی قراردادی با شرکت زیمنس آلمان، قرار است مصر را به هاب لجستیک میان اروپا و آسیا تبدیل کند.
در این میان پاکستان هم می‌کوشد علی‌رغم محیط کسب‌وکار نامساعد و برخی رفتارهای ضد چینی در میان شهروندان خود، رضایت چین را برای اجرای فاز دوم پروژه کریدور اقتصادی چین- پاکستان کسب کند که در صورت موفقیت، این کشور به مهم‌ترین شریک استراتژیک چین در جهان تبدیل خواهد شد. درنهایت، همکاری چهارجانبه مصر، اردن، سوریه و لبنان با موافقت ایالات‌متحده در مورد تعلیق تحریم‌های سوریه، در آستانه اجرایی شدن قرار گرفته است.
متن کامل هفتمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا مشاهده کنید.