علی اصغر خامنوی، مدیر عامل جامعه نیکوکاری ابرار - عکس: بهاره تقی‌آبادی
پارلمان بخش خصوصی، در تاریخ ایران قدمت ۱۳۰ ساله دارد و طی تمام این مدت، در حوزه مسئولیت اجتماعی و رسیدگی به وضعیت جامعه، فعال بوده است. حالا نیز چند سالی است که اتاق ایران با راه‌اندازی «جامعه نیکوکاری ابرار» به شکلی سازمان‌یافته و دقیق در این حوزه با تاکید بر توسعه روستایی فعالیت می‌کند. علی‌اصغر خامنوی، مدیرعامل جامعه نیکوکاری ابرار، پای گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران نشسته و از ابعاد مختلف این طرح، صحبت کرده است.
نقش مسئولیت اجتماعی در اداره بنگاه‌های اقتصادی کجاست؟
مسئولیت اجتماعی شاخصی برای فعالیت‌های بنگاه‌های اقتصادی است. از آنجایی که کار فعالان اقتصادی، مرتبط با جامعه و اجتماع است، باید به این مسئولیت اجتماعی بها دهند. مدتی است که واحدهای مختلف برای این مسئولیت اجتماعی برنامه دارند و آن را دنبال می‌کنند. چرا که عملکرد مشخصی را باید جزء فعالیت‌های‌شان عرضه کنند تا معلوم شود در این رابطه چه کار کرده‌اند. مسئولیت اجتماعی هم به درون مجموعه اقتصادی و هم به جامعه اطراف مربوط می‌شود.
این مسئولیت، شقوق مختلفی مانند مسائل محیط‌زیستی، نیازهای اجتماعی افراد و … دارد. به همین خاطر، جایگاه ویژه‌ای در اداره بنگاه اقتصادی دارد، فعالان اقتصادی هم اکثرا در این جهت توجه دارند و مسئولیت اجتماعی را به اشکال مختلف دنبال می‌کنند. در گذشته هم در قالب موسسات خیریه سنتی یا شخصی عمل می‌کردند و اکثر فعالان اقتصادی توجه لازم را به این مسئله داشتند و هنوز هم دارند.
اتاق ایران در فعالیت‌های خود چقدر به بحث مسئولیت اجتماعی توجه دارد؟
اتاق ایران با سابقه‌ای بیشتر از ۱۳۰ سال که در تاریخ کشور دارد، همیشه به این موضوع توجه داشته و مسئله را دنبال می‌کرده است. پیش از انقلاب و حدود ۹۰ سال پیش بیمارستان بازرگان توسط اتاق فعال شده، یا موسسه اعتباری ماد که به دانشجویان تسهیلات اعطا می‌کرد، توسط اتاق ایجاد شده بود. موارد پراکنده زیاد دیگری نیز وجود داشته است. بعد از انقلاب هم در بحث‌های کمک به آسیب‌های اجتماعی و حوادث غیرمترقبه‌ای مانند زلزله و خرابی‌های ناشی از آن اتاق پیش‌قدم بوده است. در زمان جنگ نیز برای پشتیبانی از جنگ کمک‌های زیادی انجام می‌شده است.
این اقدامات پراکنده همواره انجام می‌شده تا زمانی که در سال ۸۸، اتاق تصمیم گرفت موسسه‌ای را به نام جامعه نیکوکاری ابرار ایجاد کند که این موسسه، مسئولیت اجتماعی فعالان اقتصادی را بتواند متمرکزتر کند و بیشتر رواج دهد.
حوزه‌های فعالیت جامعه نیکوکاری ابرار دقیقا در حوزه کدام آسیب‌ها و مشکلات اجتماعی است؟
ما بیشتر در جهت توانمندسازی نیازمندان و محرومان در مناطق روستایی و دور افتاده فعال هستیم. جهت تحقق این هدف، دو اولویت را برگزیده ایم. یکی برای بحث اشتغال و کارآفرینی و یکی هم در حوزه حمایت از تحصیل دانش‌آموزان دبیرستانی در مناطق محروم تا بتوانند به تحصیل‌شان ادامه دهند. چرا که امکان تحصیل در مقطع دبیرستان برای همه در این مناطق فراهم نیست. استعدادهای بالایی هم در اینجا وجود دارد که معمولا این استعدادها در آنجا به دلیل نبود امکانات از بین می‌رود.
جامعه نیکوکاری ابرار، در این حوزه‌ها و موارد فعالیت می‌کند. یکی دیگر از کارهایی که به عنوان مجموعه‌ای از اتاق دنبال کرده‌ایم، ایجاد تشکلی برای موسسات خیریه به عنوان شبکه ملی موسسات خیریه و نیکوکاری بوده است. این شبکه ملی از اواخر سال ۹۴ کارش را شروع کرده است. پیش از آن کمیته شبکه‌سازی فعال بود. حدود دو سال و نیم کارهای مختلفی صورت گرفت و زمینه برای موسسات خیریه مطرح فراهم و باعث شد که بتوانند شبکه‌ای را ایجاد کنند. امیدوار هستیم با حرکتی که اتفاق افتاده، بتوانیم در جهت تاثیرگذاری بیشتر این موسسات خیریه حرکت کنیم.
به تازگی نیز در اتاق جلسه‌ای برای آموزش نیروهای داوطلب علاقه‌مند به فعالیت در موسسات خیریه تشکیل شده است.
جامعه نیکوکاری ابرار در این دو حوزه‌ای که نام بردید، به صورت عملیاتی چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد؟مدرسه‌سازی می‌کند یا به تزریق پول در این مناطق می‌پردازد؟
جامعه نیکوکاری در دو اولویتی که برای توسعه پایدار روستایی اشاره کردم، فعالیت می‌کند.
برای مثال، برای اشتغال و کارآفرینی در روستایی در خراسان جنوبی به صورت پایلوت با مشارکت خود اهالی عملیاتی را انجام دادیم. انواع و اقسام کارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در آن روستا انجام شد. ۱۵۵ پروژه مختلف صورت گرفت. در این روستاها صندوق‌های اعتباری خرد ایجاد شده و مرکز آموزشی تولیدی برای آموزش‌های روستاییان و بافت قالی در آنجا راه‌اندازی شده که به صورت ثابت ۲۷ نفر در آن به اشتغال رسیده‌اند.
۵۳ طرح با کمک صندوق کارآفرینی امید دنبال کرده‌ایم و ۸۵۰ میلیون تومان از منابع این صندوق به این افراد تسهیلات داده شده و کارهای مختلفی را مانند دامداری دنبال کرده‌اند.
بعد از این کار با یاری متخصصین مختلف، سند توسعه روستایی فراهم کرده‌ایم و آن را می‌خواهیم در روستاهایی در سیستان و بلوچستان، در روستاهایی در کردستان و تعدادی از روستاهای خراسان جنوبی نیز دنبال کنیم. این برنامه در دست اقدام است که انشاءالله نتایج آن در آینده اعلام خواهد شد.
شما در روستاهای دورافتاده مختلفی فعالیت کرده‌اید. اما درست نزدیک به بازار تهران، جایی که ۵ درصد کل اقتصاد کشور در آن جریان دارد، حاشیه‌نشینی و آسیب‌های بسیار زیادی ایجاد شده است.مناطقی مانند شوش، دروازه‌غار و … با انواع آسیب‌ها مانند اعتیاد، کارتن‌خوابی و کودکان کار و … درگیر هستند. اتاق در حوزه مسئولیت اجتماعی، در پایتخت هم فعالیت می‌کند و این آسیب‌ها را در نظرد دارد؟
در این خصوص توجه به چند نکته ضروری است. نکته اول اینکه، برای رسیدگی به این مناطق هم باید ریشه بحرانی شدن آن‌ها را بررسی کرد. بسیاری از جمعیتی که در این نقاط پایتخت زندگی می‌کنند، مهاجر هستند. مهاجرانی که بیشترشان به خاطر بیکاری و برخی نیز به دلیل فقر اجتماعی و فرهنگی، به پایتخت مهاجرت کرده‌اند و با انواع آسیب‌ها مواجه شده‌اند. جامعه نیکوکاری ابرار، با طراحی و اجرای طرح توسعه پایدار روستایی، توانمندسازی روستاییان در مبدا مهاجرت، یعنی روستا، را هدف قرار داده است و امیدورایم که از این طریق بتوانیم به حد توان و بضاعت ابرار و مساعدت جامعه نیکوکاران فعالان اقتصادی کشور بر این مشکلات فائق آییم و ادای دین کرده باشیم.
از سوی دیگر اکثر موسسه‌های خیریه چه در پایتخت و چه در شهرستان‌ها فعال هستند و به مسائل مختلف رسیدگی می‌کنند. به همین دلیل فعالیت های ابرار مطابق با نظر هیئت مدیره ابرار، بر مناطق دورافتاده و محروم متمرکز است. به طور مثال در طرح حمایت تحصیلی نیز همانند طرح توسعه روستایی، رسیدگی به وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی و دانشجویان به ویژه در مناطق محروم و کمتر برخوردار مدنظر است. اگر در روستاهای دورافتاده دانشجویی باشد که از نظر پیشرفت تحصیلی به استعدادش مطمئن شویم، او را تحت پوشش قرار می‌دهیم. در حوزه سایر آسیب‌ها، موسسات دیگر فعالیت می‌کنند. بورسیه تحصیلی ما در ۲۰ استان فعال شده و ۱۲۰۰ نفر را تحت پوشش قرار داده‌ایم که تا پایان سال هم امیدوار هستیم در سایر استان‌ها فعال شویم و بتوانیم تا پایان این دور از هیئت نمایندگان اتاق، کل کشور را تحت پوشش قرار دهیم.
به طور کلی توجه فعالان اقتصادی را در حوزه مسئولیت اجتماعی چطور می‌بینید؟ آیا بنگاه‌های اقتصادی و افراد موفق در حوزه کسب‌وکار، به این مسئولیت‌شان توجه دارند؟
این کار درجه‌های مختلف دارد. بعضی از واحدها توجه ویژه دارند، بعضی توجه‌شان کمتر است و از نظر شدت و ضعف متفاوت است. اما اینکه بنگاه‌های اقتصادی اصلا به این مسئله توجه نداشته باشند، اینگونه نیست. اتاق ایران کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی را به همین منظور ایجاد کرده است. آن‌ها هم فعالیت‌هایی در این جهت می‌کنند و ما هم در جهت ایجاد حساسیت‌های بیشتر، جلساتی را دنبال کرده‌ایم. در آینده هم برنامه‌مان این است که این توجه را بیشتر کنیم. ولی خود جامعه نیکوکاری ابرار در اتاق فعال است و فعالان اقتصادی هم کمک‌هایی از طریق جامعه نیکوکاری ابرار انجام می‌دهند. در موارد حوادث غیرمترقبه مانند زلزله‌ها نیز جامعه نیکوکاری ابرار فعال بوده و مراکز آموزشی را که نیاز به بازسازی داشته، مرمت کرده است. مرکز اسلامی امام علی در دانمارک نیز فعال است که با مشارکت جامعه نیکوکاری ابرار در خارج از کشور فعالیت می‌کند و حدود ۲۰ درصد از منابع آن را از طریق فعالان اقتصادی تامین کرده‌ایم.