شاهرخ ظهیری- عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران و بنیان‌گذار برند مهرام، عکس: سعید عامری
شاهرخ ظهیری، کارآفرینی از نسل اصیل‌ترین فعالان اقتصادی است که هنوز هم در سن 86 سالگی، فعالیت‌های مدنی‌اش متوقف نشده، در اتاق ایران حضور پیدا می‌کند و همچنین در دانشگاه‌ها، رموز کارآفرینی را برای جوان‌ها شرح می‌دهد. ظهیری، در ۱۸ سالگی پدرش را بر اثر بیماری سل از دست داد و به‌عنوان فرزند بزرگ، سرپرستی مادر، خواهران و برادرانش را به عهده گرفت. او ابتدا با مدرک تحصیلی دبیرستان در اداره فرهنگ قم استخدام و به‌عنوان معلم دبستان مشغول تدریس شد. بعد از مدتی به قلهک انتقالی گرفت و در آنجا هم‌زمان با ادامه تحصیل در رشته حقوق در مقطع کارشناسی، در دبستان تدریس کرد و همچنین در یک فروشگاه منسوجات مشغول به کار شد. او پس از مدتی وارد گروهی از کارخانه‌ها وابسته به دولت شد و در اواخر دهه 40 نیز کسب‌وکار شخصی خودش را راه‌انداخت و گروه صنایع غذایی «مهرام» را بنیان گذاشت. ظهیری با روی خوش، گفت‌وگویی کوتاه با «پایگاه خبری اتاق ایران» داشته و از خلاقیتی که به کارآفرینی می‌رسد، روایت کرده است.
رئیس‌جمهوری چند وقت پیش گفت مهم‌ترین کار خیر ایجاد اشتغال است. از نظر شما چقدر این صحبت‌ها به مرحله اجرا رسیده است؟
مسئله اشتغال را باید در آمارهایی دید که خود دولت منتشر می‌کند. باکمال تأسف نه‌تنها بیکاری کم نشده، بلکه روزبه‌روز هم بیشتر می‌شود. دلیلش هم این است که تا زمانی که اقتصاد کشور رشد نکند، صنایع در رکود فعال نشوند، تا زمانی که سرمایه به ایران نیاید، اشتغال ایجاد نمی‌شود. در چنین بحرانی کشورهای دیگر هم بوده‌اند و وقتی سرمایه‌گذار خارجی به آنجا رسیده، چرخ اقتصاد را به‌کارانداخته است. اما در ایران هیئت‌هایی که آمده‌اند و رفته‌اند، به نتیجه‌ای نرسیده است. بنابراین معضل اصلی ما امروز همان بیکاری است. به‌خصوص هرسال، با بیشتر شدن تعداد فارغ‌التحصیلان، این نگرانی بیشتر می‌شود.
در نسل فعالان اقتصادی اصیل و قدیمی مانند شما، روحیه کارآفرینی و ایجاد شغل بسیار پررنگ بود. در دوران کنونی به نظرتان اوضاع چطور است و در کل وضعیت کارآفرینی را چطور می‌بینید؟
کمی برداشت‌های اشتباه در کشور شکل گرفته است.کارآفرین کسی نیست که کارخانه‌ای درست کند و چند کارگر در آن سر کار بگذارد و تصور کند که کار ایجاد کرده است. کارآفرینی خلاقیت است. همین موبایل را فردی اختراع کرده است، حساب کنید در تمام دنیا چه تحولی به وجود آورده و چه اشتغالی ایجاد کرده است. همه کسانی که در مملکت کارآفرین هستند، در حقیقت درجه اول خلاق‌اند. یک کاری را خلق کرده‌اند و از قِبَل آن هم عده‌ای به شغل رسیده‌اند. ما هم همیشه در دانشگاه‌ها و سمینارهایی که می‌رویم، این مسئله را مطرح می‌کنیم. فکر کنید و چیزی را به وجود آورید که از قِبل آن صدها و هزاران نفر منتفع شوند. بنابراین کارآفرینی ایران هم باید در همین سطح فعال باشد.
شما به دانشگاه اشاره کردید. حضورتان میان جوانان چطور است؟ به نظرتان در حال حاضر نسل جوان ما که در دانشگاه آموزش دیده، توانایی لازم را برای کارآفرینی دارد؟
بله، حتما دارند. در دانشگاه‌ها بیشتر زندگی من را به‌عنوان کسی که در سال 1349 مهرام را با 13 تا کارگر راه انداخته‌ام و بعد این واحد به یک واحد بزرگ با 5 هزار نیرو تبدیل شده است، بررسی می‌کنند. جوان‌ها علاقه‌مند هستند که ببینند این روند چطور طی شده است. ما هم همه مشکلاتی را که سر راه بوده یا اینکه چطور فکر کرده‌ایم و چطور بازار را به وجود آورده‌ایم، برایشان بیان می‌کنیم. روزی که ما سس را به ایران آوردیم، اصلا کسی نمی‌دانست مورد مصرف این کالا چیست و آن را چطور باید خورد. آن‌وقت این به‌جایی می‌رسد که یک کارخانه، 5 کارخانه می‌شود و مردم باعلاقه بسیار زیادی آن را تهیه می‌کنند. مسائل و مشکلات زیادی سر این راه است، که این مشکلات را کارآفرین رفع می‌کند و به موفقیت می‌رسد. وقتی این مسائل را برای دانشجویان توضیح می‌دهیم، امیدوار می‌شوند. به‌خصوص در زمان حاضر که نیاز به امید در اقتصاد بیشتر از هر زمان دیگری وجود دارد.