بعد از جذب ستاره‌های جهان
عربستان در هزینه‌های گزاف مالی فوتبال تجدیدنظر کرد
ولخرجی سعودی‌ها در تابستان 2023 که برخی از بزرگ‌ترین بازیکنان فوتبال را به لیگ متوسط عربستان سعودی آورد، امسال جای خود را به مرحله محتاطانه‌تری داده و سبب شده در سال جاری هزینه‌های جذب بازیکنان در لیگ این کشور کاهش پیدا کند.
سال 2023، کریستیانو رونالدو در یک تصمیم شوکه‌کننده به تیم فوتبال النصرعربستان پیوست، در ادامه کریم بنزما، انگولو کانته، سادیو مانه و نیمار در میان انبوهی از بازیکنان برتر، دیگر ستاره‌هایی بودند که تابستان 2023 راهی لیگ سعودی شدند.
امسال اما حکایت متفاوت است و هزینه نقل و انتقالات عربستان سعودی تابستان امسال از 957 میلیون دلار به 431 میلیون دلار کاهش یافت. تابستان امسال با کاهش هزینه‌ها، ایوان تونی، ملی‌پوش انگلیسی برنتفورد، قابل توجه‌ترین بازیکنی است که به لیگ عربستان آمد و با الاهلی قرارداد بست.
لیگ حرفه‌ای عربستان، در تابستان 2023، پس از لیگ برتر انگلیس، دومین لیگی بود که بیشترین هزینه را در فصل نقل و انتقالات انجام داد. آنها اما امسال با کم کردن هزینه‌ها به رده ششم سقوط کردند.
به گفته تحلیلگران، مقامات سعودی در حال ارزیابی بازده تجاری هزینه‌های بی‌سابقه در فوتبال هستند، زیرا تلاش‌های عربستان سعودی برای مدرن سازی اقتصاد متکی به نفت تحت فشارهای بودجه‌ای قرار گرفته است.
جیمز دورسی، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه دانشگاه ملی سنگاپور گفت: «فکر می‌کنم آنها سال گذشته به این هدف دست یافتند و لیگ فوتبالشان را مطرح کردند و نام این مسابقات با توجه به حضور بازیکنان بزرگ در سطح جهان شنیده شد. بازیکنانی مانند رونالدو و دیگران مخاطبان را جذب می‌کنند، اکنون این سؤال مطرح می‌شود که چگونه می‌خواهند این دستاورد را حفظ کنند.»
پروژه عربستان سعودی که با جذب بازیکنان بزرگ همراه شده است، را خیلی‌ها با پروژه دهه گذشته چین مقایسه می‌کنند، جایی که ستاره‌های فوتبال جهان با دستمزدهای گزاف به باشگاه‌های چینی رفتند اما این باشگاه‌ها در ادامه با افزایش مشکلات اقتصاد چین، از بین رفتند و همه آن هزینه‌های گزاف سودی برای آنها نداشت.
با این حال اما حکایت لیگ فوتبال عربستان فرق می‌کند، سعودی‌ها تنها کشور خواهان میزبانی جام‌جهانی 2034 هستند و آنها می‌خواهند، تا قبل از اینکه تقاضای جهانی نفت برای همیشه کاهش یابد، خود را به‌عنوان یک قطب گردشگری و کسب و کار بازسازی معرفی کنند و به همین خاطر به دنبال حفظ ارزش و جایگاه لیگ فوتبال عربستان به‌عنوان بخشی که می‌تواند نگاه‌ها را به این کشور جلب کند، هستند.
سایمون چادویک، استاد ورزش و اقتصاد ژئوپلیتیکی در مدرسه بازرگانی SKEMA فرانسه درباره کاهش هزینه‌های نقل و انتقالات فوتبال عربستان در تابستان 2024، گفت: «راه‌های استراتژیک‌تری برای رسیدگی به چالش‌های جذب استعداد وجود دارد، که می‌توان متوجه شد سعودی‌ها اکنون به آن فکر می‌کنند.»
البته به نظر می‌رسد جذب بازیکنان بزرگ با هزینه‌های گزاف هنوز در لیگ عربستان به پایان نرسیده، هرچند بعید به نظر می‌رسد که به‌طور منظم شاهد اتفاقی مانند سال 2023 باشیم که ستاره‌های زیادی از فوتبال جهان به یکباره برای بازی در لیگ عربستان راهی این کشور شدند.
کاهش هزینه‌های فوتبال به موازات بستن کمربند در بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان به‌اصطلاح «پروژه‌های گیگا»، است. گیگا بخشی از برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰ محمدبن‌سلمان براساس طرح تنوع اقتصادی برای متحول کردن کشور است.
با این حال این برنامه عظیم با مشکلاتی در مسیر اجرا روبرو شده است. در ماه آوریل، وزیر دارایی عربستان اعتراف کرد که شوک‌های جهانی مانند جنگ اوکراین و غزه و کووید-19 باعث بازنگری طرح‌های اصلاحی شده است که شامل ساخت شهر NEOM، به‌عنوان شهری برای آینده که در صحرا ساخته می‌شود، شده است.
به گفته کارشناسان، صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان، به‌عنوان ابزار اکتسابی ثروت دولتی عربستان سعودی، امسال چهار بار اوراق قرضه منتشر کرده است و غول نفتی دولتی آرامکو بیش از یک میلیارد سهام را برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ عرضه کرده است.
چادویک گفت: «در سال جاری، عربستان سعودی از بسیاری از تعهدات دارای هزینه‌های سنگین و بزرگ خود عقب‌نشینی کرده است، در همین راستا خرج کردن برای جذب بازیکنان گران‌قیمت و نام‌های بزرگ در نهایت یک کار سنگین مالی در درازمدت است که موفقیت را به‌خصوص برای تیم ملی عربستان تضمین نمی‌کند.»
علاوه بر این بازده تجاری پیش‌بینی‌شده مانند حق پخش تلویزیونی در لیگ عربستان با توجه به حضور بازیکنان بزرگ در لیگ عربستان، تاکنون محقق نشده است و به همین خاطر هزینه‌کرد سنگین در لیگ فوتبال این کشور نیاز به ارزیابی مجدد اولویت‌ها و اهداف دارد.
البته هزینه‌های نقل و انتقالات فوتبال، علاوه بر عربستان در دیگر لیگ‌های بزرگ فوتبال جهان هم کمتر شده است. هزینه‌های نقل و انتقالات در لیگ برتر انگلیس با توجه به قوانین سود و پایداری مالی که در این کشور اجرا می‌شود، به نصف کاهش یافته است.
طبق گزارش فدراسیون بین‌المللی فوتبال، در سطح جهانی، هزینه نقل و انتقالات در فوتبال مردان نسبت به سال گذشته با 13 درصد کاهش به 6.4 میلیارد دلار (5.8 میلیارد یورو) در تابستان امسال رسیده است.
چادویک معتقد است: «باد ریاضت مالی در فوتبال در حال وزیدن است.»
محمد مندور، روزنامه‌نگار وب‌سایت فرانسوی Sportsdata هم، گفت که هزینه‌های کمتر نشان‌دهنده «واقع‌گرایی و عقلانیت» در لیگ حرفه‌ای عربستان است که چهار تیم از بزرگ‌ترین تیم‌های آن متعلق به صندوق سرمایه‌گذاری این کشور هستند.
یک مقام رسمی در لیگ حرفه‌ای عربستان که خواست نامش فاش نشود، درباره کاهش هزینه‌های نقل و انتقالات در لیگ این کشور به خبرگزاری فرانسه گفت: «چه کسی می‌گوید ما باید هر تابستان یک بازیکن بزرگ بخریم؟ رویکرد امسال نشان دهنده بلوغ لیگ و پیگیری برای پرکردن خلأهای فنی در تیم‌هاست.»