برداشت چغندر قند در پیرانشهر - عکس: تسنیم، مجتبی اسماعیل‌زاد
گزارش هزینه‌های تغییرات اقلیمی بر بخش کشاورزی به همت مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر شد. در این گزارش سعی شده تا تغییرات اقلیمی و علل آن، تعریف تغییرات اقلیمی که ناشی از افزایش دمای جهانی بر اثر انتشار گازهای گلخانه‌ای (مانند CO₂ و متان) است، بررسی و روند انتشار جهانی و تلاش‌های بین‌المللی برای کنترل آن مورد بررسی قرار بگیرد.
همان طور که می‌دانیم تغییرات اقلیمی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن حاضر است که بخش کشاورزی را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. این بخش به دلیل وابستگی به شرایط آب‌وهوایی، در برابر تغییرات دما، الگوهای بارش و رویدادهای شدید جوی آسیب‌پذیر است. کاهش عملکرد محصولات، افزایش آفات و بیماری‌ها، و اختلال در چرخه تولید، امنیت غذایی و معیشت میلیون‌ها نفر را تهدید می‌کند.
در گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران به تغییرات اقلیمی و علل آن، تعریف تغییرات اقلیمی که ناشی از افزایش دمای جهانی بر اثر انتشار گازهای گلخانه‌ای (مانند CO₂ و متان) است پرداخته شده و روند انتشار جهانی و تلاش‌های بین‌المللی برای کنترل آن مورد بررسی قرار گرفته است. روند انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای از انقلاب صنعتی تاکنون به‌طور پیوسته افزایش یافته و در سال ۲۰۲۱ به ۵۰ میلیارد تن رسیده است. تلاش‌های بین‌المللی نظیر پروتکل کیوتو و توافق پاریس (۲۰۱۵) از جمله اقدامات جهانی بوده است که با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و جلوگیری از افزایش دما به زیر ۲ درجه سانتیگراد شکل گرفته‌اند.
این گزارش به‌طور متمرکز به آثار اقتصادی تغییرات اقلیمی بر بخش کشاورزی می‌پردازد و در این راستا به جنبه‌های اقتصادی خسارات اجتماعی و زیست‌محیطی ناشی از آن توجه دارد.
علاوه بر پرداختن به تأثیرات تغییرات آب‌وهوایی بر بخش کشاورزی، این گزارش، زیان‌ها و چالش‌های قابل‌توجهی را که کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی در سراسر جهان با آن مواجه هستند، برجسته می‌کند. افزایش دما، تغییر الگوی بارندگی و افزایش فراوانی رویدادهای شدید آب‌وهوایی مانند خشک‌سالی، سیل و طوفان بر عملکرد محصول و بهره‌وری کلی کشاورزی تأثیر منفی گذاشته و بر سازه‌های موجود در این بخش تأثیر می‌گذارد. این تغییرات ناشی از آب‌وهوا، چرخه کاشت و برداشت را مختل می‌کند، حاصلخیزی خاک را کاهش می‌دهد و شیوع آفات و بیماری‌ها را افزایش می‌دهد و درنهایت امنیت غذایی و معیشت میلیون‌ها نفر را که به کشاورزی وابسته هستند، تهدید می‌کند.
پیامدهای اقتصادی تغییر آب‌وهوا بر کشاورزی، ازجمله کاهش درآمد برای فعالان بخش کشاورزی، افزایش قیمت مواد غذایی و افزایش هزینه‌ها برای اقدامات سازگاری مانند تغییرات موردنیاز در سیستم‌های آبیاری و انواع محصولات مقاوم در برابر آب‌وهوا از دیگر مباحثی است که در این گزارش مورد توجه قرار می‌گیرد. این امر بر ضرورت اجرای شیوه‌های کشاورزی پایدار، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای محصولات تاب‌آور و ترویج همکاری‌های بین‌المللی برای کاهش اثرات نامطلوب تغییرات آب‌وهوایی تأکید می‌کند. با پرداختن به این چالش‌ها، این گزارش از بخش کشاورزی انعطاف‌پذیرتر و پایدارتر حمایت می‌کند که بتواند در برابر شرایط آب‌وهوایی در حال تحول مقاومت کند و امنیت غذایی را برای نسل‌های آینده تضمین کند.
بر اساس یافته‌های این گزارش هزینه‌های تغییرات اقلیمی بر بخش کشاورزی بسیار قابل‌توجه است و پرداختن به آنها نه‌تنها نیازمند شناسایی این چالش‌ها، بلکه اجرای راه‌حل‌های هدفمند است که از کشاورزان محافظت می‌کند، امنیت غذایی را تضمین می‌کند و یک سیستم کشاورزی انعطاف‌پذیرتر ایجاد می‌کند. روش‌های کشاورزی هوشمند برای کنترل تغییرات اقلیمی می‌تواند به کشاورزان در کاهش این زیان‌ها کمک کند. کشاورزان می‌توانند از ابزارهای پیش‌بینی آب‌وهوا استفاده کنند و اقداماتی را برای کمک به مدیریت تهدیدات تولید مرتبط با آب‌وهوا انجام دهند. استفاده از محصولات مقاوم در برابر آب‌وهوا و شیوه‌هایی مانند زراعت جنگلداری و کشاورزی حفاظتی می‌تواند به کاهش اثرات منفی تغییر اقلیم بر بخش کشاورزی کمک شایانی کند هرچند اجرای این تلاش‌ها مستلزم همکاری بین دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، بخش‌های خصوصی و جوامع است.
برای دسترسی به متن کامل گزارش اینجا را کلیک کنید.