سی و یکمین اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد که از روز 23 ژانویه (3 بهمن) با حضور رهبران سیاسی، اقتصادی و تجاری و نیز فعالان اجتماعی جهان در داووس سوئیس آغاز شده بود، بعد از ظهر جمعه به وقت محلی پس از 4 روز پرکار به پایان رسید.
مطابق روال سال‌های گذشته، در این اجلاس مهم‌ترین مسائل روز جهان –از مسائل تجاری و مالی گرفته تا فناوری و مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی- به‌صورت فشرده مورد بحث و بررسی قرار گرفت. پایگاه رسمی مجمع جهانی اقتصاد، ساعاتی پس از پایان اجلاس داووس، خلاصه‌ای از مهم‌ترین موارد مطرح‌شده در این اجلاس را منتشر کرد:
بزرگترین تهدیدها برای تمدن بشری از دیدگاه نخست‌وزیر هند
نارندا مودی طی سخنرانی خود در داووس به تغییرات آب و هوایی، تروریسم و تشدید واکنش‌های منفی به جهانی‌شدن اشاره کرد و آنها را مهم‌ترین تهدیدها برای تمدن بشری در عصر حاضر خواند.
نخست‌وزیر در خصوص تغییرات آب و هوایی خاطرنشان ساخت: «همه در مورد ضرورت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای صحبت می‌کنند اما افراد یا کشورهای انگشت‌شماری حاضرند از کشورهای درحال‌توسعه حمایت کنند تا فناوری‌های مناسب را برای نیل به این هدف مستقر نمایند».
وی در مورد پس زدن جهانی‌شدن در برخی کشورهای جهان نیز هشدار داد: «بسیاری از جوامع و کشورها هرروز بیشتر و بیشتر به خودشان می‌پردازند. گویا روندی برخلاف جهانی‌شدن در حال شکل‌گیری است. خطر گسترش این نوع تفکر و تعریف اولویت‌های غلط، کمتر از خطر تغییرات آب و هوایی یا تروریسم نیست».
تأکید رئیس صندوق بین‌المللی پول بر مسئولیت‌پذیری مشترک
کریستین لاگارد با اشاره به اینکه اقتصاد جهان اکنون در بهترین شرایط خود پس از بحران سال 2008 قرار گرفته است، بر ضرورت بهره‌گیری از این فرصت مناسب در راستای توجه هرچه بیشتر به مسئولیت‌های مشترک جهانی تأکید کرد.
رئیس فرانسوی صندوق بین‌المللی پول در این رابطه اظهار داشت: «ما باید خشم و هیجان خود را به عمل تبدیل کنیم. حتی بدون تستوسترون هم می‌توان انرژی مثبت و سازنده تولید کرد. اگر می‌خواهیم مشکلات مشترکمان –ازجمله فساد، کاستی‌های نظام مالی بین‌الملل، فرار مالیاتی و تغییرات آب و هوایی- حل شود، باید همکاری‌های بین‌المللی را تقویت کنیم».
ترامپ همچنان آمریکا را در اولویت قرار می‌دهد
رئیس‌جمهور آمریکا با اعلام اینکه همچنان به رویکرد «اول آمریکا» پایبند است، مدعی شد این رویکرد نه‌تنها منافاتی با منافع سایر کشورها ندارد، بلکه به نفع اقتصاد جهانی تمام خواهد شد.
دونالد ترامپ در این مورد تصریح کرد: «من همیشه آمریکا را در اولویت قرار می‌دهم، همان‌طور که رهبران دیگر کشورها نیز باید کشورشان را در اولویت قرار دهند. وقتی اقتصاد آمریکا رشد می‌کند، اقتصاد جهانی نیز در مسیر رشد گام برمی‌دارد. موفقیت‌های آمریکا موجب ایجاد شغل‌های بی‌شماری در سراسر جهان شده و میل همیشگی آمریکا به برتری، خلاقیت و نوآوری، اکتشافات مهمی را به دنبال داشته است؛ اکتشافاتی که به مردم اقصی نقاط جهان کمک می‌کنند تا زندگی مرفه‌تری و سالم‌تری داشته باشند».
صدراعظم آلمان از ضرورت درس گرفتن از تاریخ گفت
آنگلا مرکل با یادآوری اینکه در سال جاری میلادی یکصدمین سالروز پایان جنگ جهانی اول جشن گرفته خواهد شد، در مورد درس‌های که چنین وقایعی برای دولت‌ها در بر دارند، صحبت کرد.
صدراعظم آلمان که از وی به‌عنوان قدرتمندترین زن جهان نام برده می‌شود، در این رابطه خاطرنشان ساخت: «آیا ما واقعاً از تاریخ درس گرفته‌ایم؟ باید بپذیریم که چنین نکرده‌ایم. چالش‌های امروز را تنها از طریق همکاری و سعه‌صدر می‌توان حل کرد و نه از طریق ساختن دیوار. ما معتقدیم بستن درها و منزوی شدن، آینده خوبی را برایمان رقم نخواهد زد. حمایت‌گرایی چاره کار نیست».
امانوئل مکرون از بازگشت کشورش به جمع قدرت‌های اروپایی صحبت کرد
رئیس‌جمهور فرانسه طی سخنرانی خود در داووس، مسائل مختلفی - از تغییرات آب و هوایی گرفته تا بحث کاهش مالیات‌ها- را مطرح کرد و پیامش برای رهبران جهان این بود که فرانسه دوباره به هسته تصمیم‌گیری در اروپا بازگشته است.
امانوئل مکرون ضمن تکرار برخی مواضع آنگلا مرکل در مورد ضرورت تقویت همکاری‌های بین‌المللی تصریح کرد: «موفقیت فرانسه هرگز بدون موفقیت اروپا امکان‌پذیر نخواهد بود». وی همچنین از جامعه جهانی خواست تا برای رفع نابرابری‌های ناشی از عملکرد نامناسب سرمایه‌داری جهانی وارد عمل شوند.
وعده نخست‌وزیر انگلیس: با خروج از اتحادیه اروپا ارتباطمان با جهان بیشتر می‌شود
نخست‌وزیر انگلیس تأکید کرد خروج از اتحادیه اروپا به معنی منزوی شدن کشورش در عرصه تجارت نیست و انگلیس از این پس روابط تجاری خود را با سایر کشورهای جهان تقویت خواهد کرد.
ترزا می ضمن حمایت از گسترش تجارت آزاد در جهان اظهار داشت: «انگلیس از اتحادیه اروپا خارج خواهد شد اما همچنان حامی تجارت آزاد باقی خواهد ماند. ما تلاش می‌کنیم تا در چهارچوب قواعد سازمان تجارت جهانی، شرکای تجاری تازه‌ای پیدا کنیم و روابط خود با کشورهای مختلف جهان را توسعه دهیم».
ملاله یوسف‌زی: باید به پسران یاد بدهیم که مرد باشند
فعال پاکستانی حقوق زنان و برنده جایزه صلح نوبل در سال 2014 نیز یکی از سخنرانان اجلاس داووس بود. وی از ضرورت آشنا کردن مردان جوان با حقوق زنان در راستای پایان بخشیدن به نابرابری جنسیتی سخن گفت.
ملاله یوسف‌زی در این باره خاطرنشان ساخت: «وقتی ما از فمینیسم و حقوق زنان سخن می‌گوییم، درواقع مخاطبمان مردها هستند؛ مردها باید نقش مهمی را در این راه ایفا کنند. ما باید به پسران جوان بیاموزیم که مرد باشند. شما برای اینکه مرد شوید باید درک کنید که همه زنان و همه کسانی که در اطرافتان هستند، با شما حقوق برابری دارند و شما بخشی از جنبش برابری هستید. من نمی‌توانم همه دختران را به مدرسه بفرستم و این یک امر غیرممکن است. کمک به تحصیل دختران یک وظیفه مشترک است و همه ما –ازجمله رهبران جهانی- باید در این راه نقش ایفا کنیم. من تاکنون حتی یک نخست‌وزیر هم ندیده‌ام که بچه‌هایش را به مدرسه نفرستد. همه آنها بچه‌هایشان را به مدرسه و سپس به دانشگاه می‌فرستند؛ اما وقتی نوبت به سایر بچه‌ها می‌رسد، تلاش زیادی از خود نشان نمی‌دهند. بنابراین لازم است این مسئله را دائماً به آنها یادآوری کنید».
صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی خود از نرخ رشد اقتصادی جهان را افزایش داد
کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول، از افزایش پیش‌بینی این نهاد از نرخ رشد اقتصاد جهانی در سال‌های 2018 و 2019 به میزان 0.2 نقطه درصد نسبت به پیش‌بینی قبلی خبر داد. صندوق بین‌المللی پول انتظار دارد اقتصاد جهانی در سال جاری و سال آینده میلادی به لطف بهبود تجارت و سرمایه‌گذاری و نیز اصلاحات مالیاتی اخیر در آمریکا، رشد قابل‌قبول 3.9 درصدی را تجربه کند.
به گفته کارشناسان صندوق بین‌المللی پول، کاهش نرخ مالیات در آمریکا نه‌تنها موجب رشد اقتصادی این کشور خواهد شد بلکه اثرات مثبتی بر اقتصاد شرکای تجاری آمریکا نیز خواهد داشت. همچنین طبق پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول، اقتصاد هند –که در این سال‌ها سریع‌ترین نرخ رشد را در بین اقتصادهای مهم به خود اختصاص داده است- در سال 2018 نیز با نرخ رشد 7.4 درصدی کماکان جایگاه برتر خود را حفظ خواهد کرد.
آیا یک جنگ تجاری در راه است؟
ویلبر راس، وزیر تجارت آمریکا، در مورد اینکه آیا وضع تعرفه بر کالاهای چینی از سوی دولت متبوعش می‌تواند به یک جنگ تجاری منجر شود، به حاضران پاسخ داد: «جنگ‌های تجاری همیشه در دنیا وجود داشته‌اند، تنها تفاوتش این است که امروز سربازان آمریکا در عرصه تجارت نیز مواضع دفاعی اتخاذ کرده‌اند».
اما جک ما (Jack Ma) میلیاردر سرشناس چینی و رئیس گروه تجارت الکترونیک علی‌بابا به تصمیم‌گیرندگان جهانی هشدار داد که نباید از تجارت به‌عنوان سلاحی علیه دیگران استفاده کنند. وی در حاشیه اجلاس داووس به خبرنگاران گفت: «آغاز کردن جنگ تجاری کار ساده‌ای است اما مهار کردن فجایع ناشی از این جنگ بسیار دشوار است. وقتی شما کشوری را تحریم می‌کنید، درواقع کسب‌وکارهای کوچک و افراد جوان را تحریم کرده‌اید؛ و آنها بر اثر این تحریم‌ها از بین خواهند رفت، درست مانند وقتی که منطقه‌ای را بمباران می‌کنید. توقف تجارت، مانند آغاز جنگ است».
اهمیت هوش مصنوعی از آتش هم بیشتر است
ساندار پیچای، مدیرعامل هندی‌تبار گوگل، در مصاحبه با خبرنگاران یک بار دیگر جمله‌ای که هفته گذشته در شبکه خبری MSNBC گفته بود را تکرار کرد: «هوش مصنوعی برای بشر حتی از آتش و الکتریسیته نیز مهم‌تر است».
این مدیر سرشناس عرصه فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه به‌رغم نگرانی‌های موجود نباید از مزیت‌های بالقوه هوش مصنوعی غافل شد، تصریح کرد: «هوش مصنوعی ریسک‌های زیادی به همراه دارد اما اگر در مورد آن فکر کنیم و به آینده بنگریم، این ریسک‌ها قابل‌رفع هستند؛ باید هوش مصنوعی را از روز اول تاکنون مورد بررسی قرار دهیم و باید در مورد اینکه چگونه در این حوزه کار می‌کنیم، کاملاً شفاف باشیم».
نابرابری درآمدی در جهان شدیدتر شده است
مؤسسه آکسفام طی گزارشی که در اجلاس داووس نیز ارائه شد، اعلام کرد 82 درصد از ثروت خلق‌شده در سال گذشته میلادی تنها بین 1 درصد جمعیت ثروتمند جهان تقسیم شده است، درحالی‌که 3.7 میلیون نفری که ازلحاظ میزان ثروت در نیمه پایین جهان قرار گرفته‌اند، شاهد هیچ‌گونه افزایشی در ثروت خود نبوده‌اند.
بر اساس گزارش آکسفام، ثروت میلیاردرهای جهان از سال 2010 تاکنون با نرخ متوسط سالانه 13 درصد رشد کرده است که این رقم بیش از 6 برابر متوسط نرخ رشد دستمزدهای کارگران عادی بوده است. از طرفی در فاصله مارس 2016 تا مارس 2017 به‌طور متوسط در هر دو روز یک نفر به میلیاردهای جهان افزوده شده است.
تلاش چینی‌ها برای موفقیت در سه جبهه مهم
لیو هی (Liu He) مشاور ارشد رئیس‌جمهور و نایب‌رئیس کمیسیون اصلاح و توسعه ملی چین (NDRC) از تلاش کشورش برای موفقیت در سه نبرد مهم طی سال‌های پیش رو خبر داد.
این مقام برجسته چینی ضمن اشاره به اینکه کشورش در سال گذشته بازارهای مالی خود را بازتر کرده و از طریق تلاش برای به ثمر رساندن طرح راه ابریشم جدید گام مؤثری در گسترش جهانی‌شدن برداشته است، اعلام کرد: «چین در سه سال آینده، نبرد در سه جبهه مهم را پیش رو دارد: پیشگیری از ریسک‌های مالی، کاهش فقر و کاهش آلودگی».
صدرنشینی نروژ در شاخص توسعه فراگیر
بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد که در نخستین روز از اجلاس داووس منتشر شد، کشور نروژ از لحاظ شاخص توسعه فراگیر (IDI) در رتبه نخست جهان قرار گرفت.
در شاخص توسعه فراگیر، برای سنجش رفاه و کیفیت زندگی چیزی فراتر از سرانه تولید ناخالص داخلی مد نظر قرار می‌گیرد. کشورهایی که توسعه اقتصادی با در نظر گرفتن نیازهای آینده برایشان در اولویت است، رتبه بهتری در شاخص توسعه فراگیر کسب می‌کنند. کشورهای کوچک اروپایی در این زمینه برتری محسوسی دارند و سایر کشورهای جهان باید برای بهبود تلاش بیشتری از خود نشان دهند.