سومین همایش بزرگداشت روز ملی آب برگزار شد. صبح امروز اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران میزبان فعالان، پژوهشگران و کنشگران حوزه آب و محیط‌زیست بود. مراسم ساعت 9 صبح با افتتاح نمایشگاه عکس برگزیدگان جشنواره ملی آب آغاز می‌شود با یک شعار اصلی «نجات آب، ضرورت ملی، رسالت جهانی».
قبل از آن بارها شعار همایش و شعار یونسکو برای سال 2018 بر روی پرده نمایش قرار می‌گیرد: «راه‌حل‌های طبیعت برای آب». مجری برنامه صحبت خود را با دغدغه برای آب، آغاز می‌کند و از دغدغه امروز جامعه ایران می‌گوید در روز سیزدهم اسفندماه، روز «نوروز آب‌ها». وقتی روز دوم فروردین‌ماه به‌عنوان روز جهانی آب انتخاب می‌شود برخی از نمایندگان ایران در این مراسم، مانند مرحوم حسن حبیبی، نماینده وزارت نیرو و برخی از فعالان حوزه آب می‌گویند ازآنجایی‌که دوم فروردین‌ماه در ایران به دلیل آغاز سال نو، تعطیل است ازآن‌رو ممکن است این روز در ایران به‌خوبی قدر شناخته نشود و برای همین، روز 13 اسفندماه را از تاریخ ایران باستان به‌عنوان نوروز آب‌ها انتخاب می‌کنند. حالا سه سال پشت سر هم است که اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و در رأس آن مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب تلاش می‌کنند در این روز همایشی ملی برگزار کند.
پنج دهه مدیریت ناکافی در حوزه آب
مراسم با تلاوت آیاتی از قرآن مجید و اجرای سرود ملی جمهوری اسلامی ایران به‌طور رسمی آغاز می‌شود در میان مهمان‌های آن. بعدازآن محمدحسین شریعتمدار، دبیر همایش با خوش‌آمد گویی به مهمان‌ها گفته خود را آغاز می‌کند: نسل ما میراث‌دار پنج دهه مدیریت ناکافی در حوزه آب است؛ هیچ نسلی به‌اندازه ما وام‌دار این‌همه کج داری‌ها نیست. ما هیچ گزینه دیگری جز حل مسئله آب نداریم، آب مسئله و دغدغه جهانی است و این مشکل قابل‌حل است.
آیا ما می‌توانیم؟
شریعتمدار در پاسخ به این پرسش، می‌گوید ما باید مسئولانه پاسخ دهیم؛ در مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب، روی این مسئله خیلی کارکرده‌ایم. پاسخ ما به این پرسش مثبت است. اگر ما بخواهیم می‌توانیم اما این غیر از اقدام است؛ اگر این خواسته به اقدام نرسد، نه‌تنها به نتیجه ممکن نخواهد رسید بلکه وضع را بدتر می‌کند.
او ادامه می‌دهد: اگر به جداول مختلف بحران آب نگاه کنیم، می‌بینیم ما در کف تنش آب قرار داریم و هنوز از آن هدف پایین نرفته‌ایم. هنوز 1100 مترمکعب به ازای هر نفع آب‌داریم و ازنظر دانشمندان، با تکنولوژی جدید می‌توان شاخص امنیت غذایی را تأمین کرد. اما ما به‌سرعت در حال سقوط هستیم و فرصتی برای خطا نداریم. حداقل فرصت ما برنامه ششم توسعه است. در پایان برنامه ششم توسعه اگر نتوانیم 1.5 برابر آب را نجات دهیم، اقدامات بعدی پرهزینه خواهد بود.
او ادامه می‌دهد: سبقت و سرعت اقدامات تخریبی و انحطاطی از سرعت اقدامات ترمیمی بیشتر است. هماهنگی ناکافی، اتکا به راهکارها و اعتبارات دولتی درحالی‌که بودجه نفتی به پایان رسیده است، را مشکل می‌کند.
به گفته شریعتمدار ما اگر تعادل بخشی را به خود مردم واگذار کنیم شاید نتیجه بهتری از راهکارهای دولتی بگیریم.
بعد از شریعتمدار نمایش کلیپ ملی آب پخش می‌شود؛ شیشهِ آب کره زمین شکسته است و آب در این تنگ شکسته تمام‌شده است. بعد از پایان این کلیپ، مجمع خیرین آب‌رسان استان فارس را محمدمحسن مصلح، مدیرعامل مجمع معرفی کرد.
او از علاقه‌مندی خیرین در تأمین آب شرب روستاها و سابقه چندین ساله مشارکت مردمی در این امر خیر و با عنایت به بحران خشک‌سالی و مشکلات فزاینده مردم گفت. مجمع خیرین آب‌رسان در فروردین‌ماه سال 1394 مطرح و هیات نظارت بر تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم نهاد استان در خردادماه با این ایده موافقت کرده است.
مصلح می‌گوید دولت باید این تشکل‌ها را بپذیرند و اجازه ندهند این‌ها در قفس دل‌تنگی خود نمانند. تشکل‌های مجمع خیرین در مدت‌زمان کوتاه کارهای مهمی را انجام داده است.
به گفته مصلح تشکل‌ها می‌توانند در حد معجزه در حل مشکلات آب منطقه و مردم کمک کنند و حتی به حل این بحران و مهاجرت معکوس به روستاها کمک کنند.
ضرورت تمرکز دولت و بخش خصوصی بر بهره‌وری منابع آب
بعد از مصلح، نوبت به سخنرانی غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران می‌رسد. او در همایش بزرگداشت روز ملی آب از ضرورت تمرکز دولت و بخش خصوصی بر بهره‌وری منابع آب گفت.
غلامحسین شافعی در سومین همایش بزرگداشت روز ملی آب ضمن اشاره به فعالیت‌های مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق ایران درزمینهٔ ارائه راه‌حل‌های ممکن برای خروج از وضعیت بحران آبی، بر ضرورت تمرکز دولت و بخش خصوصی بر بهره‌وری منابع آب تأکید کرد.
سخنرانی شافعی که به پایان می‌رسد نوبت به تقدیر از چهره‌های اثرگذار آب کشور می‌رسد و اعلام اسامی برگزیدگان سومین جشنواره ملی عکس می‌رسد. اهدای جوایز بعد از خوانده شدن بیانیه داوران جشنواره عکس به برگزیدگان اهدا شد. در این بیانیه به لزوم و اهمیت گزارش تصویری موضوعی به‌جای عکس‌های تک فریم در جشنواره بعدی تأکید شد.
در بخش بعدی برنامه، کلیپ بازچرخانی آب در فولاد مبارکه اصفهان نمایش داده شد؛ صنعتی آب‌بر که در آن به اهمیت آب در صنعت و وضعیت آب زاینده‌رود تأکید شد. بعد از نمایش کلیپ، کتاب «انسان و محیط‌زیست» توسط محمود امانی‌طهرانی، مدیرکل تدوین کتب درسی آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش معرفی شد.
بحث با این پرسش کلیدی شروع شد: چقدر در کتب درسی دانش آموزان ایرانی از پایه اول ابتدایی تا پایان متوسطه به مسئله آب و محیط‌زیست توجه می‌شود. امانی در پاسخ به این پرسش درباره کتاب علوم پایه ابتدایی و سهم آن کتاب از مباحت محیط‌زیستی گفت. در کتاب اول ابتدایی در فصل «زمین خانه پر آب»، در 7 صفحه به آب اشاره‌شده است و در کتاب پایه دوم ابتدایی به بحث «آب سالم و هوای سالم» تأکید می‌شود. این بحث تا پایان متوسط ادامه دارد. به گفته امانی از سال تحصیلی جدید کتاب «انسان و محیط‌زیست» در دوره دوم متوسط جز دروس اجباری دانش آموزان شده است. در این کتاب به مباحث اصلی محیط‌زیست توجه شده است.
به گفته او این مباحث عبارت‌اند از: آب سرچشمه زندگی، خاک، انرژی، هوا، گردشگری، زباله، تنوع زیستی. امانی به اهمیت این کتاب اشاره کرد، اشاره‌ای که بعدازآن کاوه مدنی، معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط‌زیست به اهمیتان تأکید کرد و تدوین این کتاب را کار مشترک میان آموزش‌وپرورش و سازمان حفاظت محیط‌زیست معرفی می‌کند.
ورشکستگی آب داریم نه بحران
برای مشکلات متعدد، ازجمله مشکلات حوزه آب، محیط‌زیست و خاک از واژه «بحران» استفاده می‌کنند، مدنی سخنرانی خود را با گفتن این جمله شروع می‌کند. بحران موقعیت حاد یا حالت حدی را نشان می‌دهد که همه نیروها در آن موقعیت حاد همه نیروها کنار هم آمده و حل مشکل می‌کنند تا سیستم را به حالت اولیه برگردانند و یا شکست می‌خوردند. نمونه آن ساختمان پلاسکو است. در این بحران ساختمانی، همه برای حفظ ساختمان تلاش کردند، بعد از فروپاشی، بحران جدید یا همان نجات آتش‌نشان‌ها پیش آمد که آن‌هم شکست خورد.
او می‌گوید: وقتی آب را به‌عنوان بحران یا در شرایط حدی بحران می‌خوانیم، معنا دارد. کسی که از بحران حرف می‌زند که امید به بازگشت دارد. اما در بحران آب ایران، بسیج عمومی وجود ندارد. اگر کسی از بحران می‌گوید یعنی باور دارد که مشکل دریاچه ارومیه قابل‌حل است، تالاب‌های خشک‌شده بازگشت دارند و زاینده‌رود زنده می‌شود و منابع آب زیرزمینی برمی‌گردد. اما آیا طبیعت این‌قدر برگشت‌پذیری دارد تا هر موقع بخواهیم خراب کرده و هر موقع خواستیم درست کنیم.
او خود در جواب می‌گوید: این‌گونه نیست. خوشحالم که برخی از سازگاری با کم‌آبی می‌گویند. این بحران آب نیست، بلکه ورشکستگی آب است. ورشکستگی به معنای کمبود منابع است و در این حالت بدهی سیستم از موجودی سیستم بیشتر است. در اینجا دلیل و بهانه‌تراشی مهم نیست. وضعیت کنونی مملکت می‌گوید ما به‌اندازه آنچه تخصیص داده‌ایم منابع آبی نداریم.
در این صورت چه باید کرد؟
کاوه مدنی پاسخ می‌دهد: در شرایط ورشکستگی، منابع قابل جبران و بازگشت نیست اما در بحران ممکن است سیستم به حالت قبل برگردد. در ورشکستگی احیاپذیری کامل ممکن نیست و در اینجا بخشی از توان به احیاپذیری و بخشی به سازگاری برمی‌گردد. ما باید شرایط را پذیریم. در کنار احیا، و سازگاری، تغییر نوع نگرش لازم است. اینکه آب نیست را باید پذیریم و این تغییر نگرش است.
در ورشکستگی واکنش جامعه چیست؟
به گفته مدنی واکنش جامعه و متخصصان این است که 90 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و باید این بخش را تعطیل کرد. اما این اشتباه است و نمی‌توانیم به این راحتی نظر مردم را عوض کنیم. باید ببینیم را چگونه و برای چه استفاده می‌کنیم. خاک و آب را برای اشتغال‌زایی استفاده می‌کنیم تا زمانی که نتوانیم فرصت شغلی در بخش صنعت و خدمات ایجاد کنیم، مجبوریم این منابع را در حوزه کشاورزی استفاده کنیم. در این وضعیت نمی‌توانیم به آلترناتیو فکر کنیم. نقش بزرگ آب‌وخاک تأمین اشتغال است. ما در کنار تولید غذا به اشتغال‌زایی نیاز داریم. اگر در صنعت و معدن و خدمات اشتغال آفرینی کنیم می‌توانیم بخش سربار جامعه خود را منتقل کنیم. کشاورزی هم ترجیح می‌دهد به بخش صنعت وارد شود ولی در این شرایط این امکان نیست.
او گفته خود را چنین ادامه می‌دهد: مسئله بعدی این است که درصورتی‌که نتوانیم اشتغال‌زایی کنیم یعنی نمی‌توانیم نقش کشاورزی را در مسائل اجتماعی درک کنیم. از سوی دیگر کشور به غذا نیاز دارد و از قبل انقلاب تا امروز دغدغه گندم داشته‌ایم. البته دغدغه امنیت غذایی با خودکفایی تفاوت دارد.
او تصریح می‌کند: اگر بفهمیم به دنبال چه هستیم می‌فهمیم که به دنبال چه باشیم. بخش کشاورزی اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده‌ای ندارد که از مصرف بهینه بگوییم. این گفته‌ها به معنای کاهش تولید غذا نیست بلکه باید از ظرفیت‌ها در جای دیگر بهره گرفت. کشورهای توسعه‌نیافته آب را جایی استفاده می‌کند که بازگشت سرمایه ندارد.
عدالت در تخصیص؛ چیستی و چگونگی؟
مسئله مهم دیگر عدالت در تخصیص است؛ این بخشی دیگری از گفته کاوه مدنی است. فرد ورشکسته باید در بازپرداخت بدهی خود عادلانه اقدام کند. وقتی مناطق، شهرها و استان‌ها از حجم آب و موجود و نیاز خود بی‌خبر است با هر ایده‌ای مخالفت می‌کنند. در کشورهای توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته آب چگونه استفاده می‌شود. اگر عدالت در تخصیص نباشد نمی‌توان به کاهش مصرف امیدوار بود. هیچ‌چیزی از بالا اصلاح نمی‌شود. اصلاح حکمرانی و تغییر از بالا به پایین چاره مشکل نیست. مدل اقتصادی حاکم بر کشور یا دولت پولدار در این شرایط جوابگو نیست. اقتصاد ایران در دوران گذار است و از تصدی‌گری وحشتناک دولتی فاصله می‌گیرد و بخش خصوصی قدرت می‌گیرد. در این شرایط الگوی دولتی، چاره کار نیست. اگر مردم بتوانند تغییر کنند می‌توان به آینده تغییر امیدوار بود.
مطالبه گری مردیم راه‌حلی برای مشکل
او مسئله بعدی را در مطالبه گری مردمی می‌داند. مطالبه گری با شناسایی اطلاعات ممکن است ولی ما هنوز اطلاعات‌پایه‌ای در اختیار نداریم حتی نمی‌دانیم که سطح حجم آب تجدیدپذیر در ایران چقدر است؟ حجم آب مصرفی در استان‌ها و شهرستان و تهران چقدر است؟ در این صورت مصرف‌کننده شهری و مصرف‌کننده روستایی همدیگر را محکوم می‌کنند. ما نباید بخش کشاورزی را در مقابل بخش شرب قرار دهیم این اولویت‌بندی تصنعی درست نیست و باید حس عدالت ایجاد کنیم.
گام بعدی شفافیت است
شفافیت یکی از مهم‌ترین نکته‌ای است که کاوه مدنی بران تأکید دارد. باید به مردم اطلاعات درست داد تا مردم با اعلام مستمر و دریافت مستمر اطلاعات شرایط را به‌طور دقیق درک کنند. در این صورت است که مردم به حکمران‌ها و سیاست‌گذاران اعتماد می‌کند. اگر مردم بدانند می‌توانند همراه شوند. انتقال اطلاعات باید به طرز سالم به مردم انجام شود. باید در این حوزه مستند صحبت کرد و مستند مطالبه کرد. شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات‌پایه لازم است ولی این اطلاعات وجود ندارد و این فاجعه است. تا باور عمومی وجود نداشته باشد تغییر سخت است. ما به باور عمومی در مشکل بی‌آبی رسیده‌ایم.
چه باید کرد و چرا به اینجا رسیده‌ایم؟
مدنی معتقد است: ما درباره ورشکستگی آبی روایت مشترکی نداریم و این باعث می‌شود نتوانیم به مرحله بعدی برسیم. ایجاد روایت مشترک لازم است و باید برای ایجاد و جمع‌آوری اطلاعات تلاش کنیم. خشک‌سالی امروز یک فرصت تاریخی برای کشور است. از سوی دیگر وقایع حدی است که در درازمدت سیستم را بیمه می‌کند. اگر سیستمی در اثر فشاری فرونریزد می‌تواند مقاوم‌تر شود. یعنی در این شرایط هیچ‌کس نمی‌گوید که آب‌داریم. ما باید روایت مشترکی از آب بسازیم و آن این است کارهای مهم و مشترکی را شروع کنیم و انجام دهیم.
طرح تعادل بخشی آب نگاه سیستمی به موضوع آب است
در ادامه این نشست عبدالله فاضلی، دبیر اجرائی طرح احیا و تعادل بخشی آب زیرزمینی با اشاره به این نکته که طی سال‌های گذشته از منابع آب زیرزمینی بیش از اندازه برداشت کردیم، یادآور می‌شود: متأسفانه در سال‌های خشک با فشار بیشتری از منابع آب زیرزمینی برداشت کرده‌ایم تا آنجا که امروز به آستانه سقوط در منابع آبی رسیده‌ایم. اگر این روند ادامه پیدا کند تا سال ۱۴۰۴ به میزان ۲۰۰ میلیارد مترمکعب با کسری منابع آب زیرزمینی مواجه خواهیم شد.
وی تأکید می‌کند: آگاه‌سازی، شفافیت و اعلام دقیق آمار و اطلاعات در خصوص میزان مصرف آب در کشور می‌تواند به بهبود شرایط و فرهنگ‌سازی مصرف آب کمک کند.
فاضلی در ادامه به دلایل بروز بحران آب در کشور اشاره می‌کند. به اعتقاد وی نبود نگرش سیستمی، سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد، بی‌توجهی به ظرفیت‌ها و وضع قوانین نامناسب از جمله دلایل بروز بحران در منابع آبی کشور است.
دبیر اجرایی طرح احیا و تعادل بخشی آب زیرزمینی با تأکید بر این نکته که در سال ۴۷ قوانین سخت‌گیرانه‌تری نسبت به منابع آبی و شیوه مصرف آن وجود داشت، تصریح می‌کند: در آن سال‌ها شرایط منابع آبی کشور خیلی بهتر از امروز بود اما قوانین سخت‌گیرانه‌ای وجود داشت و از منابع آبی محافظت می‌کرد متأسفانه به مرور با کاهش منابع و رسیدن به بحران آبی شاهد اتخاذ قوانین نامناسب‌تری در سطح کشور بودیم.
فاضلی در بخش دیگری از سخنان خود در مورد ضرورت اجرای طرح تعادل بخشی آب می‌گوید: امروز در تأمین آب شرب به ۶۳ درصد منابع آب زیرزمینی وابسته هستیم که این خود زنگ خطری برای منابع آبی کشور است.
بر اساس اظهارات وی در سال ۹۲ گزارشی از سوی وزارت نیرو در اختیار مقام معظم رهبری قرار گرفت و ایشان توصیه کردند از ظرفیت شورای عالی آب استفاده شود که این شورا تشکیل شد و در جلسات آن اجرای طرح تعادل بخشی به تصویب رسید.
دبیر اجرایی طرح احیا و تعادل بخشی آب زیرزمینی تشریح می‌کند: این طرح به دنبال آن است که میزان برداشت آب از دشت‌ها و آب خوان‌های مختلف را محاسبه و اعلام کند و در عین حال الگوی کشت مناسب و شیوه‌های جدید آبیاری را بررسی و مطرح کند. همچنین این طرح استانداران را بر آن داشته تا شورای حفاظت از منابع آبی را تشکیل دهند. این طرح در قالب ۱۵ پروژه انجام می‌شود و چهار پروژه نظارتی در مورد اجرای سایر پروژه‌های آن تعریف شده است.
بر اساس اظهارات فاضلی این طرح نگاه سیستمی دارد، اجرای هر کدام از این پروژه‌ها به اجرای پروژه دیگری وابسته است. این طرح هماهنگی بین دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های مربوطه را نیز به دنبال دارد. هدف از اجرای طرح تعادل بخشی آب این است که در افق ۲۰ ساله ۱۲۰ میلیارد مترمکعب کسری منابع آبی تحمیل شده به آب خوان‌های کشور برگردد.
وی هزینه اجرای این طرح را در حدود ۵ هزار میلیارد تومان برآور می‌کند و یادآور می‌شود: برای آب خوان‌ها، برنامه‌ریزی‌های جداگانه‌ای صورت گرفته، هرچند که متأسفانه در مقابل اجرای این طرح مقاومت‌های نیز وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: به منظور حفظ برخی منافع شخصی شاهد مقاومت‌هایی در برابر اجرای طرح احیا و تعادل بخشی آب در اقصا نقاط کشور هستیم. از طرفی رایگان بودن آب طی سال‌های گذشته، عدم توازن در اجرای پروژه‌های این طرح و نبود مدیریت صحیح در مصرف از جمله چالش‌هایی هستند که در اجرای طرح تعادل بخشی با آنها مواجه هستیم.
اتخاذ مشوق برای عاملان ایجاد بهره‌وری آب
در ادامه ناصر حیدری پور، معاون آبخیزداری و مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها با اشاره به این مسئله که باید نگاه دولتی و محلی فراتر از آنچه امروز نسبت به آب وجود دارد، برود، می‌گوید: دغدغه در مورد مصرف به وجود آمده اما در حوزه توزیع و استحصال آب این دغدغه شکل نگرفته است. گروه‌هایی که در بخش زراعت و باغداری بیشترین بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی را دارند، تاکنون مشارکت جدی در حوزه ارتقای بهره‌وری آب نداشتند، پس لازم است که با تغییر نگاه‌ها، میزان مشارکت این افراد را افزایش دهیم.
به باور این مقام مسئول اگر می‌خواهیم در مصرف آب اتفاق تازه‌ای رخ دهد، باید یک حساب پس‌انداز آب راه‌اندازی کنیم. تعداد زیادی از کشاورزان در مصرف آب صرفه‌جویی می‌کنند ولی در سطح کلان تفاوتی با آن دسته از کشاورزان که هیچ‌گونه صرفه‌جویی ندارند، ندارند. نگاه یکسان به همه درست نیست. کشاورز بهره‌ور و غیره بهره‌ور باید از یکدیگر جدا دیده شوند.
وی همچنین بر اتخاذ معافیت و مشوق‌های لازم برای گروه‌هایی که در حوزه بهره‌وری آب فعال هستند تأکید دارد و می‌گوید: به طور کلی تجدیدنظر در روش‌های برخور با مسئله آب ضروری است چرا که اقدامات انجام شده تا الآن نتوانسته نتیجه‌بخش باشد.
حیدری پور در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع لایحه بودجه ۹۷ و 9 مسئله اساسی که در پیوست لایحه لحاظ شده بود، اشاره می‌کند. به گفته او، از بین این 9 مسئله اساسی، موضوع اجرای آبخیزداری در کشور مورد توافق قرار گرفت و قرار شد ۲۰۰ میلیون دلار از منابع صندوق توسعه ملی برای این امر اختصاص پیدا کند تا در ۱۰ میلیون هکتار برنامه آبخیزداری اجرایی شود.
تأکید بر نگاه بین‌المللی در مسئله آب
در ادامه این نشست پیام بلانکا خیمنز سینروس، رئیس بخش آب یونسکو و دبیر برنامه بین‌المللی آب‌شناسی به مناسبت بزرگداشت روز ملی آب ایران در سال ۲۰۱۸ ارائه شد. وی در این سخنان به موضوع گسترش تبادلات بین‌المللی و پرهیز از نگاه‌های تک‌بعدی اشاره می‌کند و تأکید دارد که آب به عنوان اولویت استراتژیک یونسکو در نظر گرفته شده و برنامه‌های جدی برای آن لحاظ شده است.
احمد آل یاسین کارشناس حوزه آب نیز با اشاره به این نکته که هنوز گفتمان واحدی در مورد بحران آب و یا ورشکستگی در حوزه آب به وجود نیامده است تشریح می‌کند: ما در پذیرش دیدگاه‌های مخالف ضعیف عمل کرده‌ایم و دستگاه‌های مربوطه همچنان به شیوه‌های سنتی خود جلو می‌روند. بنابراین شاهد این هستیم که این همه بیانیه و همایش متعددی که در حوزه آب برگزار شده بی‌نتیجه باقی مانده است. سیاست‌گذاری‌های گذرا با تغییر وزرا اتفاق می‌افتد و اندیشه توسعه و واقع‌گرایی هنوز در سطح جامعه وجود ندارد.
وی تأکید می‌کند اگر می‌خواهیم بحران آب را حل کنیم باید نهاد سیاست‌گذاری در نظر گرفته شود که بر اساس چشم‌انداز واحد و مشخص حرکت کند و با تغییر وزرا و سیاست‌گذاران، تصمیمات، اندیشه‌ها و روش‌های آن تغییر نکند.
آل یاسین خواستار جدایی موضوع آب از برق است و اعتقاد دارد اگر این جدایی اتفاق بیفتد، توجه لازم به موضوع آب صورت می‌گیرد. در حال حاضر تنها به تولید انرژی و برق توجه می‌شود و مسئولان نسبت به مسئله آب عنایت کافی ندارند.
این کارشناس حوزه آب همچنین بر حضور بخش خصوصی، کشاورزان، آب بران و افرادی که در حوزه آب فعالیت می‌کنند به عنوان مدیران کلیدی حوزه آب اشاره دارد و می‌گوید: اگر بتوانیم مشکل را از پایین به بالا حل کنیم و با حضور کشاورزان و بخش خصوصی به مسئله آب نگاه کنیم، خیلی موفق‌تر خواهیم بود.
تأکید بر حضور جدی‌تر بخش خصوصی در مسئله آب
در بخش پایانی همایش عباس کشاورز، معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران بیانیه و جمع‌بندی همایش را ارائه داد. بر اساس آنچه تجربه نشان می‌دهد، باید برای بخش خصوصی در کلیه اقدامات آب از تصمیم سازی گرفته تا سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و مدیریت، فرصتی زیادی قائل شویم. در تمام سطوح لازم است که بخش خصوصی حضور داشته باشد.
وی معتقد است همگانی شدن دغدغه آب به صورت شفاف و دقیق در سطح جامعه می‌تواند به حل این بحران کمک کند.
کشاورز تأکید دارد فرصت زیادی برای عبور از این چالش در اختیار نداریم و به طور کلی دو راهکار کلی برای مقابله با بحران آب وجود دارد؛ ایجاد تعادل در منابع و مصارف به صورت زمانی و مکانی و دوم ارتقای بهره‌وری آب.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران بر این باور است تا زمانی که آمار و اطلاعات دقیقی از وضعیت آب در اختیار نداشته باشیم نمی‌توانیم موفق به حل بحران موجود شویم.
وی تصریح می‌کند: تهیه آمار دقیق و منطقه‌ای می‌تواند ما را از تبعیض و بی‌عدالتی نجات دهد و حتی اعتماد مردم به مسئولان را افزایش دهد.
کشاورز چند پیشنهاد هم داشت؛ بهتر است این بحران از لایه‌های پایین و به کمک کشاورزان و بخش خصوصی حل شود. از طرفی گسترش تبادلات بین‌المللی و در اولویت قرار دادن نگاه جهانی نسبت به موضوع آب، از سوی دیگر تشکیل یک نهاد مدنی با حضور افرادی که به عنوان برترین‌ها در حوزه کشاورزی انتخاب شدند در کنار تعدادی از کارشناسان برجسته حوزه آب، آموزش همگانی و آشنایی با کاربرد، اهمیت و جایگاه آب و محیط زیست، حضور هنرمندان و مشارکت جوانان در این حوزه می‌تواند به حل بحران آب کمک کند.