همه آمریکا مخالف ترامپ نیست

در ماه‌های اخیر تهدیدها و اقدامات تعرفه‌ای رئیس‌جمهور آمریکا از یک سو و واکنش شرکای تجاری این کشور از سوی دیگر باعث شده است تا برخی رسانه‌های جهان بارها خطر بروز یک جنگ تجاری تمام‌عیار را هشدار دهند.

اگر نگرانی‌های اعضای تحریریه و تحلیل‌گران نشریات معتبری مانند وال‌استریت ژورنال، فایننشال تایمز، اکونومیست و ... درست باشد –یعنی جنگ تجاری رخ دهد- آنگاه همه طرفین درگیر و البته سایر کشورهای جهان به‌شدت آسیب خواهند دید؛ اما اگر آنها بیش از حد کشمکش‌های اخیر را جدی گرفته باشند و کار به جنگ تجاری نکشد، شاید توافقنامه‌های تجاری جدیدی از دل این اتفاقات بیرون آیند که حتی به سود اقتصاد جهانی تمام شوند.

شرکت‌ها و مؤسسات تجاری که اغلب مجبورند بلندمدت فکر کنند، رویکرد «بگذار ببینیم چه می‌شود» را در پیش گرفته‌اند. در حال حاضر کمتر کسی متقاعد شده است که درگیری‌های تجاری بین واشنگتن و پکن تا پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ ادامه خواهد یافت. از طرفی این احتمال وجود دارد که ترامپ تنها تا دو سال دیگر در اتاق بیضی کاخ سفید باقی بماند و پس از آن جای خود را به نفر بعدی –که احتمالاً رویکرد تجاری متفاوتی خواهد داشت- بدهد.

برخی کشاورزان آمریکایی از اینکه محصولاتشان (مشخصاً دانه‌های سویا) روی دستشان باد کرده است، عصبانی هستند اما شدت این عصبانیت هنوز به‌حدی نیست که دموکرات‌های رقیب ترامپ بتوانند بر امواج آن سوار شوند. جان بیز، تحلیل‌گر شورای صادرات دانه سویا آمریکا در این خصوص می‌گوید: «من از لحاظ سیاسی درک می‌کنم که چرا چینی‌ها تصمیم گرفتند که بر واردات دانه سویا از آمریکا تعرفه وضع کنند، اما به نظرم این یک تصمیم عجولانه بود زیرا آنها از این پس باید هزینه بیشتری را برای وارد کردن دانه سویا از برزیل بپردازند. نمی‌دانم که آیا این وضعیت میان‌مدت به زیان جمهوری‌خواهان تمام خواهد شد یا خیر. البته این شانس وجود دارد که قبل از انتخابات کنگره همه این مسائل حل‌وفصل شود».

در حالی که برخی شرکت‌های غربی از قبل به دلایلی همچون تغییرات زنجیره تأمین، مسائل مالیاتی، تلاش برای دستیابی به نیروی کار ارزان‌تر و ... به دنبال فراهم ساختن مقدمات خروج از چین بوده‌اند، کشمکش‌های تعرفه‌ای اخیر باعث شده است که آنها در صدد سرعت بخشیدن به این فرآیند برآیند.

ناتان رزنیک، مدیرعامل استارت‌آپ آمریکایی Sourcify که دفاتر اصلی آن در سن دیگو کالیفرنیا و گوانگژو چین واقع شده‌اند، در این رابطه می‌گوید: «با توجه به درگیری‌های تعرفه‌ای اخیر شرکت‌ها دیگر برای تولید کردن محصولاتشان در چین زیاد مشتاق نیستند. خود ما در حال حاضر در هند، بنگلادش، ویتنام، فیلیپین و مکزیک خط تولید داریم. تولید کالاهایی مانند البسه، در خارج از چین ارزان‌تر تمام می‌شود زیرا در کشورهای دیگر می‌توان کارگران آشنا به برش و دوخت به‌وفور پیدا کرد. با این تعرفه‌های جدیدی که در راه هستند، چرا بخشی از تولید خود را به خارج از چین منتقل نکنیم؟ مدیران شرکت‌ها می‌گویند ترس از این تعرفه‌ها انگیزه خارجی‌ها را برای تولید در چین کاهش داده است».

به نظر می‌رسد در پشت پرده اتفاقات زیادی در حال وقوع باشد. افراد خوش‌بین در آمریکا معتقدند توافقات پشت پرده در نهایت به سود آمریکا خواهد بود، اما بدبین‌ها چنین نظری ندارند. کاپیتالیست‌های جمهوری‌خواه کم‌کم دارند صبر خود را در برابر اقدامات حمایت‌گرایانه ترامپ –که مخالف آموزه‌های اقتصاد سرمایه‌داری است- از دست می‌دهند و سوسیالیست‌های دموکرات نمی‌دانند چه واکنشی از خود نشان دهند زیرا تحسین کردن اقدامات ترامپ، برای آنها صورت خوشی ندارد؛ آنها در مورد مسائل اقتصادی و تجاری سکوت اختیار کرده‌اند، اما اگر ترامپ در برابر چین عقب‌نشینی کند، مسلماً به او هجوم خواهند آورد.

قانون اساسی آمریکا به کنگره این کشور اجازه می‌دهد که مستقیماً به مسئله تعرفه‌های تجاری ورود کند، اما بهره‌گیری از این اختیار قانونی در برابر رئیس‌جمهور مصمم و سرسختی مانند ترامپ اصلاً کار ساده‌ای نیست. سناتورهای برجسته دموکرات از جمله چاک شومر (رهبر دموکرات‌های سنا) و برنی سندرز، در قضیه چین طرفدار ترامپ هستند. در مقابل، برخی نمایندگان جمهوری‌خواه که از اقتصاد آزاد -به شکلی که تنها در کتاب‌های دانشگاهی اقتصاد دیده می‌شود- طرفداری می‌کنند را شاید بتوان جز مخالفان ترامپ در این قضیه دانست. در هر صورت طرفداران اقتصاد آزاد در کنگره آمریکا فضای چندانی برای کوبیدن بر طبل آموزه‌های اقتصادی ندارند و می‌توان گفت که ترامپ برای وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی (خصوصاً از چین)، عملاً هیچ مانع قانونی جدی و غیرقابل عبوری در برابر خود نمی‌بیند.

ویلیام رینسچ، مدیر حوزه کسب‌وکارهای بین‌المللی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) واشنگتن، طی یادداشتی در این مورد می‌نویسد: «آنها ادعا می‌کنند که همه از تصمیمات ترامپ ناراضی هستند، پس چرا اقدامی صورت نمی‌دهند؟ تنها کشاورزان که در کوتاه‌مدت بیشترین زیان را از این تصمیمات خواهند دید، در اعتراضات خود ثابت‌قدم بوده‌اند و حداقل توانسته‌اند تا به امروز جلوی خروج آمریکا از پیمان نفتا را بگیرند؛ هرچند به نظر نمی‌رسد آنها در قضیه چین کاری از پیش ببرند. بسیاری معتقدند ترامپ به‌درستی بر رفتارهای تجاری غیرمنصفانه چین دست گذاشته و خواستار اصلاح آنها شده است، اما آنها درعین‌حال می‌گویند وضع تعرفه نمی‌تواند چاره کار باشد. بااین‌وجود کمتر کسی حاضر است بلند شود و بگوید که نباید چنین کاری را انجام داد».

آیا تحولات اخیر در نهایت منجر به پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات آتی کنگره آمریکا خواهد شد؟ هنوز برای اظهارنظر در این مورد زود است؛ اما حداقل می‌توان گفت چرخش ایالت‌های غرب میانه –که چینی‌ها بر محصولات کشاورزی آنها تعرفه بسته‌اند- به سمت دموکرات‌ها چندان هم محتمل نیست. عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند بر نتایج انتخابات تأثیر بگذارند؛ عواملی مانند شرایط کلی اقتصاد، نحوه حل‌وفصل مسئله مهاجران و ... .

مونته پترسون، کشاورزی که در ایالت داکوتای شمالی آمریکا به کشت دانه سویا مشغول است، در این مورد اظهار می‌دارد: «ارزیابی شخصی من این است که آمریکا و چین در آینده‌ای نزدیک به توافق می‌رسند، زیرا شرایط کنونی چیزی نیست که دو طرف خواستار ادامه آن باشند. سپس تولید ما به‌طور غیرمنتظره افزایش خواهد یافت و ما قادر خواهیم بود صادرات بیشتری داشته باشیم. من هنوز هم هوادار ترامپ هستم.»