کاهش انقباض فعالیت‌های اقتصادی کلید خورد

مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران برای نخستین بار در کشور، استخراج و انتشار شاخص مدیران خرید (PMI) با عنوان شامخ را در دستور کار قرار داده و برای چهارمین دوره، شامخ بهمن‌ماه 1397 را منتشر کرده است. این شاخص در بهمن‌ماه امسال 47.63 واحد محاسبه شده که نسبت به شامخ دی‌ماه (39.35) بالغ‌بر 8.28 واحد معادل 21.04 درصد بهبود داشته است.

به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران از طریق پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سؤالات مشخص، استخراج و اوایل هرماه منتشر می‌شود و رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی را نشان می‌دهد.

در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ درصد باشد نشان می‌دهد که اقتصاد درحال‌توسعه است درحالی‌که هر رقمی زیر ۵۰ درصد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد.

بر اساس محاسباتی که از سوی مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران برای استخراج شامخ بهمن‌ماه 1397 انجام شده، شامخ این ماه 47.63 واحد بوده که از بهبود قابل‌توجه وضعیت این شاخص نسبت به دی‌ماه حکایت دارد؛ اما ازآنجایی‌که همچنان رقم شاخص کمتر از 50 واحد است، از باقی ماندن رکود در کسب‌وکارهای اقتصادی خبر می‌دهد.

تحلیل اطلاعات شامخ بهمن‌ماه بر اساس شاخص‌ها

• شامخ کل صنعت:

هرچند عدد کلی شامخ صنعت پس از پنج دوره، همچنان کمتر از 50 است و این نشان‌دهنده بدتر شدن وضعیت کل صنعت در این دوره نسبت به دوره قبل است بااین‌حال، افزایش قابل‌توجه عدد شامخ بهمن (63/47) نسبت به شاخص دی (35/39)، به معنی آن است که برخی گروه‌های صنایع از جمله: 1- صنایع تولید چوب، کاغذ و مبلمان،2- تولید محصولات شیمیایی،3- لاستیک و پلاستیک 4- تولید محصولات فلزی و 5- تولید پوشاک و چرم، شاهد بروز وضعیت رونق در این ماه بوده‌اند. در مقابل صنایع کانی غیرفلزی نیز دارای بدترین شرایط در بین گروه‌های صنعت در این ماه بوده است.

• شاخص تولید:

عدد شامخ تولید روندی مشابه با عدد کلی شامخ طی این پنج دوره داشته است. پس از سه دوره روند نزولی، این شاخص، در دی و بهمن افزایش را ثبت کرده است و برای نخستین بار این شاخص در چند گروه صنعتی رقم بیشتر از 50 را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده وضعیت مطلوب در این گروه‌های صنعتی در بهمن‌ماه است. صنایع 1- تولید پوشاک و چرم،2- صنایع تولید چوب، کاغذ و مبلمان، 3- تولید محصولات شیمیایی و 4- تولید محصولات فلزی دارای بیشترین مقدار افزایش تولید نسبت به ماه گذشته و صنایع تولید کانی‌های غیرفلزی نیز کمترین مقدار تولید نسبت به دی‌ماه را در مقایسه با صنایع دیگر ثبت کرده‌اند.

• شاخص سفارشات جدید:

عدد شامخ سفارشات جدید در بهمن‌ماه افزایش قابل‌توجهی را نسبت به دی‌ماه ثبت کرده است. عدد این شاخص برای کل صنعت، نخستین بار است که رقم بیشتر از 50 را نشان می‌دهد. لازم به ذکر است با توجه به افزایش کلی تقاضا در ماه‌های منتهی به انتهای سال، روند افزایشی این شاخص در این فصل کاملاً منطقی به نظر می‌رسد. در بین صنایع منتخب، 1- صنایع تولید چوب، کاغذ و مبلمان، 2- تولید محصولات لاستیک و پلاستیک 3- تولید محصولات شیمیایی، 4- تولید محصولات نساجی، 5- تولید محصولات فلزی، 6- تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته و 7- تولید مواد غذایی بیشترین میزان سفارشات جدید و بالای 50 را ثبت کرده و تولید کانی غیرفلزی کمترین میزان سفارشات جدید را کسب کرده است.

• شاخص مدت‌زمان تحویل سفارش:

عدد شامخ مدت‌زمان تحویل سفارش در طی این دوره روند نزولی را نسبت به ماه‌های گذشته طی کرده است. لازم به ذکر است عدد شامخ مدت‌زمان تحویل سفارش در این ماه کمترین عدد را (93/45) نسبت به ماه‌های گذشته ثبت کرده است. در بین صنایع منتخب تمام صنایع به‌جز تولید کانی غیرفلزی عدد شامخ بیشتر از 50 را ثبت کرده‌اند، درحالی‌که در ماه گذشته تولید کانی غیرفلزی بیشترین مقدار شامخ را در بین صنایع مختلف در اختیار داشت. صنایع: 1- تولید محصولات لاستیک و پلاستیک، 2- تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته و 3- تولید محصولات شیمیایی بیشترین مقدار مدت‌زمان تحویل سفارش را در این ماه ثبت کرده‌اند.

• شاخص موجودی مواد اولیه:

پس از 2 ماه پیاپی در افزایش عدد شامخ موجودی مواد اولیه یعنی در ماه‌های آذر و دی، در بهمن عدد شامخ موجودی مواد اولیه روند کاهشی را ثبت کرده است. ولی همچنان کمترین میزان موجودی مواد اولیه مربوط به آبان ماه با عدد شامخ 03/30 است درحالی‌که برای عدد شامخ بهمن‌ماه این شاخص 77/31 ثبت شده است. صنایع 1- تولید کانی غیرفلزی، 2- تولید محصولات لاستیک و پلاستیک و تولید چوب، کاغذ و مبلمان و 3- تولید محصولات پالایشگاهی بیشترین میزان موجودی مواد اولیه و صنایع 1- تولید محصولات نساجی و 2- تولید پوشاک و چرم کمترین میزان موجودی مواد اولیه را ثبت کرده‌اند.

• شاخص میزان استخدام:

با توجه به اینکه عدد شامخ میزان استخدام در پنج دوره گذشته همچنان کمتر از 50 را نشان می‌دهد، اما این شاخص در بهمن‌ماه بیشترین مقدار را نسبت به ماه‌های گذشته (07/47) ثبت کرده است. در بین صنایع منتخب، صنایع: 1- تولید محصولات شیمیایی، 2- تولید چوب، کاغذ و مبلمان، 3- تولید محصولات لاستیک و پلاستیک و 4- تولید مواد غذایی، عدد شامخ بزرگ‌تر از 50 را برای این شاخص ثبت کرده‌اند. صنایع: 1- تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته و 2- تولید کانی غیرفلزی کمترین میزان عدد شامخ برای این شاخص را ثبت کرده‌اند.

• شاخص قیمت خرید مواد اولیه:

روند صعودی عدد شامخ قیمت خرید مواد اولیه که از آذرماه شروع شده بود، در این ماه نیز همچنان روند صعودی خود را حفظ کرد اما این عدد از عدد شامخ مهرماه (57/87) کمتر و به میزان (79/76) ثبت شده است. تمامی صنایع منتخب، عدد شامخ قیمت خرید مواد اولیه را عدد بالاتر از 50 ثبت کرده‌اند. صنایع تولید پوشاک و چرم بیشترین مقدار و صنایع تولید چوب، کاغذ و مبلمان کمترین مقدار عدد شامخ را در این ماه ثبت کرده‌اند.

• شاخص موجودی انبار:

عدد شامخ موجودی انبار کمترین میزان خود را در بهمن به میزان (86/45) نسبت به چهار دوره گذشته به ثبت رسانده است. تغییرات در موجودی انبار با تأخیر با تغییرات تولید رابطه عکس دارند. در این پنج دوره نیز این رابطه برقرار است. صنایع 1- تولید پوشاک و چرم، 2- تولید کانی غیرفلزی، 3- تولید محصولات نساجی و 4- تولید ماشین‌آلات بیشترین مقدار عدد شامخ برای موجودی انبار و بزرگ‌تر از 50 و صنایع 1- تولید مواد غذایی و 2- تولید محصولات لاستیک و پلاستیک، کمترین میزان شامخ موجودی انبار را به خود اختصاص داده‌اند.

• شاخص میزان صادرات کالا:

پس از روند نزولی عدد شامخ صادرات کالا در ماه گذشته، نه‌تنها این عدد در بهمن روند صعودی خود را مشابه ماه‌های قبل (به‌جز دی‌ماه) تکرار کرد، بلکه بیشترین مقدار عدد شامخ را نیز در این ماه (17/45) نسبت به چهار دوره گذشته ثبت کرد. صنایع 1- تولید چوب، کاغذ و مبلمان، 2- تولید مواد غذایی و 3- تولید محصولات لاستیک و پلاستیک بیشترین مقدار میزان صادرات کالا در این ماه (عدد شامخ بزرگ‌تر از 50) و صنایع 1- تولید محصولات نساجی و 2- تولید محصولات پالایشگاهی نیز کمترین مقدار صادرات را در این ماه به ثبت رسانده‌اند.

• شاخص قیمت محصولات تولیدشده:

پس از روند نزولی عدد شامخ قیمت محصولات در دوره‌های گذشته، این عدد در بهمن روند صعودی داشته است. عدد شامخ قیمت محصولات تولیدشده که در ماه‌های آذر و دی به زیر 50 رسیده بود، این ماه عدد بالای 50 را (13/58) ثبت کرده است. در این ماه تمام صنایع عدد شامخ بیشتر از 50 را برای قیمت محصولات تولیدشده ثبت کرده‌اند. در بین صنایع مختلف، صنایع: 1- تولید محصولات پالایشگاهی، 2- تولید پوشاک و چرم، 3- تولید محصولات شیمیایی، 4- تولید محصولات فلزی و 5- تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته بیشترین مقدار عدد شامخ قیمت محصولات تولیدشده را ثبت کرده‌اند درحالی‌که صنایع: 1- تولید چوب، کاغذ و مبلمان و 2- تولید محصولات نساجی کمترین مقدار عدد شامخ را ثبت کرده‌اند.

• شاخص مصرف حامل‌های انرژی:

عدد شامخ مصرف حامل‌های انرژی در این ماه عدد بالاتر از 50 را برخلاف دو ماه گذشته نشان می‌دهد. صنایع: 1- تولید محصولات شیمیایی و 2- تولید چوب، کاغذ و مبلمان بیشترین مقدار عدد شامخ برای این ماه و صنایع 1- تولید کانی غیرفلزی و 2- تولید محصولات نساجی کمترین میزان مصرف حامل‌های انرژی را به ثبت رسانده‌اند.

• شاخص میزان فروش محصولات:

هرچند عدد شامخ فروش محصولات پس از پنج دوره، همچنان کمتر از 50 است بااین‌حال، افزایش قابل‌توجه و 32/17 واحدی عدد شامخ میزان فروش محصولات بهمن (53/49) نسبت به شاخص دی (21/32)، به معنی آن است که برخی گروه‌های صنایع از جمله: 1- تولید چوب، کاغذ و مبلمان،2- تولید محصولات فلزی،3- تولید محصولات لاستیک و پلاستیک شاهد افزایش میزان فروش محصولات خود در این ماه بوده‌اند. در مقابل صنایع: 1- تولید محصولات پالایشگاهی و 2- تولید مواد غذایی نیز دارای بدترین شرایط فروش محصولات خود در بین گروه‌های صنعت در این ماه بوده‌اند.

• شاخص میزان انتظارات تولید برای ماه آینده:

عدد شامخ انتظارات تولید در این ماه برخلاف چهار دوره گذشته کمی نزولی شده ولی بااین‌حال همچنان عدد بالای 50 را نشان می‌دهد که این به معنی انتظارات مثبت فعالان اقتصادی برای ماه آینده (اسفند) است. در بین صنایع مختلف، صنایع تولید محصولات پالایشگاهی و تولید محصولات شیمیایی بیشترین انتظارات برای تولید در آینده را به ثبت رسانده‌اند. درحالی‌که صنایع تولید چوب، کاغذ و مبلمان و صنایع تولید مواد غذایی کمترین میزان انتظارات برای تولید برای ماه آینده را به ثبت رسانده‌اند.

تحلیل اطلاعات بر اساس گروه‌های صنایع

• صنایع غذایی:

کاهش موجودی مواد اولیه به کمترین میزان خود در سه ماه گذشته و در مقابل افزایش بی‌رویه قیمت مواد اولیه در این گروه، بزرگ‌ترین مشکل این گروه صنعتی در بهمن‌ماه بوده است. علیرغم کاهش میزان فروش در این گروه، موجودی محصول در انبارها نیز در پایین‌ترین حد در بین تمامی گروه‌ها بوده است.

• صنایع نساجی:

این گروه صنعتی دارای کمترین میزان موجودی مواد اولیه و همچنین میزان صادرات نسبت به سایر گروه‌ها در بهمن‌ماه بوده است. بااین‌حال افزایش میزان سفارشات جدید مشتریان برای نخستین بار طی 5 ماه گذشته در بهمن‌ماه، منجر به افزایش انتظارات تولید برای اسفندماه در این گروه صنعتی شده است.

• صنایع پوشاک و چرم:

با نزدیک شدن به‌روزهای پایانی سال و افزایش تقاضا برای تولید این گروه صنعتی، شاهد افزایش قابل‌توجه در میزان تولید در این گروه با رقم 6/63 بوده‌ایم که بالاترین رقم شاخص در بین همه گروه‌های صنایع در این ماه است. بااین‌حال این گروه در بهمن‌ماه دارای یک رکورد دیگر نیز در زمینه قیمت مواد اولیه است که با رقم 9/90، شاهد بیشترین مقدار افزایش قیمت مواد اولیه در بهمن بوده است.

• صنایع شیمیایی:

این گروه در بهمن‌ماه در دو حوزه جذب و به‌کارگیری نیروی انسانی و مصرف حامل‌های انرژی دارای بیشترین مقدار شاخص در بین سایر گروه‌های صنعتی بوده است. به نظر می‌رسد در این روزهای پایانی سال با افزایش تولید و افزایش میزان سفارشات جدید مشتریان در این گروه، افزایش انتظارات برای تولید در اسفند و رونق نسبی برای این گروه در ماه‌های آینده دور از انتظار نیست.

• صنایع فلزی:

در این گروه علیرغم افزایش قیمت مواد اولیه، میزان سفارشات جدید مشتریان و به‌تبع آن میزان تولید در این ماه نسبت به ماه قبل افزایش داشته و به همین دلیل پس از چهارماهه میزان فروش محصولات از ماه قبل بیشتر شده است که خود منجر به افزایش انتظارات تولید در ماه اسفند به میزان اندک (1/51) شده است.

• صنایع لاستیک و پلاستیک:

افزایش قابل‌توجه سفارشات جدید مشتریان در این گروه در بهمن با رقم شاخص 9/63 باعث شده تا اندکی شاهد افزایش جذب نیروی انسانی در این گروه باشیم ولیکن با افزایش مدت‌زمان انجام سفارشات در این ماه، شاهد عدم‌تغییر در میزان تولید، میزان فروش و میزان صادرات در این گروه در بهمن‌ماه هستیم.

• صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی:

افزایش مدت‌زمان انجام سفارش طی سه ماه گذشته در این گروه منجر به کاهش سطح تولید و به‌تبع آن کاهش در میزان فروش و صادرات محصول در بهمن شده است. بااین‌حال علیرغم کاهش سفارش‌های جدید مشتریان، امید به بهبود اوضاع در ماه آینده منجر به افزایش شاخص انتظارات تولید در این گروه نسبت به ماه قبل بوده است.

• صنایع نفت و گاز و پالایشگاهی:

افزایش انتظارات تولید در این گروه به بالاترین رقم در بین تمامی گروه‌های صنعتی (8/65) رسیده که نشان‌دهنده امید بسیار زیاد فعالان اقتصادی در این بخش برای بهبود اوضاع در اسفندماه است. بااین‌حال با افزایش قابل‌توجه در قیمت محصولات نهایی در این گروه با رقم 4/68 که در 5 ماه گذشته بی‌سابقه بوده و بالاترین میزان افزایش در بین تمام گروه‌های صنعتی است، شاهد کاهش میزان فروش محصولات در این گروه با رقم 8/36 که کمترین سطح در بین تمامی گروه‌های صنعتی است، بوده‌ایم.

• صنایع کانی غیرفلزی:

این گروه در بهمن‌ماه شاهد بدترین اوضاع اقتصادی با کمترین میزان شامخ کل، میزان تولید و میزان سفارشات جدید و در مقابل افزایش شدید قیمت مواد اولیه در بین گروه‌های صنعتی بوده است. بااین‌حال به لحاظ موجودی مواد اولیه از وضعیت بهتری نسبت به سایر گروه‌ها برخوردار بوده و به دلیل کاهش در میزان فروش و صادرات، با افزایش موجودی محصولات نهایی در انبارها مواجه شده است.

• صنایع تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته:

میزان سفارشات جدید مشتریان در این گروه در بهمن‌ماه افزایش داشته ولی در مقابل زمان انجام سفارش و تحویل محصول به مشتریان نیز افزایش قابل‌توجهی داشته است. بااین‌حال میزان جذب و به‌کارگیری نیروی انسانی در این گروه، کمترین میزان در بین تمام گروه‌های صنعتی بوده است. این صنعت از کمبود مواد اولیه و در مقابل افزایش قیمت آن در مضیقه بوده ولیکن انتظارات تولید برای ماه آینده در این گروه کماکان مثبت و نویدبخش افزایش تولید در اسفندماه خواهد بود.

• صنایع چوب، کاغذ و مبلمان:

میزان سفارشات جدید در این گروه با رقم 7/66 بیشترین میزان در بین تمامی گروه‌های صنعتی در بهمن‌ماه بوده است که به‌تبع آن میزان تولید در بهمن‌ماه نیز در این گروه، افزایش یافته و شاهد بیشترین مقدار شامخ کل در بخش صنعت در گروه صنایع چوب، کاغذ و مبلمان هستیم. به دلیل مواجه‌شدن این گروه با کمترین میزان افزایش در قیمت مواد اولیه، شاهد ثبات در قیمت محصولات تولیدی و کمترین میزان افزایش قیمت محصولات در این گروه در بهمن‌ماه در بین تمامی گروه‌های صنعتی بوده‌ایم. این صنعت همچنین رکورددار پرفروش‌ترین صنعت در بین تمامی گروه‌های صنعتی در بهمن‌ماه بوده است. بااین‌حال با پیش‌بینی فروکش کردن تب خرید برخی محصولات در این گروه در اسفندماه، فعالان اقتصادی در این گروه، میزان انتظارات تولید برای ماه آینده را به کمترین میزان (2/47) در بین تمامی گروه‌های صنعتی پیش‌بینی کرده‌اند.

متن کامل گزارش مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران از شاخص مدیران خرید (شامخ) در بهمن‌ماه 1397 را اینجا دریافت کنید.