همایش چهارمین بزرگداشت روز ملی آب، صبح امروز هم‌زمان با «نوروز آب‌ها» با شعار ملی «نجات آب، ضرورت ملی، رسالت جهانی» با حضور غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران، مدیران و معاونان شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، شرکت مدیریت منابع آب ایران، معاونت آب‌وخاک وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش‌وپرورش، بانک مسکن، کمیسیون ملی یونسکو و نمایندگان مجلس شورای اسلامی برگزار شد.
برگزاری نمایشگاه جانبی عکس، تقدیر از چهره‌های اثرگذار در حوزه آب و پخش مستند تالان از مهم‌ترین رویدادهای جانبی چهارمین همایش بزرگداشت روز ملی آب بود.
سید محمدحسین شریعتمدار رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در آغاز این رویداد، ضمن خوشامدگویی به حاضران در همایش، ابراز امیدواری کرد که آیندگان با تکمیل کردن مفاهیم این همایش، نوروز آب‌ها را نسل به نسل گرامی بدارند.
به گفته شریعتمدار، آمارهای رسمی منتشرشده حکایت از افت شاخص‌های منابع آبی در کشور دارد؛ بر همین اساس در این شرایط ضروری است تا همه ارگان‌های ذینفع در کشور باهدف احیا و ترمیم منابع آبی کشور به یاری دولت بشتابند.
رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران گفت: از زمان تصویب قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار و به‌موازات آن تشکیل مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران تاکنون این مرکز وظیفه خود دانسته تا ضمن تشریح وضعیت منابع و بحران آب در کشور، دولت را برای حل این معضل کمک کند. بر همین اساس این مرکز در این همایش از کلیه صاحب‌نظران، فعالان، اساتید و دانشجویان درخواست می‌کند تا نقطه نظرات و پیشنهادات خود را به‌منظور رفع بحران آب به مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران اعلام کنند.
او تأکید کرد: نقطه نظرات و پیشنهادات دریافتی، پس از جمع‌بندی برای اجرا به مسئولان و تصمیم گیران اعلام خواهد شد.
چالش توزیع منابع، مقدم بر محدودیت منابع است
غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران در این همایش با اشاره به بررسیهای صورت گرفته و انتشار فهرست 100 مشکل اساسی کشور در سال 97، گفت: همانطور که می‌دانیم مسئله بحران آب و تبعاتی که خشکسالی برای کشور به همراه دارد در صدر این مشکلات است. در طول سال‌های گذشته شاهد بودیم که این معضل چه تأثیراتی بر محیط‌زیست گذاشته و به بیانی دقیق‌تر منجر به افول محیط‌زیست شده است.
شافعی با تأکید بر اهمیت تصویب قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار افزود: متأسفانه از زمان تصویب این قانون تاکنون نتوانسته‌ایم بیش از ۲۰ تا ۲۵ درصد این قانون را اجرایی کنیم. بااین‌حال به‌محض تصویب قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار در مجلس، اتاق ایران باهدف جبران مافات در حوزه آب و کشاورزی اقدام به تأسیس مرکز ملی مطالعات راهبردی آب کرد که نقش حائز اهمیتی در این حوزه داشته است؛ هرچند که حوزه آب و کشاورزی در حال حاضر در اتاق ایران چندان پررنگ نیست.
رئیس پارلمان بخش خصوصی در ادامه صحبت‌های خود، مهم‌ترین چالش در حوزه منابع کشور را نحوه توزیع آن دانست نه محدودیت منابع. وی در همین زمینه افزود: توسعه روستاها و اشتغال روستاها یکی از مهم‌ترین مصادیق چالش در توزیع منابع است که به‌رغم تخصیص منابع قابل‌توجه، نتیجه عکس داده و امروز شاهد مهاجرت معکوس و رشد حاشیه‌نشینی شهری هستیم.
شافعی همچنین تصریح کرد: متأسفانه در سیر تحول حرکت جهانی همیشه از قافله عقب‌مانده‌ایم. در مسئله آب هم قضیه به همین صورت است و زمانی که همه از ما عبور می‌کنند، تازه از خواب بیدار می‌شویم. مسائل بنیادی در حوزه برنامه‌ریزی وجود دارد که باید در برنامه‌های توسعه‌ای کشور سرلوحه قرار گیرد؛ در حوزه آب هم باید آب را از سرچشمه زلال کرد.
رئیس اتاق ایران در پایان سخنان خود از حمایت‌ها و همکاری‌های دو وزارتخانه نیرو و کشاورزی با مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، قدردانی کرد.
آمایش سرزمین، مطالبه کلیه وزارتخانههای کشور باشد
محسن کوهکن نماینده مجلس و از مدعوین چهارمین بزرگداشت روز ملی آب با اشاره به تشکیل کارگروه کمیته آسیا و استقرار دبیرخانه این کمیته در ایران، تاکید کرد که تشکیل این کمیته و برگزاری اجلاس‌های مرتبط با آن را باید به فال نیک گرفت.
به گفته این نماینده مجلس، اجلاس بعدی این کارگروه قرار است سال آینده در مسکو برگزار شود و یکی از مهم‌ترین پیشنهادهای ایران برای اعضای کارگروه کمیته آسیا، این است که با هدف بحران آب همکاری 3 جانبه میان بخش خصوصی، پارلمان‌ها و بخش‌های دولتی کشورهای آسیایی شکل گیرد.
کوهکن در بخشی از صحبت‌های خود با تاکید بر رسالت بخش خصوصی و طرح موضوع «آمایش سرزمین» از سوی اتاق ایران گفت: باید این موضوع به مطالبه جدی بخش خصوصی تبدیل شود و نه تنها وزارت نیرو، بلکه کلیه وزارت‌خانه‌ها در تحقق این امر دخیل شوند.
تغییر اقلیم، مهم‌ترین چالش پیش روی منابع آبی کشور
در ادامه، علی‌مراد اکبری معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک به تشریح چالش‌های پیش روی منابع آبی در کشور و اقدامات این معاونت در این حوزه پرداخت.
اکبری، تغییر اقلیم را از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی منابع آبی کشور در طول سال‌های اخیر دانست و افزود: از زمان برگزاری اولین روز بزرگداشت آب در سال 1994 تا الان، هر ساله شعارهای مختلفی به منظور حمایت از منابع آبی در داخل کشور داده شده است اما هیچ یک از این شعارها اثربخش نبوده است.
به اعتقاد او، راهکار حل این معضل، فراهم شدن زمینه‌های مدیریت پایدار منابع آبی کشور است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک همچنین خواستار همکاری وزارتخانههای نیرو، جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت از محیط زیست و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به منظور همکاری در بهره‌مندی از منابع جهانی شد.
تشکیل کمپینی با هدف تحقق مسئولیت اجتماعی
کمپین اجتماعی «من ایرانم، مرا دریاب» با محوریت آموزش عمومی برای مقابله با بحران کم‌آبی با حمایت بانک مسکن از اسفند سال قبل باهدف آموزش شیوه صحیح مصرف آب، کار خود را آغاز کرده است.
ابوالقاسم رحیمی انارکی مدیرعامل بانک مسکن، در توضیح این کمپین گفت: کارشناسان و اقتصاددانان، بحران آب را در ردیف ابر چالش‌های بزرگ اقتصاد ایران و هم‌تراز با بحران محیط‌زیست، بحران صندوق‌های بازنشستگی، مشکلات بانک‌ها، مشکلات بودجه و رشد اقتصادی اندک معرفی می‌کنند.
به گفته انارکی، اساس تشکیل این کمپین در بانک مسکن در راستای تحقق مسئولیت اجتماعی، رشد آگاهی عمومی در خصوص تغییرات اقلیمی و حمایت از محیط‌زیست است و بانک مسکن تلاش کرده از زمان تأسیس این کمپین، آن را از یک حس مسئولانه به اولویت کلیدی تبدیل کند.
انارکی تاکید کرد: بانک‌ها به عنوان قلب تپنده اقتصاد، در کنار توجه به موضوعات و دغدغه‌های مالی و اقتصادی کشور، توجه ویژه‌ای به مسائل زیست محیطی دارند. بر همین اساس ایده اصلی این کمپین اصلاح الگوی مصرف است، تا تمامی شهروندان در قبال بحران پیش رو احساس مسئولیت کنند و با بهره‌گیری از رسانه‌های محیطی، دیجیتال، نشریات و آموزش عمومی به مردم، شرایط را برای صرفه‌جویی در مصرف آب و تغییر نگرش به موضوع بحران آب فرآهم کند.
تأکید بر ارائه راهکارهای چندجانبه برای حل مسئله آب
حجت‌الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به اثرگذاری موضوع آب روی ابعاد مختلف یک جامعه، تلاش در حوزه فرهنگ را یکی از راهکارهای مؤثر برای مقابله با بحران آبی کشور دانست و تأکید کرد: جهان امروز، جهان تصویر است و خوشبختانه ایران هم از نظر تصویرسازی، حرفه‌ای و توانمند است. می‌توانیم با استفاده از این ظرفیت، پیام‌ها را به بهترین حالت و با نفوذ بیشتر در سطح جامعه منتقل کنیم.
وی تأکید کرد: برای اینکه آب را بفهمیم و با آن برخورد درستی داشته باشیم، بهترین راهکار، فعالیت‌های فرهنگی است.
در ادامه ابوالقاسم حسین پور، کارشناس آبخیزداری امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، با بیان این مطلب که تداوم مشکلات آبی، اقتصاد کشور را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد، سه راهکار محوری را برای برون‌رفت از وضعیت کنونی پیشنهاد داد.
به باور وی مدیریت مصرف آب و کنترل برداشت‌ها، ارتقای بهره‌وری آب و توسعه آبخیزداری و آبخوان‌دار، مهم‌ترین مسائلی هستند که با رعایت آنها می‌توانیم قدم‌ها اولیه برای حل مشکلات آبی را برداریم.
حسین پور، خاطرنشان کرد: برای اجرایی کردن این محورهای سه‌گانه، موانع جدی وجود خواهد داشت. برای پیاده‌سازی این راه‌حل‌ها باید رویکردها و نوع نگاه تصمیم سازان کشور به موضوع تغییر کند.
کارشناس آبخیزداری امور مراتع و بیابان با اشاره به وجود 42 میلیون هکتار سرزمین نفوذپذیر در سطح کشور بر مشارکت جدی مردم تأکید کرد و افزود: برای نجات کشور از چالش کم‌آبی اگر مردم در کنار دولت نباشند، کاری از پیش نخواهد رفت.
در ادامه احسان آخانی، مدیر سازمان مردم نهاد سبز گستر مرکزی، جزئیات پروژه احیای قنات‌های سنجان استان مرکزی را که به همت این نهاد مردمی صورت گرفته است را تشریح کرد.
همچنین ملک محمدی، عضو مرکز تألیف کتاب‌های درسی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش‌وپرورش بر نقش مهم و اثرگذار آموزش در نهادینه کردن رفتار بهینه و مصرف درست آب تأکید کرد و گفت: بر اساس تغییراتی که طی چند سال گذشته در کتاب‌های درسی صورت گرفته و نوع آموزش‌ها که در همین مدت دچار تحولات گسترده‌ای شده است، سعی کرده‌ایم به موضوع آب توجه بیشتری داشته باشیم و فرهنگ مصرف درست آب را از همان ابتدای ورود بچه‌ها به محیط آموزشی، نهادینه کنیم.
راه‌اندازی مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی در وزارت نیرو
محمد فاضلی، مشاور وزیر نیرو نیز با اعلام این خبر که به تازگی مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی از سوی این وزارتخانه ایجاد شده است، تشریح کرد: این مرکز محلی خواهد بود که به کمک آن فعالان این حوزه، متخصصان و سمن‌ها (سازمان‌های مردم نهاد) با یکدیگر و با وزارت خانه در ارتباط مستقیم و مستمر خواهند بود. به اعتقاد ما از طریق گفت‌وگو و تعامل می‌توانیم مشکلات خود را برطرف کنیم.
وی در ادامه به ایجاد سازوکارهای جدید در بخش‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و در نهایت فرهنگی تأکید کرد و افزود: اگر قرار باشد برای بهبود وضعیت آبی کشور قدم جدی برداریم باید سازوکارهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جدیدی را طراحی و اجرایی کنیم.
به اعتقاد مشاور وزیر نیرو اعتمادسازی بین مردم و بهره‌گیری از ظرفیت آنها موضوعی است که تا به امروز چندان موردتوجه نبوده است اما بسیار مهم و اساسی است.
فاضلی خاطرنشان کرد: علاوه بر اصلاحات اجتماعی، لازم است مکانیسم‌های سیاسی کشور اصلاح شده و میزان دخالت‌های دولت در این حوزه نیز کاهش پیدا کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود تعامل و گفت‌وگو در این بخش را ضروری خواند و تصریح کرد: به نظر می‌رسد هنوز ابعاد مسئله آب برای تصمیم‌سازان و حتی مردم مشخص نیست. این موضوع تنها از طریق گفت‌وگو و تعامل انجام می‌شود.
مسئله آب را سیاسی نکنیم
در بخش پایانی این نشست، بعد از معرفی 5 عکاس برتر چهارمین جشنواره ملی عکس آب و تقدیر از آنها، عباس کشاورز، معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران به جمع‌بندی آنچه در این جشنواره مطرح شد، پرداخت.
وی تأکید کرد: تا حدودی توانسته‌ایم در مسئله‌سازی آب و جلب نظرات مسئولان و مردم نسبت به این مسئله موفق عمل کنیم هرچند راه نرفته در این مسیر بسیار طولانی است.
کشاورز ادامه داد: آنچه اهمیت دارد این است که در این مسیر سخت، دولت را تنها نگذاریم. حل مسئله آب نیازمند مشارکت همگان است. از طرفی باید مانع سیاسی شدن این موضوع شده و اجازه ندهیم و رویکردهای سیاسی بر این فضا حاکم شود.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران همچنین اقدامات بانک مسکن را قابل تقدیر خواند و ادامه داد: می‌توانیم با استفاده از ظرفیت ایجاد شده در فضای مجازی که به همت بانک مسکن انجام شده است، میزان اثرگذاری‌های خود را افزایش دهیم.
وی توجه بیشتر مردم و تصمیم سازان کشور به مسئله آب را حیاتی دانست و تصریح کرد: باید کاری کنیم تا دو قشر سیاسی و اجتماعی کشور وجود مشکلات آبی در کشور را باور کنند.