شاخص کل بورس تهران از اوایل سال 97 تا چهارشنبه گذشته حدود 230 درصد رشد کرده و در این روند یک و نیم ساله چندین اصلاح مقطعی را نیز پشت سر گذاشته است. چهارشنبه هفته گذشته نیز شاخص بورس تهران پس از حدود دو ماه رشد متوالی، دوباره با عقب‌گرد قیمت‌ها مواجه شد و حدود 8 هزار واحد افت کرد؛ حال چالش اصلی سرمایه‌گذاران این بازار این است که آیا این ریزش نیز گامی در جهت اصلاح بازار و زمینه‌سازی برای رشد دوباره آن است یا دیگر امیدی به رشد بازار نیست؟
نزول سنگین روز چهارشنبه بورس ازیک‌طرف شایعاتی را در مورد خروج نقدینگی از بورس و تداوم افت بلندمدت بازار سرمایه تقویت کرد و از طرف دیگر در بازار این شایعه مطرح شد که فرارسیدن سال مالی شرکت‌های کارگزاری و پایان مهلت تسویه اعتبارهای دریافتی سهامداران از کارگزاران عامل اصلی نزول بوده است بااین‌حال کارشناسان هر دو این فرضیات را رد کردند. به‌ویژه آنکه دیروز فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد بار دیگر بر ضرورت هدایت نقدینگی به بورس و حمایت از تولید داخلی تأکید کرد. درعین‌حال آمار معاملات روزانه بازار سهام که چهارشنبه گذشته 2500 میلیارد تومان بود، نشان می‌دهد نقدینگی از بازار سهام خارج نشده است.
در همین رابطه مهدی افضلیان از کارشناسان بازار سرمایه در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت: نشانه‌ای به معنی خروج نقدینگی در فضای معاملاتی فعلی وجود ندارد. اگر این اتفاق بیفتد بازار با ارزش معاملات بالا وصف‌های فروش سنگین خود را نشان می‌دهد؛ بنابراین چنین کاهش‌های احتمالی باید بیشتر بررسی شود تا ببینیم چنین حرکتی در جهت اصلاح یا در جهت ریزش است.
او درباره علائمی که می‌تواند نشانه‌های نزول دنباله‌دار و یا سقوط بورس باشد تأکید کرد: اگر صف‌های سنگین ایجاد شده و ارزش معاملات بالایی داشته باشیم، درعین‌حال از حمایت حقوقی‌ها در این فضا برخوردار نباشیم، می‌توانیم ریزش بازار مواجه را در پیش داشته باشیم اما چنین علائمی وجود ندارد.
همچنین محمد عطایی مدیر نظارت بر کارگزاران سازمان بورس و اوراق بهادار در مورد تسویه اعتبار پرداختی شرکت‌های کارگزاری به سهامداران گفت: سال مالی کارگزاری‌ها متفاوت است، البته سال مالی برخی شرکت‌های کارگزاری، پایان شهریورماه است. ضمن اینکه قراردادهای شرکت‌های کارگزاری با بانک‌ها در مورد خط‌های اعتباری، دقیقاً مشابه هم نیست و زمان قرارداد هر کارگزاری با بانک با قرارداد کارگزاری‌های دیگر از نظر زمانی احتمالاً متفاوت است. او افزود: ضمن اینکه بعضی شرکت‌های کارگزاری بزرگ در زمینه معاملات اعتباری چندان فعال نیستند؛ بنابراین نمی‌توان با قاطعیت گفت دلیل نزول روز گذشته بازار سرمایه، تسویه معاملات اعتباری کارگزاری‌ها بوده است.
عطایی با بیان اینکه روندهای بازار تحت تأثیر متغیرهای مختلفی است ادامه داد: حساب تضمین معاملات اعتباری بر اساس ۵۰ درصد ارزش آن سهم در سبد سهامداران است. این میزان (۵۰ درصد اعتبار) کاملاً منطقی است و حتی در صورت نوسان منفی بازار، ریسک‌های احتمالی پوشش داده خواهد شد.
فرشید جهانی، مدیرعامل کارگزاری جهان سهم هم در مورد تسویه اعتبارهای پرداخت شده کارگزاران به سهامداران گفت: این اتفاقات به وضعیت شرکت‌ها ارتباطی ندارد و ریسک‌های خارج از دامنه شرکت‌ها و بورس را می‌توان دلیل نزول دیروز دانست.
او به تسویه اعتباری ۶ ماه ابتدای سال اشاره‌ای کرد و گفت: کسی که اعتبار می‌دهد در شرایط بد بازار سعی می‌کند تمام اعتبارهای داده‌شده را تسویه کند؛ باید این را در نظر داشت که اگر روند بازار خوب بود، فشاری برای تسویه اعتبارات و تمدید از اول مهر به بعد با شرایط جدید بیشتر نمی‌شد.
به عقیده جهانی، در جلسه معاملاتی چهارشنبه گذشته، عموم سرمایه‌گذاران فعال که از حدود شش ماه پیش سود خوبی کسب کرده‌اند، دست به سیو سود زدند که همین مساله به التهاب بازار دامن زد؛ بنابراین عامل بیرونی برای ریزش‌ها وجود ندارد بلکه ناشی از اصلاحات موقت و شناسایی سود است .
به‌این‌ترتیب با رد با رد فرضیات مطرح شده درباره خروج نقدینگی از بورس و فرارسیدن مهلت تسویه اعتبار کارگزاران به نظر می‌رسد بخشی از دلایل نزول چهارشنبه گذشته ناشی از افزایش جنگ لفظی ایران و آمریکا در پی حمله پهپادی به عربستان بود که دیروز سایه سنگین آن بر سر بازار سهام کاملاً حس می‌شد و به فروش هیجانی برخی سهامداران منجر شده بود.
در این شرایط بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح دادند دو روز تعطیل آخر هفته را نقد بمانند تا از ریسک سیستماتیک بازار در امان باشند؛ چراکه در هفته‌های اخیر همواره در روزهای پنج‌شنبه و جمعه اتفاقات با اهمیتی در سپر سیاست رخ داده و هر بار بازار سرمایه را با ریسک تازه‌ای روبرو کرده است.
بااین‌حال تحلیل گران استدلال می‌کنند روند صعودی بورس متوقف نشده است و این روند بعد از یک اصلاح کوتاه‌مدت دوباره از سر گرفته خواهد شد.
مهدی افضلیان در همین رابطه گفت: بازار سرمایه اکنون جذاب‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود و این موضوع سبب ورود سرمایه‌گذاران جدید به این بازار می‌شود؛ از طرفی چون سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذارانی که قبلاً در این بازار بوده‌اند با رشد مواجه شده است، بنابراین سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به حضور در این بازار تمایل بیشتری دارند.
علی بشیری زاده یک کارشناس دیگر بازار سرمایه هم دراین‌باره گفت: به‌طورکلی چشم‌انداز بازار سرمایه بر اساس رویدادهای فعلی روبه‌جلو و جهش است مگر آنکه اتفاق تازه‌تری رخ بدهد و فضای فعلی تغییر پیدا کند.
فرشید جهانی نیز وضعیت بازار سهام در هفته آینده را بدون نوسان ارزیابی کرد و افزود: از روز شنبه بازار به شرایط ثابت دست می‌یابد و شاخص جایگاه قبلی خود را به دست می‌آورد.