مالیات بر ارزش‌افزوده که با نام VAT شناخته می‌شود، مالیاتی است عام که در چند سال اخیر توسط دولت وضع شده و از فعالان کسب‌وکار (شخصیت‌های حقوقی و حقیقی) از مرحله تولید تا توزیع، اخذ می‌شود. مدتی است که پای این نوع مالیات به گیشه‌های تئاتر باز شده است و گروه‌های تئاتری مکلف به پرداخت ۹ درصد از کل مبلغ فروش گیشه نمایش‌ها تحت عنوان «مالیات بر ارزش‌افزوده» شده‌اند؛ فعالان عرصه تئاتر تأکیددارند رقم 9 درصد در تولید کم سود تئاتر رقم بزرگی محسوب می‌شود. چراکه در طی تولید یک اثر هنری 35 درصد گیشه هزینه سالن و سایت فروش بلیت می‌شود و عملاً در شرایط کنونی تنها 50 درصد یک نمایش از آن گروه می‌شود.
از طرف دیگر اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده در حالی است که طبق آخرین قانون مربوط به مالیات یعنی قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال 1380، قشر ناشران، روزنامه‌نگاران، فیلم‌سازان و برخی دیگر از اقشار فرهنگی و هنری از شمول الزامی بودن پرداخت مالیات حذف‌شده‌اند.
همچنین ۱۴ بهمن‌ماه ۱۳۹۶ در پی جلسه‌ای که با موضوع بررسی مشکلات و ابهامات مربوط به مالیات بر ارزش‌افزوده در حوزه تئاتر، سینما و موسیقی با حضور اصغر همت، منوچهر شاهسواری و حمیدرضا نوربخش مدیران عامل خانه‌های تئاتر، سینما و موسیقی با محمد مسیحی معاون مالیات بر ارزش‌افزوده سازمان امور مالیاتی کشور برگزار شده بود، مقرر شد اشخاص حقیقی که با موضوع فعالیت تئاتر، فیلم و موسیقی فعالیت می‌کنند به عنوان موردی، مشمول نظام مالیات بر ارزش‌افزوده نشوند و نیازی به ثبت‌نام، مطالبه مالیات، عوارض ارزش‌افزوده و تسلیم اظهارنامه ندارند.
در همین زمینه، شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره چرایی کسر ۹ درصد مالیات بر ارزش‌افزوده از درآمد تولیدات و اجراهای تئاتری، با توجه به معافیت مالیاتی هنرمندان و فعالیت‌های فرهنگی طبق قانون می‌گوید: «به سبب عدم پرداخت مالیات ارزش‌افزوده که یک مالیاتی قانونی است، اداره کل هنرهای نمایش تحت‌فشار است؛ از ابتدای عید مجبور به پرداخت مالیات ارزش‌افزوده شده‌ایم و تاکنون 3 میلیارد جریمه‌شده‌ایم.»
به گفته این مقام مسئول، قراردادهای حوزه سینما، چرخه مالی بالایی دارند ولی قراردادهای تئاتر از این چرخه مالی بالا برخوردار نیستند و کسر مالیات بر ارزش‌افزوده به گروه‌های تئاتری فشار می‌آورد.
حذف مالیات بر ارزش‌افزوده در تولید آثار هنری در انتظار بررسی در صحن علنی مجلس
مردادماه سال جاری شهرام گیل آبادی مدیرعامل خانه تئاتر اظهار داشت که جلسات و مذاکرات با دولت دوازدهم به این نتیجه رسید که حذف مالیات بر ارزش‌افزوده در تولید آثار هنری باید در مجلس شورای اسلامی به تصویب برسد و دولت نمی‌تواند کاری در این زمینه انجام دهد.
چندی بعد الیاس حضرتی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس خبر از نهایی شدن طرح حذف مالیات ارزش‌افزوده از مراحل تولید آثار هنری در این کمیسیون و ارسال آن به صحن علنی جهت تصویب نهایی داد.
این نماینده مجلس با اشاره به بررسی این موضوع در جلسات متعدد تخصصی با حضور مدیر عامل خانه تئاتر، خانه سینما و خانه موسیقی گفت: از این پس مالیات بر ارزش افزوده فقط از حلقه آخر یعنی بلیت فروشی این آثار، افزوده شده و از خریدار کسر می‌شود و او ابراز امیدواری کرد که این طرح در صحن علنی مجلس به تصویب برسد و برای اجرا به دولت ابلاغ شود.
کاهش تولیدات آثار فاخر؛ مهم‌ترین نتیجه اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده
فعالان عرصه هنری با تأکید بر این نکته که اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده در مراحل تولید آثار هنری، منجر به خسارت بسیاری برای هنرمندان در عرصه‌های مختلف می‌شود تأکید می‌کنند یکی از مهم‌ترین آسیب‌های دریافت این مالیات در عرصه تئاتر، کاهش تولیدات آثار هنری پرمایه خواهد بود.
در همین زمینه، مریم معترف نائب رئیس هیأت مدیره منحل شده کانون کارگردانان تئاتر بر این باور است اگر ارزش‌افزوده تبدیل به یک عرف شود دیگر نمی‌توان کار تئاتر انجام داد ؛ چون گروهی که کار می‌کند ارزش‌افزوده، کرایه سالن، دستمزد عوامل، دکور، لباس و... را باید پرداخت کند.آیا برآیند فروش بلیت این هزینه ها را تامین می‌کند؟ بعید می دانم؛ اگر هم قیمت بلیت را بالا بگذاریم به جز معدودی تئاتر که تماشاگر خاص خود را دارد مردم نمی‌توانند با قیمت‌های بالا حضور پیدا کنند و این به ضرر تئاتر است.
بررسی‌های پایگاه خبری اتاق ایران از بازار تئاتر و مروری بر نمایش‌های به اجرا درآمده ازجمله بینوایان یا الیور توییست در سال گذشته، حاکی از آن است که 97 را باید «سال تئاترهای لاکچری» نامید. همزمان با اکران برخی از نمایش‌ها با هزینه‌های هنگفت فروش و تولید، فعالان عرصه تئاتر به‌کرات هشدار دادند که باید مراقب ظهور تئاتر سرمایه‌دارانه بود.
در همین راستا قطب‌الدین صادقی، کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» خاطرنشان کرده بود:« کمبود اساسی ما و آن چیزی که در آن ضرر کردیم، تولید آثار خوب حرفه‌ای و هنری است. آنچه در حال حاضر در تئاتر کشور شاهد ظهور گروه‌های هستیم که با صرف هزینه‌های هنگفت برای اجاره سالن، لباس و چهره‌های معروف به‌اصطلاح تئاتر پول‌محور را ایجاد کرده‌اند و اهمیتی هم به کیفیت کار ندارند. این‌ها افرادی هستند که با پول و قدرتشان به دنبال تفریح هستند و تئاتر را به فلاکت کشانده‌اند.»
از طرف دیگر برخی از فعالان عرصه هنری هشدار می‌دهند کسر این مالیات از خریدار یا همان تماشاگر تئاتر، مساوی است با افزایش قابل توجه قیمت بلیت نمایش‌ها؛شهرام گیل آبادی مدیرعامل خانه تئاتر با اشاره به همین نکته می‌گوید:«حمایت‌های دولتی از آثار هنری تقریبا برداشته شده و تئاتر آنقدر نحیف شده که عملا حمایت خاصی از تولیداتش انجام نمی‌شود، و در چنین شرایطی دولت دو بلا را روز‌به‌روز و لحظه‌به‌لحظه سر تئاتر می‌آورد؛ یکی اینکه بدنه تئاتر را مدام نحیف‌تر می‌کند و دوم اینکه تولید تئاتر را روز‌به‌روز گران‌تر می‌کند. پس این محصول هنری که قرار بر این بود که طبق شعارهای دولتی وارد سبد خرید مردم شده و روز‌به‌روز گسترش یابد، روز‌به‌روز توسط خود کارگزارانش، لطمه بیشتری می‌بیند. که تبعاتش نخست شامل فشار به تماشاگر و مخاطب تئاتر و دوم هدایت تئاترها به سمت فضایی غیرفرهنگی است. چون در چنین شرایطی کسی که می‌خواهد کار تئاتر کند باید مدام به فکر گیشه باشد و همین مساله او را از فضای فکری و فرهنگی فاصله می‌دهد.»