مشاور اقتصادی رییسجمهور بسته خروج از رکود دولت را کاملا موفق عنوان میکند و معتقد است: «یک وقتی من ادعا میکنم که اقتصاد ما خیلی سرحال است، در حالی که من این را نمیگویم؛ من میگویم رکود تعریف دارد و ما الان مصداق تعریف رکود نیستیم. مسعود نیلی در گفتوگوی خود با فارس با انتقاد از وابستگی بودجه به نفت در سالیان گذشته از اعتقاد به اینکه «مردمانی که کشورشان به نفت وابسته است، ثباتی در رفاه ندارند» صحبت میکند و میگوید: «رویکرد دولت گذشته در عرصه تجارت و سیاست خارجی سیاست «خربزه با عسل» بوده است در زمانی که در اقتصاد شاهد اعمال محدودیت از طرف قدرتهای خارجی هستید باید کمی محتاطتر عمل کنید.» بر همین اساس در گذشته هماهنگی بین سیاست و تجارت خارجی وجود نداشته است.»
وی معتقد است روحانی «اقتصاد دو سکتهای» را در سال ٩٢ تحویل گرفت. البته در کنار آن عنوان میکند که دلیل آرامش بازار ارز ارزیابی مردم از نتایج انتخابات ریاستجمهوری سال ٩٢ بوده است. نیلی مدعی است «اعتماد مردم به نظام تصمیمگیری کشور» در امر اقتصاد باعث شد کشور از شوک افت قیمت نفت به سلامت بیرون بیاید و بر این اعتماد نیز تاکید دارد. البته وی عدم تبعیت مردم از فراخوان دولت درخصوص عدم ثبتنام برای دریافت یارانه را دلیلی بر بیاعتمادی مردم به نظام تصمیمگیر اقتصادی دولت نمیداند: «ادعا نمیکنم که اقتصاد سرحال است» اما «امروز کشور در شرایط رکود به سر نمیبرد.» بر همین اساس سخن خود مبنی بر خروج از رکود در سال ٩٧ را رد کرد و گفت «من هیچگاه چنین جملهای را نگفتهام» و در تصحیح آن عنوان کرد که منظور، رسیدن به سطح رفاه سال ٩٠ بوده است و اینکه شاید تا سال ٩٧ طول بکشد!وی درخصوص برجام بر این اعتقاد است «نه آنها در وفای به عهدشان داوطلب و پیشقدمند نه ما باید همه چالشهای مربوط به اجرای این موضوع را اتمام یافته تلقی کنیم». بر همین اساس میگوید تلاشهای مستمر و پیوسته دیپلماتیک باید ادامه پیدا کند.
اقتصاد ما «اقتصاد کمعمق» بود
وی با بیان اینکه اقتصاد کمعمق یعنی مثلا خودرو ساز شما همچنان خودرو تولید کند اما قطعهاش را به جای اینکه به داخل سفارش دهد از چین وارد کند. تاکید میکند: «در اینجا عمق تولید کم شده است. نتیجه آن میشود که تولید شما ممکن است افزایش پیدا کند اما شغل ایجاد نمیشود و تورم هم افزایش پیدا میکند. اقتصاد ما در دوره وفور درآمدهای نفتی به همین روش اداره شد.» نیلی در ادامه با تحلیل شرایط پیش از تحریم نفتی ایران و هجوم مردم برای خرید ارز به دلیل اعلام شدن پیش از موعد تحریمهای نفتی ایران به کاهش ٤٠ درصدی درآمدهای ارزی کشور در یک مقطع کوتاه اشاره کرد و در پاسخ به این شبهه عدم مدیریت نقدینگی کشور توسط دولت پاسخ داد: « در اقتصاد ما و در فاصله دوران وفور درآمدهای نفتی یک اتفاق دیگری نیز افتاده بود که کم اهمیتتر از موارد ذکر شده نیست اما دیده نشد. در دیگر کشورها چون رشد نقدینگی کند است، اگر بانکی تاسیس شود فقط در صورتی میتواند موفق باشد که سهم از بانکهای دیگر بگیرد، یعنی خدمات بهتری ارایه دهد و کاری کند که مردم به جای اینکه در فلان بانک حساب باز کنند، در این بانک حساب باز کنند. یعنی بانکها باید با هم رقابت کنند.»وی ادامه داد: «در سالهای گذشته چقدر بانک جدید درست شد و چه رقابت شدیدی بر سر مجوز گرفتن از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بود. بانک مرکزی با این حجم شدید نقدینگی نمیتوانست کنترلی روی بانکها اعمال کند، بانکها هم خیالشان راحت بود که از بانک مرکزی به وفور پول میآید. در ادامه بانکها دقتی بر اعطای تسهیلات به افراد به صورت وام نیز نمیکردند از اینکه مطمئن باشند این پول برمیگردد. در نتیجه حجم زیاد ریسک در بانکهای ما جمع شد. آن هم بدین خاطر بود که به افرادی وام دادند که به درستی ارزشیابی نشده بودند، یکباره در شاخصها مشاهده کردیم سال ٨٦ که قله مخارج دولت بود نسبت مطالبات غیر جاری به کل تسهیلات بانک حدود ٢١ درصد شد. در بانکداری دنیا این شاخص اگر ٥ درصد شود، به شما هشدار میدهند و میگویند در مرز خطر هستید. این وضعیت در کشور ما به ٢١ درصد رسیده بود و البته امروز به ١/٧ رسیده است.»
یکسانسازی باید انجام شود
وی همچنین در مورد یکسانسازی نرخ ارز هم تاکیدکرد: «حتما باید در این دولت یکسانسازی نرخ ارز صورت گیرد و انشاءالله انجام خواهد شد. در سال ٩٣ درآمد حاصل از نفت خام ما (در مقایسه با ١٢٠ میلیارد دلار سال ٩٠) ٥٥ میلیارد دلار بود. یعنی بعد از توافق ژنو و بعد از اینکه ما امکان افزایش صادرات پیدا کردیم، درآمد حاصل از نفت خام ما تازه به ٥٥ میلیارد دلار رسید که این عدد را وقتی به قیمت ثابت حساب کنیم کمی بیشتر از قبل دهه ٨٠ است. در سال ٩٥، بعد از برداشته شدن تحریم و حتی با بیش از دو برابر شدن صادرات نفت، درآمد ارزی نفتی ما تازه به ٣٦میلیارد دلار خواهد رسید یعنی کمتر از یک سوم سال ٩٠. بنابراین لازم نیست در این حد نگران وابستگی به نفت باشید. اگر حساسیتهایی که در شرایط حاضر در مورد وابستگی به نفت وجود دارد در سالهای نیمه دوم دهه ٨٠ ابراز میشد، مطمئنا ما امروز در شرایط بهتری زندگی میکردیم.»نیلی با اشاره به آمارهای مگوی دولتی گفت: «اقتصاد کشور در سالهای ٩١- ٩٠ کاملا به هم ریخت. تحریم باعث شد ١٢٠میلیارد دلار درآمد حاصل از فروش به ٦٨ میلیارد دلار برسد و کاهش ٤٠ درصدی این درآمد را باعث شود. در سال ٩٣به ٩٤ نیز به دلیل کاهش قیمت نفت مبلغ ٥٥ میلیارد دلار درآمد حاصل از فروش نفت به ٢٤ میلیارد دلار رسید و این یعنی ٥٥ درصد کاهش. امروز این مطالب را میشود بیان کرد اما سال گذشته من این را نمیگفتم چرا که ممکن بود مردم دچار اضطراب شوند.»
ادعا نمیکنم اقتصاد سرحال است
مشاور روحانی همچنین با تاکید بر اینکه مسلما در شرایط رکود به سر نمیبریم، تصریح کرد: «نمیدانم کدام کارشناسان هستند که میتوانند مبتنی بر ارقام و آمار استدلال کنند که ما الان در وضعیت رکودی هستیم. در خصوص آن نامه نیز از همان ٤ وزیر سوال کنید. یک وقتی من ادعا میکنم که اقتصاد ما خیلی سرحال است، در حالی که من این را نمیگویم.
من میگویم رکود تعریف دارد، ما الان مصداق تعریف رکود نیستیم. اینکه گفته میشود رکود بیداد میکند و بزرگترین رکود وجود دارد، براساس مبانی علمی حرف درستی نیست. چه کسی گفته الان شرایط رکود است؟ آیا کسی هست که بگوید امسال رشد اقتصاد کشور منفی خواهد بود یا الان منفی است؟ مادامی که رشد تولید ناخالص داخلی منفی نیست شما در رکود به سر نمیبرید.»وی ادامه میدهد: « رشد اقتصاد ما از بهار ٩٣ مثبت شد. فصل چهارم آن سال نیز رشد مثبت بود اما کمتر از فصول گذشته. اینکه چرا کاهش پیدا کرد بدین خاطر بود که قیمت نفت بهشدت کاهش پیدا کرد که من قبلا در این مورد توضیح دادم و تکرار نمیکنم. کمترین رشد اقتصادی در سالهای گذشته مربوط به سال ٧٦ میشود که رشد اقتصادی مثبت ٨/٠ درصد بوده است. هیچ دولتی را بعد از جنگ نداشتیم که با رشد منفی کار را شروع کرده باشد و آن هم بعد از یک رشد بزرگ منفی ٨/,٦ درصد. همچنین پیش از این بالاترین تورمی که در شروع کار یک دولت وجود داشته در سال ٧٢ بوده که ٩/٢٢ درصد تورم وجود داشته است. اما دولت آقای روحانی با تورم ٧/٣٤ درصد- البته آن هم در پایان سال وگرنه تورم زمان شروع خیلی بالاتر بود- کار خود را شروع کرد. در بعد از انقلاب هیچ دولتی را سراغ نداریم که در نقطه شروع، رکود و تورم را همزمان با هم داشته باشد، اما در ابتدای این دولت این وضعیت وجود داشت. سیاستگذاری در این شرایط خیلی سخت میشود چون اگر بخواهید کاری کنید که تحرک در اقتصاد ایجاد شود، تورم بالا میرود و اگر بخواهید تورم را پایین بیاورید، رشد را خراب میکنید.»وی با تاکید بر اینکه نخستین بسته خروج از رکود دولت کاملا موفق بودافزود: «بسته دوم در سال گذشته در واکنش به کاهش قیمت نفت ارایه شد. بنابراین یک بستهای موقت و شش ماهه تهیه شد درحالی که بسته اول ٢ساله بود. این بسته نیمه دوم سال ٩٤ ارایه شد تا چگونه اقتصاد مدیریت شود که ما دچار رکود مجدد نشویم و به سلامت به سال ٩٥ برسیم. چراکه در سال ٩٥ اقتصاد در مسیر درست قرار میگرفت.»
نیلی در خصوص انتظارات از پسابرجام هم میگوید: «همه کسانی که در نقد برجام صحبت میکنند، بعد در ادامه نمیگویند که پیشنهاد جایگزین آنها چه بوده است. اگر میخواستیم همان مسیر قبلی را ادامه دهیم الان کجا بودیم؟»