محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها از یک سو و گسترش ویروس کرونا در سطح دنیا از سوی دیگر موجب شده سطح درآمدهای کشور طی سال‌های اخیر به شدت کاهش پیدا کند و رونق از کسب‌وکارها رخت بسته و شاهد پهن شدن سایه رکود بر همه انواع فعالیت‌های اقتصادی باشیم.
با شیوع کرونا، کشورهای مختلف برای حمایت از اقتصاد خود، اعمال انواع حمایتها از کسب‌وکارهای مختلف را شروع کردند؛ اما در ایران به دلیل مشکلات مالی، دولت نتوانست به وعده‌های حمایتی خود پاسخ دهد.
با توجه به این وضعیت باید دید دولت سیزدهم که تنها منبع درآمدی آن مالیات خواهد بود، چگونه می‌تواند در عین حال که از طریق مالیات مشکلات درآمدی خود را حل می‌کند، از همان طریق نیز به حمایت از کسب‌وکارها می‌پردازد.
در این ارتباط غلامحسین دوانی، کارشناس حوزه مالیات در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران از پارادوکسی که دولت آینده در آن گیر خواهد کرد سخن می‌گوید.
بر اساس اظهارات او هر دولتی که سر کار بیاید در یک پارادوکس گیر خواهد کرد. از یک طرف با مشکلات ناشی از کرونا مواجه است و از یک طرف مالیات تنها منبع درآمد دولت تلقی می‌شود. در شرایط تحریمی، دولت نمی‌تواند نفت بفروشد و جز درآمد مالیاتی و درآمد گمرکی ممر دیگری برای دولت قابل تصور نیست. هرچند به دلیل کاهش منابع ارزی هم چندان نمی‌تواند روی درآمد گمرکی حساب باز کند.
او تصریح کرد: دولت ضمن حصول درآمد مالیاتی نباید اجازه دهد کسب‌وکارها متوقف شوند.
دوانی با بیان این مطلب که بخش زیادی از اقتصاد از دادن مالیات طفره می‌روند، گفت: دولت باید از این شرایط پیش آمده استفاده کند و معافیت‌های مالیاتی نهادها که مخل اقتصاد هستند را لغو کند.
به باور این کارشناس مالیاتی، معافیت در هیچ شرایطی معنا ندارد چه برسد به امروز که با این همه مشکل اقتصادی مواجه هستیم. در این وضعیت باید معافیت‌ها لغو و درنهایت با رعایت انصاف نسبت به گرفتن مالیات اقدام شود.
او عقب انداختن صرف جرایم مالیاتی را راهکار مناسبی ندانست و ادامه داد: دولت باید راهکارهای اقتصادی را در پیش بگیرد تا به درآمد مالیاتی برسد. هرچه تولید و صنعت رونق بگیرد، سطح درآمدی دولت هم بیشتر می‌شود بنابراین باید نگاه ساختاری به اقتصاد داشته باشد. برای برون‌رفت از این مشکلات اقتصادی نباید با راهکار مالیاتی مقابله کرد بلکه باید مشکل را از طریق نهایی کردن برجام حل کنیم.
دوانی با اشاره به تحقق درآمد مالیاتی در سال گذشته تاکید کرد: دسترسی به درآمد مالیاتی امکانپذیر است به شرطی که از آنهایی که مالیاتی نمی‌گیرند، مالیات دریافت شود. سال گذشته با وجود کرونا تنها رقمی که در بودجه محقق شد، درآمد مالیاتی بود و حتی چیزی حدود 9 درصد هم بیشتر دریافت شد.
او شیوه دریافت مالیات بر عایدی سرمایه را نیز تقلیدی از کشورهایی دانست که توسعه‌یافته بوده و پیش از دریافت این مالیات زیرساخت‌ها و امکاناتی را فراهم کرده‌اند. دوانی اجرای مالیات بر عایدی سرمایه را منوط به وجود شاخص‌های اقتصادی دانست که درحال حاضر در اقتصاد ایران وجود ندارند.
این کارشناس حوزه مالیاتی تصریح کرد: مالیات بر عایدی سرمایه یعنی مالیات بر درآمد حاصل از اوراق بهادار، املاک و سهام و هیچ بحثی هم از اتومبیل، طلا، ارز و غیره نیست. اینکه اقتصاد مریضی داریم و عده‌ای برای حفظ ارزش پول خود رو به ماشین و غیره آورده‌اند، بحث دیگری است و دولت باید برای حل این مشکلات برنامه دیگری پیاده کند نه اینکه مالیات بر عایدی سرمایه بگیرد. بدون شک این شیوه عمل به شکس منتهی می‌شود و شاهد رشد اقتصاد زیرزمینی خواهیم بود.
به اعتقاد او هدف اصلی مالیات برعایدی سرمایه بورس بوده ولی چون افرادی خاص سرمایه‌های خود را در بازار سرمایه، برده‌اند، نمی‌خواهند این مالیات به بورس اصابت کند. چه‌طور می‌شود که در شش یا چهار ماه اول سال گذشته، عده‌ای بیش از 100 میلیارد در معاملات سهام برده باشند اما فقط همان نیم درصد اولیه را مالیات داده باشند.
دوانی خاطرنشان کرد: مالیات ابزار توسعه است و در هیچ کجای دنیا خود مالیات هدف نیست. اگر نتوانیم از این ابزار به درستی استفاده کنیم برعکس جواب می‌دهد. در این که درآمد توسعه پایدار باید درآمد مالیاتی باشد شکی نیست و باید مالیات بر هدف اصابت کند، نمی‌توان بخشی از اقتصاد را خودی و بخش دیگری از آن را غیرخودی تلقی کرد.