محمدرضا کرباسی معاون بین‌الملل اتاق ایران در گفت‌وگو با حسن حیدردیاب، خبرنگار روزنامه وچرنی‌لیست کرواسی، مباحثی درباره روابط تجاری دو کشور مطرح کرده است. در ادامه متن این گفت‌وگو را می‌خوانید:
اخیراً مرکز حلال کرواسی با موسسه جهانی حلال اتاق ایران تفاهم‌نامه‌ای امضا کردند. این تفاهم‌نامه چه اتفاقی قرار است در روابط دو کشور رقم بزند؟
کشورهای عضو حوزه بالکان از جنبه‌های مختلفی مورد توجه فعالان اقتصادی ایران قرار دارند. با این حال بخشی از کالاهای تولیدی حوزه بالکان برای واردات به ایران و برعکس برخی کالاهای ایران برای صادرات به این کشورها نه به‌صورت مستقیم بلکه از طریق کشور ثالث انجام می‌شود. تلاش این است که تجارت مستقیم میان ایران و کرواسی و در کلان موضوع با منطقه بالکان برقرار کنیم؛ چراکه به‌مراتب قیمت تمام شده کالاها کمتر از حالت تجارت غیرمستقیم خواهد بود.
بخش بزرگی از مردم کشورهای عضو حوزه بالکان مسلمان هستند و علاقه مسلمانان به استفاده از کالاهای حلال بر کسی پوشیده نیست. این ظرفیت خیلی خوبی برای ایران است. با توجه به اینکه بیش از 98 درصد مردم ایران مسلمان هستند اکثریت قریب به اتفاق کالاهای تولیدی ما از حلیت کامل برخوردار و مناسب بازار بالکان هستند.
در این راستا ما هیات های مختلفی را به کشورهای حوزه بالکان ازجمله کرواسی و بوسنی و هرزگوین اعزام کردیم و هیات های مختلفی را هم از این منطقه در ایران میزبان بودیم و به دنبال این رفت و آمدهای تجاری بین موسسه جهانی حلال ایران که وابسته به اتاق بازرگانی است با مرکز صدور گواهی حلال کورواسی موافقت‌نامه همکاری‌های بلندمدت را امضا کردیم. بر اساس این موافقت‌نامه چند تصمیم اتحاذ شده که قرار است ظرف 2 سال آینده آن‌ها را به اجرا بگذاریم.
در وهله اول بخشی از تحقیقات و مطالعات مربوط به حلال با همکاری موسسه جهانی حلال ایران و مرکز حلال زاگرب اتفاق خواهد افتاد و ما به‌صورت مشترک ابعاد مختلف حلال را بررسی کرده و نتیجه را بعد از تأیید دوطرف، به کشورهای عضو بالکان جهت بهره برداری ارسال می‌کنیم. این تحقیقات بر اساس استاندارد حلال سازمان همکاری‌های اسلامی خواهد بود که استانداردی مورد تأیید 57 کشور اسلامی است.
کرواسی منطقه صنعتی است و یک سری تولیدات حلال دارد. آیا امکان صادرات این محصولات به ایران وجود دارد؟
بر اساس توافقی که ما با مرکز صدور گواهی حلال زاگرب امضا کردیم قرار بر این است که کارهای تحقیقاتی را انجام بدهیم و در کنار این تلاش کنیم از ظرفیت‌های تولیدی صنایع غذایی مورد نیاز بازار دو کشور برای صادرات بهره برداری کنیم.
به عنوان مثال غذاهای نیمه آماده و کنسروی ایران قابلیت عرضه در منطقه بالکان و کرواسی را دارد. درعین‌حال مواد اولیه مورد نیاز این محصولات می‌تواند از کشور کرواسی و منطقه بالکان برای تولید کالای قابل مصرف و صادرات مجدد به کرواسی و کشورهای بالکان وارد ایران شود.
مسلمانان جمعیت کوچکی در کرواسی هستند. غیر از بحث حلال، اتاق بازرگانی ایران با کرواسی چه همکاری‌های مشترکی خواهند داشت؟
درست است که در کرواسی تعداد مسلمانان بسیار محدود است ولی خوشبختانه با توجه به ظرفیت خوب صنعتی این کشور و با توجه به امکان ورود کالاهای تولیدی کرواسی به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ما در تلاش هستیم در بخش صنایع غذایی شرکت‌هایی را به طرف کروات معرفی کنیم که با سرمایه‌گذاری مشترک در تولید کالاهای حلال این کالاها را روانه بازار اتحادیه اروپا کنیم.
از طرف ایران قرار است چه شرکت‌هایی با کرواسی وارد همکاری شوند؟
در حال حاضر تعداد شرکت‌هایی که با کرواسی کار می‌کنند به واسطه نبود اطلاعات لازم برای همکاری‌های اقتصادی بلندمدت محدود است. ما تلاش داریم با همکاری اتاق بازرگانی کرواسی مبادله اطلاعات را در سطح گسترده‌تری انجام دهیم و شرکت‌ها را برای همکاری‌های بلندمدت بسیج کنیم.
در حال حاضر حجم مبادلات دو کشور چقدر است و چه چشم‌اندازی برای همکاری‌های مشترک وجود دارد؟
حجم روابط اقتصادی ایران و کرواسی در سال 2020 تنها 8 میلیون دلار بوده است که دلیل اصلی آن ناشی از اطلاعات کم تجار و غیرفعال بودن آن‌ها بوده است. پیشنهاد ما برای افزایش حجم روابط اقتصادی دو کشور فعال کردن مکانیزم تهاتر بین ایران و کرواسی است تا کالاها به طور مستقیم و بدون انجام عملیات بانکی مبادله شوند.
کرواسی نیازمند آهن‌آلات، مواد شیمیایی و پتروشیمی و مواد ساختمانی است و در مقابل ما می‌توانیم نیاز خود را در زمینه ماشین‌آلات و صنایع تولیدی، در ازای صادراتمان به کرواسی از این کشور وارد کنیم. قطعات یدکی لوکوموتیو، کشتی و کالاهایی که کرواسی از نظر تولید آن‌ها در رتبه خوبی قرار دارد می‌توانند در لیست کالاهای وارداتی ما قرار بگیرند.
در کنار این سال گذشته موافقت‌نامه همکاری اتاق‌های بازرگانی ایران و کرواسی بین روسای اتاق بازرگانی دو کشور را امضا کردیم. بر این اساس قرار گذاشتیم در بازه زمانی یک‌ساله کمیته‌های مشترک اتاق‌های بازرگانی دو کشور را ایجاد کنیم. در حال حاضر زمینه تشکیل این کمیته در ایران فراهم است و منتظریم تا اتاق بازرگانی کرواسی هم‌نظر خود را اعلام کند تا بتوانیم از طریق ایجاد این کمیته هم‌افزایی‌های اقتصادی را توسعه دهیم.
من معتقدم با توجه به ظرفیت خوب کرواسی و حضور آن در کشورهای مختلف منطقه و عضویت در اتحادیه اروپا می‌توانیم حجم تجارت دو کشور را به بیش از 500 میلیون دلار در یک سال آینده افزایش دهیم.
درعین‌حال توصیه ما این است که همکاری در زمینه‌های مختلفی ازجمله صنعت نفت و گاز، پتروشیمی، دارو و لوکوموتیو سازی به‌صورت سرمایه‌گذاری مشترک بین شرکت‌های ایرانی و کروات دنبال شود. استفاده از ظرفیت ایران در زمینه گردشگری سلامت از دیگر نقاط قوت در تجارت دو کشور می‌تواند باشد. چراکه با پیشرفت علم پزشکی در ایران ما می‌توانیم این خدمات را با قیمت بسیار پایین به کروات‌ها بدهیم.
این ظرفیت‌ها آماده است. اگر بتوانیم این تفاهم اولیه را از طریق اتاق‌های بازرگانی دو کشور به فعالان اقتصادی دو کشور منتقل کنیم قطعاً فعالیت بلندمدت برد-برد خواهیم داشت و حجم مبادلات تجاری‌مان به‌مراتب افزایش خواهد یافت.
اتاق ایران با کشورهای اتحادیه اروپا همکاری تجاری دارد؟
حجم روابط تجاری ایران و اتحادیه اروپا در یک دوره زمانی 25 میلیارد دلار در سال بود. ولی بعد از تحریم‌ها و خروج امریکا از برجام، حجم روابط اقتصادی مستقیم ما کاهش یافته و به 3.5 میلیارد دلار رسید. البته این رقم تجارت مستقیم ماست. ما تجارت غیرمستقیم هم با اتحادیه اروپا داریم که از طریق کشورهای ثالث کالای ما را خریداری می‌کنند.
مقامات ایران بارها اعلام کرده‌اند هیچ محدودیتی در افزایش ظرفیت‌های همکاری اقتصادی با کشورهای جهان به جز رژیم صهیونیستی نداریم. حتی در سال 2019 حجم روابط اقتصادی مستقیم ما با آمریکا در شرایط تحریم به یک میلیارد دلار افزایش یافت. در حال حاضر تجارت ما با کشورهای آمریکای لاتین عضو مرکوسور (بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی) بالغ بر 4 میلیارد دلار است.
تجارت مستقیم ایران با آمریکا در زمان ترامپ انجام شده است؟
بله. در زمان ایشان بود. با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها تجارت راه خودش را می‌رود و خیلی از کالاهای تولید ایران ازجمله فرش و زعفران به‌صورت مستقیم روانه خاک آمریکا می‌شود. ایران هیچ محدودیتی برای همکاری‌های تجاری با هیچ کشوری جز رژیم صهیونیستی ندارد اما تجارت ما در چارچوب حفظ عزت ملی و اقتدار کشورمان خواهد بود.
متأسفانه در قرن 21 ما شاهد نوعی تروریسم جدید اقتصادی کشورهای غربی علیه کشورهای در حال توسعه هستیم که طی سال‌های گذشته بر کشور و مردم ما تحمیل شد و به عمد مردم عادی را با محدودیت‌های اقتصادی هدف گرفتند. خوشبختانه با وجود همه این تحریم‌ها و محدودیت‌هایی که بر ایران تحمیل شد امروز مفتخریم که بگویم بین کشورهای صنعتی جهان در بخش بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی در رده‌های بالای جهانی قرار داریم. در بخش‌های مربوط به تولید صنعتی در داخل کشور به واسطه محدودیت‌ها ما مهندسی معکوس انجام دادیم و امروز اکثریت قریب به اتفاق کالاهای صنعتی مورد نیاز داخل کشور را در داخل تولید می‌کنیم درحالی‌که قبلاً از خارج وارد می‌کردیم.
نمونه کوچک بحث واردات بسیار بالای ایران در صنایع خانگی از کره جنوبی بود که به واسطه محدودیت‌هایی که برای انتقال پول ایران از کره اعمال کردند امروز اکثریت کالاهای مورد نیاز در این بخش را در داخل با قیمت و کیفیت مناسب‌تر تولید می‌کنیم.
در صنایع معدنی و پتروشیمی و نگهداری و تعمیر هواپیماها این اتفاق افتاده و همه ظرفیت‌ها در داخل کشور بومی‌سازی شده‌اند. غرب تلاش زیادی کرد که نتوانیم مواد اولیه مورد نیاز صنایع داخلی‌مان را وارد کنیم اما فعالان اقتصادی ایران توانستند از طرق مختلف مواد خام مورد نیاز صنایع داخلی را از کشورهای دیگر وارد کنند. به همین دلیل چرخ صنعت و تولید در حال چرخیدن است و هیچ محدودیتی برای تولید وجود ندارد.
طبق فتوای مقام معظم رهبری که سیاست اقتصاد مقاومتی را در ایران ترسیم کردند ما امروز هیچ نیازی به واردات کالاهای آمریکایی و اروپایی به داخل کشورمان نداریم و این افتخار را داریم که این کشورها نیازمند کالاهای تولیدی ایران هستند.
ایران به دنیا ثابت کرد اگر ملت‌ها تصمیم بگیرند روی پای خود بایستند می‌توانند در مقابل قدرت‌های زورگو قد علم کنند. خوشحالیم که روند تولید و صادرات رو به افزایش است؛ تجارت تهاتری با اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان در حال انجام است. درعین‌حال خیلی از کشورها تصمیم گرفتند مبادلات کالایی‌شان با ایران را با ارزهای ملی خودشان سامان بدهند. بنابراین محدودیت‌های بانکی اعمال شده بر ایران نتوانسته تأثیر شگرفی بر کاهش همکاری‌های اقتصادی ایران با کشورهای دیگر بگذارد.
ارزیابی شما از وضعیت اقتصادی ایران چیست؟
اگر اقتصاد کشورهای مختلف را در صدسال گذشته مطالعه کنید و با 40 سال فشار اقتصادی و تحریم‌های شکننده غرب بر جمهوری اسلامی ایران مقایسه کنید می‌توانید نگاه کارشناسانه عمیقی از ایران و توانمندی‌های آن به دست بیاورید.