ایران کشور چهار فصل با تنوع تولید محصولات کشاورزی، دامی، شیلاتی، خشکبار و غذایی است که علاوه بر تولید محصولات مورد نیاز خود، تولیدکنندگان و تجار نیز صادرات این نوع محصولات را دنبال کرده‌اند اما به دلیل شرایط اقلیمی نیمه خشک بیش از ۶۵ درصد واردات کشور نیز محصولات اساسی کشاورزی است.
در سال ۱۴۰۰ چقدر صادرات و واردات محصولات کشاورزی داشتیم؟
در سال ۱۴۰۰ بیش از ۸ میلیون و ۵۲۸ هزار تن از محصولات غذایی و کشاورزی از کشورمان صادر شده است و بیش از ۳۰ میلیون و ۴۱۹ هزار تن کالاهای اساسی کشاورزی نیز وارد شده است که مجموع تجارت خارجی محصولات کشاورزی مان به ۳۹ میلیون تن در سال رسیده است.
در صادرات محصولات کشاورزی سال قبل ۱۵۴ هزار تن کالای دامی و شیلاتی، به ارزش ۲۱۴.۵ میلیون دلار، لبنیات ۴۴۰ هزار تن به ارزش ۴۱۷.۵ میلیون دلار، تخم مرغ ۹۰ هزار تن به ارزش ۵.۵ میلیون دلار، عسل ۱۸۰۰ تن به ارزش ۶.۵ میلیون دلار، احشا و پوست و روده حیوانات ۶۶۰۰ تن به ارزش ۱۳۷ هزار دلار، انواع میوه و محصولات کشاورزی و گیاهی همراه با فرآورده‌های غذایی ۷ میلیون و ۹۲۰ هزار تن به ارزش ۴ میلیارد و ۵۶۲.۵ میلیون بوده است.
چه محصولاتی صادر شده است؟
۳۶ محصول اول صادراتی این محصولات از لحاظ وزنی به ترتیب سیب تازه با ۹۸۴ هزار تن، هندوانه با ۹۱۲ هزار تن، گوجه فرنگی زراعی ۶۲۴ هزار تن، سیب زمینی ۵۵۶ هزار تن، پیاز تازه ۳۷۴هزار تن، خربزه ۲۳۷ هزار تن، خمیرهای غذایی ۲۳۳ هزار تن، گوجه فرنگی گلخانه ای ۱۹۹ هزار تن، کیوی ۱۹۵ هزار تن، فلفل دلمه‌ای ۱۷۵ هزار تن، خیار ۱۶۶ هزار تن، بادمجان ۱۶۶ هزار تن، کلم ۱۵۸ هزار تن، خرما مضافتی ۱۵۷ هزار تن، پرتقال ۱۳۸ هزار تن، انواع آب میوه تغلیظ شده ۱۳۴هزار تن، بیسکوئیت ۱۳۰ هزار تن، رب گوجه ۱۲۴ هزار تن، انواع شیرینی بدون کاکائو ۱۱۹ هزار تن، پسته با پوست ۱۱۵هزار تن، گل کلم ۱۱۰ هزار تن، انواع نان ۹۵ هزار تن، کاهو کروی ۹۲ هزار تن، پنیر ۸۲ هزار تن، تیزابی بی دانه ۷۵ هزار تن، کاهو معمولی ۷۴ هزار تن، دوغ ۶۸ هزار تن، هویج ۶۷ هزار تن، هلو ۶۷ هزار تن، شیر و خامه ۶۶ هزار تن، خرمای زاهدی ۵۹ هزار تن، کدو حلوایی ۵۷ هزار تن، شیر خشک صنعتی از گاو ۵۶ هزار تن، انگوری بی دانه خشک ۵۲ هزار تن، خامه شیر ۵۰ هزار تن، سیب زمینی آماده ۴۵ هزار تن بوده است.
حجم صادرات به کشورهای همسایه چقدر بوده است؟
بر اساس آمار گمرک، میزان صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای همسایه از ۸ میلیون و ۵۲۸ هزار تن، ۷ میلیون و ۶۰۲ تن بوده که ۸۹ درصد وزن صادرات محصولات کشاورزی، غذایی و شیلاتی سال ۱۴۰۰ بوده است. میزان صادرات به کشورهای همسایه به ترتیب به عراق با ۳ میلیون و ۲۳۸ هزار تن، امارات یک میلیون و ۷۴ هزار تن، افغانستان ۸۳۲ هزار تن، ترکیه ۲۶۹ هزار تن، آذربایجان ۲۰۷ هزار تن، ارمنستان ۸۱ هزار تن، ترکمنستان ۲۰۳ هزار تن، پاکستان ۵۰۷ هزار تن، روسیه ۶۳۴ هزار تن، قزاقستان ۱۲۰ هزار تن، عمان ۱۷۱ هزار تن، قطر۱۹۰هزار تن، کویت ۷۳ هزار تن، بحرین ۳ هزار و ۱۲۲ تن و عربستان ۴ کیلو گرم بوده است.
ذرت دامی در صدر آمار واردات
به گفته سید روح الله لطیفی، کارشناس گمرک در محصولات کشاورزی، واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۱۴۰۰ بیش از ۳۰ میلیون و ۴۱۹ هزار تن به ارزش ۱۶ میلیارد و ۴۹۵ میلیون دلار بوده است که در این میان، ذرت دامی ۹ میلیون و ۷۳۳ هزار تن، گندم معمولی ۷ میلیون و ۷۵ هزار تن، جو ۳ میلیون و ۳۳۷ هزار تن، کنجاله ۲ میلیون و ۳۳۸ هزار تن، دانه سویا ۲ میلیون و ۱۴۶ هزار تن، شکر تصفیه نشده ۱ میلیون و ۲۰۳ هزار تن، روغن دانه آفتابگردان ۸۹۴ هزار تن، موز ۶۰۳ هزار تن، روغن خام سویا ۵۳۳ هزار تن، برنج نیمه سفید ۴۷۹ هزار تن، روغن پالم ۴۶۶ هزار تن، برنج کامل سفید ۳۶۲ هزار تن، گوشت مرغ ۱۲۵ هزار تن، کنجد ۱۱۸ هزار تن، عدس ۱۰۱ هزار تن، چای سیاه ۷۰ هزار تن، انبه ۶۸ هزار تن، لوبیا سویا ۵۷ هزار تن، نخود رنگی ۴۳ هزار تن و ذرت سبز ۳۹ هزار تن ۲۰ قلم اول کالاهای وارداتی در سال ۱۴۰۰ به کشور بوده است.
امسال چقدر واردات و صادرات محصولات کشاورزی داشتیم؟
در ۶ ماهه نخست امسال نیز ۱۰ میلیون و۹۳۷ هزار تن محصولات کشاورزی به ارزش ۸ میلیارد و ۳۰ میلیون دلار وارد کشور شده است و ۳ میلیون و ۳۹۸ هزار تن به ارزش ۱ میلیارد و ۹۵۱ میلیون دلار، صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در این مدت بوده است.
همانطور که بیان شد مجموع تجارت (واردات و صادرات) محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۱۴۰۰ به طور میانگین روزانه ۱۰۶ هزار و ۷۰۴ تن در روز بوده است. اگر بنا باشد هر ۲۴ تن کالا با یک کامیون حمل شود روزانه ۴۴۴۶ کامیون، ساعتی ۱۸۵ کامیون و دقیقه ای ۳ کامیون به جابجایی این میزان محصولات مبادرت ورزیدند.
گفتنی است علاوه بر بازاریابی مناسب و نیاز به ورود به بازارهای دورتر، حمل‌ونقل هوشمند، دیپلماسی فعال اقتصادی برای حمل یکسره کالا به جای ترانشیپمنت در مرزها، مدیریت یکپارچه مرزی و کنترل‌های هوشمند و صدور به هنگام مجوزها می‌تواند در سرعت صادرات و واردات کالاهای کشاورزی موثر باشد. مضاف بر اینکه بهره‌گیری و تشویق به بسته‌بندی مناسب، مطالعه بازار، اطلاع رسانی از نظام تعرفه‌ای بازارهای هدف، فرآوری محصولات و ممانعت از خام فروشی برای ارزش افزوده بیشتر نیز می‌تواند با ارزآوری بیشتر، مانع ضایعات کالا و هدررفت محصولات کشاورزی در بازارهای صادراتی شود.