سال 1398 یکی از سال‌های پر فراز و نشیب اقتصاد کشور بود که متأثر از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام) و اعمال تشدید تحریم‌های اقتصادی و تنش‌های سیاسی در کشورهای منطقه، حوادث غیرمترقبه طبیعی نظیر سیل، زلزله و این اواخر هم شیوع ویروس کرونا،همه بخش‌های اقتصاد کشور را دچار چالش‌های جدی کرد.
چالش‌های فعلی اقتصاد ایران از دو جهت ایجاد شده بود؛ جهت اول اثر مستقیم تحریمها بر اقتصاد ایران و جهت دوم جو روانی ناشی از تحریمها و پروژه ایران هراسی بود. از این دو طریق اقتصاد ایران دچار بیثباتی شد که حاصل آن افزایش چند برابری نرخ ارز، افزایش نرخ تورم تا ۴۵ درصد، کاهش قدرت خرید، قاچاق کالا از داخل به خارج، رکود اقتصادی در اثر گران شدن مواد اولیه وارداتی، تعطیلی بسیار از بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط و نهایتا ًافزایش بیکاری بود.
سال 1398 یک سال کم نظیر به لحاظ مشکلات اقتصادی در اقتصاد ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی و چهار دهه گذشته بوده است، به طوری که معیشت بسیاری از خانوار ایرانی تحت فشار قرار گرفت.
در سال 13۹۹ تداوم تحریم‌های اقتصادی، جهت اول یعنی اثر مستقیم تحریمها بر اقتصاد ایران همچنان وجود دارد اما جهت دوم یعنی جو روانی حاصل از تحریمها کاهش خواهد یافت و حباب روانی تحریم برداشته شده و نگاه جامعه و فعالان اقتصادی به مسائل اقتصاد منطقیتر شده و رفتار‌های هیجانی تا حد زیادی کنترل خواهد شد.اما همچنان میبایست سایست کنترلی در قبال رشد نقدینگی در جامعه اتخاذ شود و این نقدینگی را به سمت حوزه صنعت و تولید هدایت کرد تا شاهد افزایش قیمت در سایر بازار‌ها نباشیم.
به عبارت دیگر شوک خروج از برجام در کنار اثر مستقیم یک شوک روانی بود که این شوک در مهرماه ۹۷ به اوج خود رسید که مشخصه آن دلار ۱۸۵۰۰ تومانی در مهرماه ۹۷ بود. این شوک روانی به‌تدریج تخلیه شده و با تغییر در سیاست‌های دولت و بانک مرکزی به تدریج اثر روانی آن کمتر شد و دلار به کانال ۱۳ هزار تومان برگشت. بنابراین میبایست در حوزه ایجاد امنیت روانی برای جامعه به‌ویژه سرمایه‌گذاران اقدامات اساسی را انجام دهیم تا از وارد شدن شوک‌های هیجانی به اقتصاد کشور، جلوگیری شود.
موضوعی که در سال 13۹۹ فعالان اقتصادی و کارآفرینان کشور را دچار ابهام کرده است، نحوه چگونگی محقق شدن درآمد‌های دولت است. که سازو‌کارهای پیش‌بینی شده در تحقق بودجه، فشار بیشتری را به بخش خصوصی وارد خواهد کرد. که ضروریست دولت در بازنگری این لایحه با همفکری تشکل‌های بخش خصوصی نظیر اتاق بازرگانی ایران، اقدام نماید.
رکود تورمی که در اقتصاد کشور برای سال آینده وجود دارد، قطعاً سال سختی را برای فعالان اقتصادی و کارآفرینان رقم خواهد زد. البته جهتگیریهای سیاسی دولت چه در حوزه داخلی و چه در حوزه خارجی، میتواند تأثیرات بسزایی در رونق تولید و حمایت از فعالان اقتصادی و کارآفرینان ایجاد کند، اما با وضعیت فعلی عمق رکود در سال 1399 بیشتر خواهد بود.
دولت باید تلاش کند تا کنترل تورم را به عنوان یک وظیفه اصلی خود دنبال کند و مانع افزایش قیمت‌ها به‌صورت افسارگسیخته شود. بهترین کار این است قدرت خرید مردم از طریق حفظ و کنترل نرخ تورم در حد معقولی با توجه به سیاست‌های پولی اتخاذ شود و همچنین دولت با ارایه کمک‌های نقدی و غیر‌نقدی، کاهش قدرت خرید مردم را جبران کند. انتظار از دولت این است که نقش‌آفرینی بیشتری نسبت به گذشته داشته باشد و مخصوصاً در تنظیم بازار کالاهای اساسی مردم، نظارت قوی‌تری را از خود بروز دهد. دولت باید افرادی را به‌کار بگیرد که آماده مقابله با بحران هستند و برای روزهای سخت برنامه‌های اجرایی دارند.هم اکنون مشاهده می‌کنید که شیوع ویروس کرونا بازار شب عید بسیاری از کسب و کارهای کوچک و متوسط را که سهم به‌سزایی در آمار اشتغال کشور دارند را تا آستانه تعطیلی پیش برده است. اما سؤوال اساسی این است: آیا ضروری نبود قبل از شیوع این ویروس در کشور تمهیدات و تصمیمات لازم در جهت حمایت از کسب و کارها اتخاذ می‌شد؟
اگرچه نمی‌توان در علم اقتصاد، رقمی دقیق را برای نرخ رشد اقتصادی کشور در سال پیش‌رو پیش‌بینی کرد، آن هم در شرایطی که عوامل و متغیرهای بسیاری بر این شاخص‌ها مؤثر است، اما به‌نظر می‌رسد که کشور در همین مسیر رشد منفی اقتصادی، حرکت کند؛ به هر حال میزان رشد اقتصادی کشور در ۱۳۹۹ به دو عامل و پارامتر شدت تأثیر تحریم‌های ایالات متحده آمریکا بر میزان فروش نفت کشور و نیز قیمت‌های بازار جهانی طلای سیاه و در کنار آن میزان صادرات غیر‌‌نفتی و نرخ ارز، بستگی دارد.
مسائل حوزه اقتصاد خرد و کلان و سیاست‌های حمایتی از تولید و کارآفرینی در کشور نیازمند بهبود فضای کسب و کار و حذف قوانین زائد و بروکراسی‌های پیچیده و همچنین بررسی‌های دقیق و کارشناسی است، که میبایست با همفکری صاحب نظران و متخصصان اجرایی برای آن راهکارهایی مدون شود. اگر همچنان شاهد اصرار برخی مدیران به تصمیم‌های تک جانبه خود باشیم، قطعاً به بهبود و پیشرفت نخواهیم رسید .لذا ضروریست در این شرایط جنگ اقتصادی، با درک صحیح و نگاه واقع‌بینانه به فکر بهبود وضعیت اقتصادی کشور در سال 13۹۹ باشیم.