صنعت گردشگری همواره به عنوان یکی از مولفههای تولید ناخالص داخلی کشورها با ایجاد ارزشافزوده بالا، پیوندهای عمیقی با سایر بخشهای اقتصاد دارد. این بخش اقتصادی در زنجیره ارزش فعالیتها اثرات موثری بر ایجاد درآمد و تنوع اشتغال دارد. اقتصاد بسیاری از کشورها به گردشگری وابسته است و تاثیرات چشمگیری در کار دارد. طی دهههای گذشته، گردشگری به یکی از پویاترین و سریعترین بخش در حال رشد اقتصادی در جهان تبدیل شده است. اهمیت این بخش به عنوان محرک اشتغالزایی و ارتقاء توسعه اقتصادی، فرهنگی و محصولات محلی در چندین مورد از اهداف توسعه پایدار منعکس شده است. گردشگری اثرات اقتصادی متفاوتی بهویژه برای زنان و جوانان دارد و به ایجاد اشتغال کمک میکند. در سال 2019 این بخش (بهطور مستقیم و غیرمستقیم) حدود 330 میلیون شغل در سراسر جهان، معادل 10.3 درصد از کل اشتغال جهانی و یک از 10 شغل در سطح جهان را به خود اختصاص داده است. به ازای هر شغل مستقیم در گردشگری، تقریباً یک و نیم شغل اضافی به صورت غیرمستقیم یا ناشی از آن ایجاد می شود. زیرمجموعههای خدمات مربوط به تامین جا و غذا در این صنعت به تنهایی برای 144 میلیون کارگر در سراسر جهان اشتغال ایجاد کرده است. این شامل تقریبا 44 میلیون کارگر و 7 میلیون کارفرما است. اکثر شرکتهای گردشگری خرد، کوچک و متوسط (MSME) با کمتر از 50 کارمند هستند. حدود 30 درصد از کل نیروی کار در شرکتهایی با 2–9 کارمند شاغل هستند.
شیوع بیماری کووید 19 در سراسر جهان، کلیه بخشهای اقتصادی را تحت تاثیر قرار داد و از آنجا که گردشگری بهعنوان زیرمجموعه بخش خدمات، سهم بسیاری در ایجاد اشتغال و تامین معیشت کارگران دارد، بیشترین آسیب را دیده است. براساس تخمین سازمان بینالمللی کار(ILO)، همهگیری میتواند معادل 305 میلیون ضرر شغلی ایجاد کند که بسیاری از آنها در بخش گردشگری هستند. بسیاری از کشورهایی که اقتصادشان وابسته به صنعت گردشگری است با کاهش سریع و شدید تولید ناخالص داخلی و افزایش خسارات شغلی شدهاند. گردشگری داخلی نیز به دلیل اعمال محدودیتهای قرنطینه ای نیز تحت تاثیر قرار گرفته است. شرکتهای هواپیمایی، تورهای مسافرتی، آژانسهای مسافرتی، اماکن توریستی، حمل و نقل، رستورانها و هتلها همگی تحت تأثیر منفی این همهگیری قرار گرفتهاند. همه مشاغل و ارائهدهندگان خدمات در امتداد زنجیره ارزش گردشگری از جمله کشاورزی که سبزیجات را برای رستوران تهیه میکند و راننده تاکسی که گردشگران را از فرودگاه به هتلها منتقل می کند همه تحت تأثیر قرار گرفتهاند؛ باعث شده است که بیش از 10 میلیون شغل در بخش هواپیمایی متوقف شود. سهم بالای شغلهای غیررسمی و فصلی و وجود کارگران مهاجر، زنان و جوانان در این صنعت، به دلیل عدم بهرهمندی از قانون کار، ساعات کاری بیش از حد طولانی، دستمزد پایین، عدم حمایت اجتماعی و تبعیض جنسیتی آسیبپذیرتر هستند.
از آن جایی تمرکز شرکتهای کوچک و متوسط در صنایع گردشگری بسیار بیشتر از سایر صنایع است احتمالا شرکتهای کوچک و متوسط از انعطافپذیری کمتری برای مقابله با هزینههای ناشی از این شوکها برخوردار هستند. بنابراین با وجود منابع مالی محدود و عدم دسترسی به روشهای نوین فناوری، دورهی زمانی که بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط میتوانند از این بحران جان سالم به در ببرند طولانیتر از بنگاههای بزرگ و معتبر خواهد بود. تلاشهای بسیاری برای حفظ این صنعت و ایجاد هماهنگی بینالمللی با سایر کشورها در دوران بحران کرونا صورت گرفته است. اهداف در نظر گرفته شده توسط دولتها را میتوان به سه دسته تقسیم کرد:
1 – تمرکز بر تضمین ایجاد انگیزه میان محافظت از گردشگران (اطلاعات، حمایت از مصرفکننده، کمک به بازگشت به کشور ) و نیروی کار بخش گردشگری. بدین معنا که کشور از بحران کرونا در حوزه گردشگری بتوانند به عنوان فرصتی استفاده کنند که در آن نیروی کار با آموزش و کسب مهارت های لازم بتواند با حفاظت از گردشگران ورودی، این صنعت را رونق بخشند.
2 – ایجاد اطمینان از بقای مشاغل در کل زنجیره تأمین و با تمرکز ویژه بر شرکتهای کوچک و متوسط
3 - ایجاد مکانیسم هماهنگی شامل نیروی کار و اقدامات مناسب برای هدفگذاری بهتر و پشتیبانی از بهبود گردشگری.
دولتها باید نه تنها برای جبران درآمدهای از دست رفته بلکه برای راهنمایی در مورد استانداردها و پروتکلها برای بازگشایی مجدد مشاغل حوزه گردشگری، دسترسی به بازارهای جدید و همچنین تقویت پتانسیل کارآفرینی در بنگاههای این بخش، اقدامات سریع و شفاف انجام دهند تا امکان دسترسی مالی فوری و آسان برای نیروی کار این بخش فراهم شود؛ بهویژه برای SMEها که هم از لحاظ تعداد شرکت و هم تعداد نیروی کار سهم بالایی از صنعت گردشگری را به خود اختصاص دادهاند. بهرهگیری از مهارتهای خلاقانه، نوآوری و روش انعطافپذیری میتواند از طریق خلق ایدههای کارآفرینی در مقاصد گردشگری، نوع محصولات و روشهای متفاوت فروش، شرایط را برای بازیابی و بهبود این بخش اقتصادی فراهم آورد. سیاستگذاران میتوانند با رویکرد هماهنگ با سایر بخشهایی که از کرونا آسیب دیدهاند و استفاده از استراتژیهای مدیریت بحران، مجددا سیستم توریستی پایداتر و مقاومتر نسبت به هر گونه شوک در آینده را راهاندازی کنند.