انرژی یک فرآیند است و باید یک مسیر را طی‌کرده تا به اهداف و خواسته‌های تعیین‌شده دست پیدا کنیم. وقتی از مسیر اجرایی و عملیاتی صحبت می‌کنیم، منظور این است که باید در گام اول این فرآیند را بشناسیم. قدرت شناخت داشته باشیم. وقتی قدرت شناخت خود را بالا می‌بریم، در این مسیر جریان احساسمان را هم درگیر می‌کنیم. تمام آدم‌های موفق در جامعه جهانی می‌توانند با شناخت و درگیر شدن احساسشان به واقعیت‌ها پی ببرند.
حوزه انرژی واقعیت‌های نهفته‌ای دارد که در تاریخ نفت در جهان که حدوداً به 150 سال و در ایران به حدود 117 سال می‌رسد، عمر کمی نیست. در مقایسه تطبیقی با سایر فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و تولیدی در جهان، حرفهای قابل‌گفتن دارد. برای این منظور چیزی که می‌تواند جریان انرژی را در دل مردم، نهادها و فعالیت‌های اداری در کشور نهادینه کند، این است که هنگامی‌که زمینه شناخت حاصل شد، در تداوم مسیر اجرایی و عملیاتی خودش باید به یک موضوع خیلی مهمی فکر کند و آن کیفیت است. این بدین معناست که ما در هر مرحله‌ای که گام برمی‌داریم اگر از کیفیت مرحله قبل کاملاً آگاه نباشیم و تسلط پیدا نکنیم، نمی‌توانیم مرحله بعد را اجرا کنیم. به همین دلیل است که انرژی یک مسیر فرآیندی است.
در طول تاریخ ایران و سایر کشورهای جهان که دارای منابع غنی هیدروکربنی هستند اقدامات خیلی زیادی صورت گرفته و مطالب خیلی زیادی مطرح‌شده است به‌ویژه درباره مسئله کیفیت، سرمایه‌گذاری‌های بزرگی صورت گرفته تا این فرآیند هرچه بیشتر کامل شود.
امروز که ما دهه دوم از هزاره سوم را پشت سر گذاشتیم، می‌بینیم که یک اتفاقاتی در مسیر فرآیندی انرژی به وجود آمده است که اگر ما بخواهیم حصول اطمینان خودمان را از دستیابی به برنامه‌ها و اهدافی که داشتیم و آن را در یک سبد یا یک نگاه کلی قرار بدهیم، باید کاملاً اطمینان داشته باشیم که کاری که انجام دادیم، منطبق با چارچوب‌ها و معیارهایی است که می‌تواند شاخص زندگی را در دستیابی به انرژی مطلوب به دست بیاوریم. وقتی صحبت از انرژی مطلوب می‌کنم منظور بازخور نهایی آن است. چون این انرژی اولیه که حاصل می‌شود در بهره‌گیری از تکنولوژی و دانش، تبدیل به انرژی نهایی می‌شود. انرژی نهایی، خواسته‌ها، نیازها و امیال ماست که به نتیجه می‌رسد و ما به رشد و شکوفایی دست پیدا می‌کنیم.
پس انرژی در زندگی همه ما یک نقش اساسی، کلیدی و مهم را بازی می‌کند. به همین دلیل است که کشورهای جهان در روند تکاملی خودشان به اهدافی مهمی دست پیدا کردند، در اوایل قرن بیستم به این نتیجه رسیدند که این مسیرها را از هم تفکیک کنند. در نیمه قرن 20 این تفکیک‌ها تبدیل به تخصص شد و در آخر قرن بیستم تقریباً به‌صورت حرفهای و جدای از هم در شناخت فرآیند هرکدام از فعالیت‌ها به دست آمد که ما در آغاز هزاره سوم باید بگوییم که انرژی به تکامل واقعی خودش دست پیدا کرد.
بعد از آن درست است که اتفاقاتی پیش آمد و به‌عنوان‌مثال فضای مجازی رشد بی‌اندازه‌ای کرد و انقلاب صنعتی چهارم پدید آمد و نقش خودش را بازی کرد، اما در این مسیر انرژی به تکامل خود رسیده بود. تنها چیزی که ایجاد انقلاب صنعتی چهارم به وجود آورد، بحث کیفیت بود. کیفیتی که ما بتوانیم از انرژی که به دست میاوریم، بالاترین راندمان را داشته باشیم. این راندمان حد و اندازه نداشت و گروه‌هایی که جوان‌تر بودند و شتاب در رسیدن به خواسته‌هایشان داشتند، راندمان را بالاتر از آن چیزی می‌دیدند که سایر گروه‌ها مشاهده می‌کردند و به همین دلیل ما در هزاره سوم یعنی در دهه اول ۲۰۰۰ و در دهه دوم که ۲۰۲۰ هم رو به پایان است، عملاً ما به بازدهی در انرژی دست پیداکرده‌ایم که در قرن بیستم برای آن پیش‌بینی‌نشده بود؛ یعنی یک تکامل. من رجوع می‌کنم به صحبت‌های ابتدایی خودم که انرژی بدون فرآیند به دست نمی‌آید و تکامل بدون کیفیت.
اگر که این دو موضوع بسیار بااهمیت را مدنظر قرار دهیم باید به این نتیجه کلی دست پیدا کنیم که در حال حاضر که کشور در مسیر رشد و شکوفایی خودش در برنامه‌های توسعه اقتصادی به‌خصوص برنامه توسعه اقتصادی ششم که مواجه با تحریم‌های ناجوانمردانه و محدودیت‌های بین‌المللی قرارگرفته است، چیزی که می‌تواند ما را در این فرآیند کمک کند که به اهداف و خواسته‌هایمان دست پیدا کنیم بالا بردن ضریب کیفیت است.
اگر ضریب کیفیت را در همین شرایط و محدودیت‌های تحریمی و سایر محدودیت‌هایی که حاصل از سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی و «سرمایه‌گذاری‌های سطح نگه داشت» در اختیار داشته باشیم و حفظ کنیم آن‌وقت می‌توانیم به مسیر خودمان ادامه و تداوم بدهیم و نگذاریم که در اثر این مشکلاتی که به کشور واردشده ما خدای‌ناکرده دچار وقفه شویم.
به‌عبارت‌دیگر ما در حوزه انرژی یکسری مراحل اولیه داریم که مراحل شناخت است، مرحله دوم مرحله اجرا است، مرحله سوم دستیابی است و مرحله چهارم بهره‌برداری است. در هرکدام از این مراحل مکانیزم کیفیت و وصول اطمینان ازآنچه فکر و اجرا کردیم و به دست آوردیم، می‌تواند حتی در شرایط محدودیت‌های اقتصادی و اجتماعی همانند تحریم و آنچه را که امروز ما در اثر جنگ مجازی، جنگ واقعی، جنگ مرزی و سایر جنگ‌ها وارد کرده که عمدتاً حاصل از فرآیند اقتصادی است، می‌توانیم با بالا بردن ضریب کیفیت از هر میزان امکاناتی که در اختیار داریم، بالاترین راندمان را به دست بیاوریم.
اگر ما صحبت از فرآیند نفت می‌کنیم، باید اکتشاف را در همه حوزه‌های نفت و در تمام برنامه‌های دیگرمان نیز انجام بدهیم و به همین دلیل است که در حوزه اکتشاف صنعت نفت ما در سال ۲۰۱۹ ازنظر میزان کشفیات، در جهان اول شد. چراکه ما فرآیند را رها نکردیم. در حوزه گاز هم به همین ترتیب بود. می‌دانید که ما دارای بالاترین ذخایر گاز در دنیا هستیم، اگرچه روس‌ها ادعا می‌کنند که ما اولین هستیم، ولی آن ادعا درست نیست و بر اساس آخرین مطالعات «بریتیش پترولیوم» ایران جایگاه اول را در جهان دارد و امروز اگر که ما توانستیم این جایگاه را برای خودمان ایجاد کنیم و بر اساس آخرین آمارها بیش از ۹۲ درصد از کشور را تحت پوشش گاز قرار دادیم و آنچه پایداری در طی ۵۰ ساله اخیر برای صنایع گاز ما به وجود آمده، این بوده که ضمن جریان توسعه، فرآیند توسعه کیفیت را در اختیار داشتیم که این پایداری را به وجود بیاوریم و در مراحل تکمیلی این صنعت، ما فرآیند پالایش را داریم، همچنین دستیابی به تنوع فرآورده‌های هیدروکربنی را داریم و امروز ایران ازنظر کیفیت محصول با سایر محصولات حوزه هیدروکربنی در کشورهای توسعه‌یافته، دست‌کمی ندارد. درست است که ما ازنظر حجم به مقدار با آن‌ها فاصله‌داریم و اگر که ما بگوییم که بنزین تولید می‌کنیم با اکتان ۹۵ است، ممکن است خیلی از کشورهای دنیا اکتان ۹۸ را تولید کنند.
به‌هرحال ما باید ضریب کیفی خود در را در دستیابی به کتلیست‌های فرآیند تولید پالایشگاهی بالا ببریم و به آن سطح برسانیم، ولی در میانگین نسبی و نگاه تطبیقی خودش با کشورهای منطقه ما جایگاه اول را داریم. در حوزه پتروشیمی هم همین‌طور و اگر بگوییم در دنیا میزان تولید محصولات پتروشیمی پایه حدود 87 محصول را در برمی‌گیرد، ما 37 محصول پایه‌ای را به‌طور مستقیم تولید می‌کنیم که دنیا خواستار آن است و به دلیل حفظ ضریب کیفی، ما توانستیم پایگاه خود را در صادرات محصولات پتروشیمی داشته باشیم. مصرف محصولات پتروشیمی ما برای خودمان کم نیست. اگر ما امروز بیش از ۶۰ میلیون تن محصول پتروشیمی تولید می‌کنیم نزدیک به ۳۵ میلیون تن را برای کشور و برای ساختار اقتصادی کشور مصرف می‌کنیم و بیش از ۲۵ تا ۲۷ میلیون تن را صادر می‌کنیم که منابع ارزی زیادی برای کشور نیز دارد و علت اینکه توانستیم ضریب صادراتی را برای خودمان حفظ کنیم، حفظ ضریب کیفی بوده است.
انجام مسئولیت‌های کیفی همانند همان مسئولیتی است که ما از نظر ارزشی در زندگی اجتماعی خود داریم. اگر ما ازنظر ارزشی یک معیارهایی را برای خودمان قائلیم، کیفیت هم اعتقادی است و دست‌کمی از دیگر معیارها ندارد.